Ik ben van de Harry Potter generatie en mijn hele jeugd heeft in het teken gestaan van deze tovernaarsleerlingen. Ik heb de boeken verslonden, de films gezien en de onofficiële 'studies' gelezen. Op dinsdag 17 november, om middernacht, heb ik de de eerste helft van de verfilming van deel 7 gezien. Onderstaande tekst is zowel een terugblik en reflectie op mijn obsessie met deze serie, als een recensie van de laatste film. Opgepast: spoiler alert. In de tekst wordt gerefereerd aan gebeurtenissen uit het laatste boek, die in de film zijn opgenomen!
Lichte Obsessie
Toen ik voor de eerste keer een klasgenootje hoorde vertellen over het verhaal met een bebrilde tovenaarsleerling in de hoofdrol, dacht ik iets in de trant van “het zal wel”. Een dag later liep ik door een boekhandel en stond ik plots met hetzelfde boek in mijn handen. Ik besloot toch even te kijken waar dit nou allemaal over ging en daarna was ik verkocht.
Dat eerste boek van de hand van J.K. Rowling, de eerste in een serie van zeven, moest het vooral hebben van mond-op-mond reclame. Dat duurde echter niet al te lang, want al snel werd bij het verschijnen van de daaropvolgende delen een geoliede pr-machine in gang gezet. Vanaf het moment dat de boeken verfilmd werden, liep het helemaal storm.
Gedurende de jaren werd er telkens opnieuw afgeteld naar het volgende boek of de nieuwe film. Duizenden mensen meldden zich om middernacht bij hun plaatselijke winkel om een kopie op te halen, en lazen dan een hele dag door. En ik zat daartussen, gehuld in een afgedankt rugby-ensemble-met-cape dat een Zwerkbalkostuum mocht heten. Ik telde de dagen af tot het moment waarop ik opnieuw een magische kaft mocht openslaan of plaats kon nemen in de bioscoop. Het feit dat er ontelbaar veel andere fans waren, die net als ik obsessieve trekjes vertoonden, deed niets af aan het feit dat Harry Potter van mij was en ik veronderstel dat elke andere fan dat ook zo zag.
Harry Potter and the Philosopher’s Stone werd voor het eerst uitgegeven in 1997, en de Nederlandse vertaling verscheen in 1998. De allerlaatste film in de reeks, het tweede deel van Harry Potter and the Deathly Hallows, zal in juli 2011 in de bioscoop te zien zijn. De gekte over de tovenaarsleerling heeft dan al met al 14 jaar geduurd. Ik kan met zekerheid zeggen dat zeker de helft van mijn leven in het teken heeft gestaan van de Boy Who Lived, een tovenaar werd, en moest afrekenen met de meest duistere magiër ooit. Harry’s leven op Zweinstein Hogeschool voor Hekserij en Hocus Pocus loopt ongeveer gelijk op met mijn “carrière” op de middelbare school; met plaatsvervangende schaamte én schaamtevolle herkenning las ik die passages waarin Harry worstelt met de puberteit. Het terugkijken van de eerste film heeft bijna dezelfde lading als het openslaan van een fotoalbum: "ach! kijk nou, hoe klein!”
Het begin van het einde; premiere van Deathly Hallows- Part1
De laatste jaren is mijn obsessie wel wat verminderd. Toch lees ik elk jaar minstens één boek opnieuw (hoewel ik dan soms fastforward naar de beste stukjes). Ik zoek niet meer onvermoeid naar het minste of geringste beetje nieuws over Rowling of de inmiddels zo bekende acteurs. Ik kijk met een kritische blik naar de verfilmingen en het allerlaatste boek loste niet al mijn verwachtingen in, zoals bij meer fans het geval is. We beschouwen onszelf allemaal als kenner. En het verhaal is nog steeds van mij. Nu de laatste films hun gang naar het witte doek maken, nadert het definitieve einde van het spektakel. Reden genoeg om me nog eens, in verkleed ornaat, op dinsdagnacht te presenteren bij Pathé in Maastricht, waar twee zalen waren geboekt voor deze eerste screening. Ik zat er tussen leeftijdsgenoten die overduidelijk in dezelfde nostalgische stemming verkeerden als ik en de anticipatie hing in de lucht. Wat te denken van Harry Potter and the Deathly Hallows- Part 1?
Om te beginnen was er die toevoeging; het slotstuk in twee delen knippen, was dat goed (want meer tijd) of achterbaks (want meer opbrengsten)? Welke scènes zouden worden geknipt? Hoe zouden nieuwe personages worden neergezet? De zesde verfilming was immers een beetje teleurstellend geweest – leuke en spannende film hoor, maar waar was het oorspronkelijke plot gebleven? Wacht even, dit zat toch helemaal niet in het boek?
