Jongeren die antidepressiva slikken lopen meer risico op zelfmoord. Dat sterke vermoeden bestaat al lang en leidde tot aanpassing van bijsluiters. Inmiddels lijkt Amerikaans onderzoek dat in augustus 2012 gepubliceerd is harde bewijzen te leveren dat jongeren geen antidepressiva mogen krijgen.
![""]("https://www.todio.nl/afbeeldingen/kind)
Behandelmethoden
In de regel worden tegen depressie therapie en medicatie ingezet. Een combinatie van beide zien artsen als de beste methode. Antidepressiva krijgt een cliënt om stabiel te worden; therapie pakt de onderliggende problematiek aan.
Werking SSRI-antidepressiva
SSRI’s zijn momenteel de meest voorgeschreven antidepressiva. SSRI staat voor Selective Serotonin Reuptake Inhibitor. De werking is gebaseerd op het volgende principe: sommige zenuwen vanuit de hersenen scheiden serotonine af. Dat stimuleert andere hersencellen waarna de serotonine weer opgenomen wordt. Door heropname (‘reuptake’) te vertragen blijft de serotonine stimuleren en wordt de stemming van de cliënt beter.
Bijwerkingen SSRI-antidepressiva
SSRI’s zijn ontstaan vanwege de zware bijwerkingen van eerdere generaties antidepressiva. Vrij van bijwerkingen zijn ze echter niet. Voorschrijven van antidepressiva kan daarom het beste door een psychiater gebeuren. Die kent zowel de geestelijke als de lichamelijke aspecten.
SSRI-antidepressiva erger dan kwaal?
Vooral bij kinderen en jongvolwassenen komen bijwerkingen voor waarover in de medische wetenschap discussie is, namelijk het toenemen van suïcidale gedachten en pogingen en zelfverminking. Zelfverminking (automutilatie) is vaak een manier om geestelijke pijn te smoren in andere, lichamelijke pijn en een gevoel van macht te creëren. Hoewel SSRI’s van alle generaties antidepressiva het beste lijken te werken, is er volop discussie onder wetenschappers. De volgende thema’s spelen:
- Onderzoek naar de werking van SSRI’s onder kinderen zou van onvoldoende kwaliteit zijn en mogelijk zelfs door de farmaceutische industrie worden bekostigd
- Kinderen die geen SSRI’s krijgen zijn net zo depressief zijn als de groep kinderen die het middel wel krijgt. Met andere woorden, de werkzaamheid van SSRI’s ligt onder vuur
- Het principe waarop de SSRI’s ontwikkeld zijn, heropname van serotonine blokkeren, kon wel eens gecompliceerder liggen dan gedacht. Mogelijk doet serotonine meer in de hersenen en de zenuwen; niet alleen positief, maar ook negatief. De serotoninespiegel verhogen zou dan averechts kunnen werken.
Toename zelfmoordgedachten
Wetenschappers zijn het ook niet eens over de exacte oorzaak van meer zelfmoord bij kinderen en jongeren. In het algemeen geven antidepressiva bij het begin van de inname bijwerkingen als agitatie, angst, slapeloosheid en agressief gedrag. Mogelijk leiden die extremen tot meer zelfmoordpogingen. Een andere verklaring is dat juist de verbetering van de depressie op korte termijn de cliënt klachten als hopeloosheid (op de lange termijn), angst en herbeleving van eventuele trauma’s intenser doet beleven. Dat zou een wanhoopspoging uitlokken. Tenslotte, bij kinderen wordt vermoed dat vooral de bijwerking impulsiviteit leidt tot meer, maar onvoorbereide pogingen waarvan dan wel een deel slaagt.
Harvard-onderzoek naar SSRI’s
Het Amerikaanse onderzoek toonde aan dat kinderen en jongeren in de leeftijd van 10 tot 24 jaar méér zelfmoord plegen wanneer zij alleen antidepressiva krijgen dan wanneer zij alleen therapie volgen. Het onderzoek ligt in lijn van eerdere waarschuwingen van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen om uiterst terughoudend met antidepressiva bij kinderen jonger dan 18 jaar te zijn. In Amerika en Groot-Brittannië was al de richtlijn dat therapie bij kinderen en jongeren de eerste behandelkeuze is.
Behandeladvies jeugd
Eén SSRI werkt veilig bij kinderen en dat is fluoxetine (handelsnaam Prozac). De richtlijn is om kinderen met depressieverschijnselen die langer dan 4 weken aanhouden vóór toediening aan een grondige risicotaxatie te onderwerpen. Hierbij is bijvoorbeeld aandacht voor eventuele eerdere depressies en zelfmoordpogingen en de sociale omgeving van het kind. Dat laatste is belangrijk om de stemmingswisselingen van het kind te volgen en bij een toename van zelfmoordgedachten in te grijpen. Net als bij volwassenen wordt aangeraden het antidepressivum voldoende lang voor te schrijven om terugval op te vangen.
www.tijdschriftvoorpsychiatrie.nl
www.zorgvisie.nl
