Je zit 's avonds rustig op de bank en ineens hoor je een heleboel herrie vanuit de kinderkamer. Als je de deur opendoet, stokt de adem je in de keel. Daar rent je dochter of zoon rondjes door de kamer, ondertussen hard schreeuwend en huilend en met wijd open ogen. Grote kans dat je een nachtangstaanval meemaakt.
Pavor nocturnus
Nachtangst, of Pavor nocturnus zoals de Latijnse benaming is, is een indrukwekkend schouwspel dat een toeschouwer niet in de koude kleren gaat zitten. Meestal zijn het kinderen die er last van hebben, maar in zeldzame gevallen blijven de aanvallen terugkeren door tot op volwassen leeftijd.
Geen nachtmerrie
De aanvallen onderscheiden zich van nachtmerries doordat degene die de aanval doormaakt open ogen heeft, niet wakker te krijgen is, niet in bed blijft maar juist rondrent en zelfs vecht en vooral doordat er ze er 's ochtends helemaal niets meer van weten. Voor ouders is het een grote opluchting dat laatste te weten. De doodsangst die een kind kan uitstralen, maakt het op dat moment wel echt door, maar doordat er geen herinnering van gemaakt wordt, laat het geen schade na. Als het kind toch wakker wordt tijdens de aanval, herinnert hij of zij zich geen nare droom.
Vroeg in de avond
De aanvallen doen zich voor in de eerste twee uren van de slaap, in de non-REM fase. De kinderen slapen dan heel diep en worden daarin gestoord, bijvoorbeeld omdat ze aandrang tot plassen krijgen. Zo'n verstoring kan de aanzet zijn tot een aanval. De kinderen die het betreft zijn lichamelijk gezond en men vermoedt dat het te maken heeft met het rijpen van de hersenen. Wel is stress (veroozaakt door spanningen of vermoeidheid) een factor die de aanvallen in de hand werkt.
Het verloop
Het kind ziet er angstig uit, kan rondrennen, schreeuwen, huilen, praten (vaak onverstaanbaar) en soms zelfs vechten. Probeer het kind niet wakker te maken, vaak worden ze bij die pogingen nog onrustiger. Blijf in de kamer, probeer ze met zachte woorden te kalmeren en vooral: schrik er niet te erg van. De aanvallen duren meestal een aantal minuten en daarna zal het kind in bed klimmen en verder slapen alsof er niets aan de hand is.
Wat te doen?
Normaal gesproken wordt er geen medicatie voorgeschreven om pavor nocturnus tegen te gaan. Op zich is dat ook niet echt nodig, want zoals gezegd: het kind ondervindt er geen schade van. Soms zou het helpen om het kind wakker te maken vlak voor er normaal gesproken een aanval ontstaat. In periodes van spanning kun je de klok er bijna op gelijk zetten wanneer de aanvallen komen. Maak het kind dan ongeveer 15 minuten voor die tijd wakker om het slaapritme even te doorbreken. Maar zelfs als er niets tegen gedaan wordt, blijven de aanvallen na het twaalfde jaar meestal weg. Een broer of zus van een kind met nachtangsten heeft een verhoogde kans om het ook te krijgen en het komt vaker voor in families met meer bijzondere slaapfenomenen zoals slaapwandelen.
