Achter veel geschater schuilt vaak een diep lijden dat de lachende voor geen grijntje kent. Het is diep uit het bewustzijn verdrongen. Dit komt op grote schaal voor, ziet men het niet dan hoort men het als men geoefende oren heeft. Kunstenaars drukken hun verdrongen lijden niet zelden in hun werk uit. Hieronder een korte belichting van het lijden van een beroemde komiek uit de 20er en 30er jaren, Buster Keaton, zoals het in het boek "De gemeden sleutel" van Alice Miller weergegeven is.
Lachsalvo's bij kindermishandeling en de kunst van de zelfbeheersing.
Dit is de treffende titel van een hoofdstuk dat Alice Miller in het boek "De gemeden sleutel". De beroemde ex-psychoanalytica heeft zich als dochter van een psychisch zeer zieke moeder haar leven lang verdiept in de vernietigende gevolgen van kindermishandeling. In dit verband heeft zij onder meer de persoonlijkheden van bekende kunstenaars getracht te ontleden en hun werk in het licht daarvan geïnterpreteerd. Buster Keaton kon met zijn afgedwongen komische gedrag in films toeschouwers tot lachsalvo's brengen, zonder daarbij een spier te vertrekken. Hij haalde met een uitgestreken gezicht de raarste kapriolen uit. Gehoorzaam en ter overleving had hij zichzelf geleerd niets te merken. In zijn biografie vindt men daar de verklaring voor. Op zijn derde levensjaar moest hij zich door zijn ouders, rondtrekkende artiesten, op het toneel laten mishandelen zonder daarbij met zijn ogen te knipperen. Hij had zichzelf geleerd de vernedering niet te voelen zodat zijn lichaam door zijn ouders kon worden gebruikt en zijn ziel wreed verminkt kon worden. In de meeste steden verbood men dat een kind acrobatische toren uithaalde. Maar, zo stelt hij in zijn biografie, hier bood zich voor hem een maas in de wet, want hij was geen acrobaat. Hij deed niets anders dan verdragen dat hij geslagen werd….
Geestig zijn heeft twee kanten. Het kan een gewoon 'leuk' betekenen maar ook een angstvallige en verhullinde geheimhouding van pijn zijn. Dit is veel vaker het geval dan men zou denken. De enorme hoeveelheid grappenmakerij tussen mensen is daar een uitwas van. Welke traumatiseringen daaraan vooraf gegaan zijn kan men alleen maar gissen. "De gemeden sleutel" is een kleine bundeling van opvoedingsmisères en niet gemerkte vernederingspraktijken die aan de hand van het leven van een aantal kunstenaars geïllustreerd worden.
Alice Miller: De gemeden sleutel – De kindertijd in onze kultuur – Het Wereldvenster, 1989. ISDN: 9026944535