Recensie
Bij Deathly Hallows is dit niet het geval. Tot grote opluchting wordt de volgorde van het boek gevolgd, en zijn alle belangrijke passages vertaald naar film. Natuurlijk zijn sommige scènes beknopt, maar er is genoeg tijd alles uit te leggen, en is er zelfs de mogelijkheid geweest het publiek af en toe wat te laten ademen. Er zijn zelfs genoeg scènes om sfeer te scheppen en spanning te creëren. Het lijkt dus een goede keus geweest het boek in twee te delen. Bovendien eindigt dit eerste deel op een moment dat de spanning flink opvoert, zodat het duidelijk is dat het echte spektakel nog moet komen.
Er is dus flink de tijd genomen om een algehele, zeer duistere sfeer neer te zetten. Onder het bewind van Lord Voldemort (een angstaanjagende Ralph Fienes), is geen tovenaar of Dreuzel veilig, en al in de eerste scènes wordt een heks door de Heer van het Duister in koele bloeden vermoord. Zijn heerschappij heeft ook effect op de levens van niet-magische mensen, en voor het eerst in de films komt Hermeliens gezin in beeld.
Niet voor niets zijn de eerste woorden in deze film: “These are dark times, there is no denying.” "We kunnen het niet ontkennen: dit zijn duistere tijden." De uitputting die deze duistere tijden teweegbrengen is duidelijk te zien in de gezichten van het tovenaarstrio, en bij verder elk ander personage in de film. Iedereen is bang, iedereen lijdt aan slaapgebrek – zeker als je, in een poging de geheime wapens van Voldemort te vernietigen, maanden in een tent moet kamperen. Vertwijfeling leidt tot ruzie en emoties lopen hoog op, hoewel die scènes niet altijd even sterk zijn geacteerd: ze missen veel van de lading die in het boek verwoord is.
Het is het probleem van deze verfilming: hoewel de lijn van het boek nauwgezet en uitvoerig gevolgd wordt, zijn de nuances weggevallen. Bovendien speelt het eerste gedeelte van het boek zich af in een tent en vallen veel van de bekende Harry Potter-elementen weg: geen Zweinstein, geen leraren, geen Zwerkbal. Wat overblijft is een serie scènes die soms los van elkaar lijken te staan, zeker als de kijker niet bekend is met wat er komen gaat. Zonder de verfilming van de tweede helft is de relevantie van sommige gebeurtenissen niet duidelijk.
Toch levert het plot een suspense op die in een paar momenten razendsnel toeneemt. Harry’s dromen over Voldemort zijn verontrustend, en de scène waarin hij wordt aangevallen door een slang is angstaanjagend – zelfs als je (als verstokte fan) allang weet dat het eraan zit te komen. Aan de andere kant zorgt de rentree van Dobby de huiself voor wat opluchting, ook al duurt die niet al te lang. Wat personages betreft zijn er een aantal leuke nieuwkomers; zo is eindelijk Bill Weasley te zien en is heeft een van de handlangers van de Dooddoeners een wat uitgebreidere rol dan in het boek. Rhys Ifans speelt een formidabele, zielige Xenophilius Lovegood, die het trio op het spoor brengt van de Relieken van de Dood, drie voorwerpen die de bezitter ervan de Meester van de Dood maken. Dit is overigens een verrassende scène. In een filmserie waarin de special effects nog maar weinig verbazen (de magie is na zes films toch wel een beetje oud nieuws), is de animatie die wordt gebruikt van een heel andere orde. Het is een passage van de film die in deze vorm bijna losstaat van Harry, Ron en Hermelien, maar die zo cruciaal is, dat de tijd die ervoor wordt uitgetrokken een opluchting is.
Het resultaat van deze zorgvuldige omgang met Rowling’s laatste pil heeft geresulteerd in een tweeënhalf uur durende zit. Er komt nog een deel, en nog moet de echte finale nog komen, maar het is toch al het begin van het eind. Part 1 biedt zowel spanning als een goede opbouw naar dat gevecht tussen het ultieme goede en het meest duistere kwaad. Toch is duidelijk dat die tweede film alles moet afronden. Zoals ze nu verfilmd zijn, is de relevantie van sommige scènes niet geheel duidelijk. In deze film is het vaak 'afwachten', en het echte spektakel komt nog niet in beeld. Rest ons dus alleen nog maar weemoedig, en met gevoel voor nostalgie, voor de laatste keer af te tellen.
