Een verlies door zelfdoding is heel moeilijk te aanvaarden voor de naaste omgeving. Zij kampen nog met zoveel vragen en voelen zich schuldig omdat ze het niet hebben zien aankomen. Heel veel gevoelens komen naar boven en mensen zijn bang, angstig en erg onzeker over de toekomst.
Na een zelfdoding
Er zijn een aantal verschijnselen die specifiek zijn bij het rouwen na een overlijden door zelfdoding.
Schok en ongeloof
Wanneer iemand uit je omgeving sterft, ben je heel erg aangeslagen. Wanneer blijkt dat de oorzaak zelfdoding is, zijn mensen helemaal gechoqueerd. Ze hadden het vaak niet zien aankomen en kunnen het niet geloven. Soms gaan mensen ook ontkennen wat er gebeurd is. Dit omdat het onder ogen zien zoveel pijn en verdriet met zich meebrengt.
Vragen stellen
De omgeving blijft zoeken naar antwoorden op de vraag ‘waarom?’. Ze willen weten wat hun geliefde zo ver heeft gedreven om dit te ondernemen. Ze denken dat ze pas kunnen gaan rouwen als ze weten waarom iemand dit gedaan heeft. Toch blijft in veel gevallen deze vraag onbeantwoord.
Schuldgevoel
Nabestaanden verwijten zichzelf vaak dat ze niks hebben kunnen doen om de zelfdoding te voorkomen. Men vraagt zich af welke signalen men niet heeft gezien. Velen voelen zich verantwoordelijk voor wat er gebeurd is, ook al hadden ze dit wellicht niet kunnen voorkomen.
Opluchting
Het is ook vaak zo dat nabestaanden opgelucht zijn. Niet omdat de persoon dood is, wel omdat de zorgen en het verdriet rond iemand nu ook weg zijn. Er is een einde gekomen aan de lange lijdensweg die vaak een hele familie treft. Toch is het ook erg dubbel want het echte lijden begint in de meeste gevallen na iemand zijn dood. In sommige gevallen heeft de familie heel veel gedaan om de persoon op te vangen en te steunen. Met zijn dood is hier nu een einde aan gekomen en kunnen ze weer verder gaan met hun eigen leven. Dit klinkt misschien hard, maar zo is de realiteit ook. De omgeving is vaak ook opgelucht dat hun dierbare nu eindelijk de rust heeft waar hij al zo lang naar verlangde. Dat maakt het aanvaarden van zijn dood iets dragelijker.
Woede
Mensen zijn kwaad omdat ze niks hebben kunnen doen om de zelfdoding te voorkomen. Ze zijn kwaad op hun dierbare, hun naasten, op de samenleving, op de wereld, op hulpverleners, op God en vooral op zichzelf. Ze begrijpen niet hoe het komt dat niemand dit heeft kunnen voorkomen. Naast de woede dringt zich ook een gevoel van machteloosheid op. Het besef dat je in sommige situaties, hoe graag je ook wil, machteloos staat.
Suïcidale gedachten
Het is zo dat nabestaanden van een zelfdoding een risicogroep vormen om zelf ook door zelfdoding om het leven te komen. Deze wens kan voortkomen uit het verlangen om bij hun overleden dierbare te zijn. Het kan ook zijn dat mensen door de zelfdoding in een depressie verzeild geraken en daardoor suïcidale gedachten krijgen.
Het rouwproces
Het is moeilijk te zeggen wanneer iemand klaar is met rouwen. Sommige mensen zeggen na een poosje over het verdriet heen te zijn, anderen zijn daar hun leven lang mee bezig. Gemiddeld zeggen mensen na ongeveer een jaar klaar te zijn met hun rouw. Dat wil niet zeggen dat ze niet meer met het verlies bezig zijn. Op bepaalde momenten steekt het verdriet weer heel erg de kop op. Ze zijn er wel in geslaagd het verlies een plaats te geven in hun leven. Iedereen rouwt op zijn eigen manier. Het is belangrijk om mensen voldoende tijd en ruimte te geven.
Rouwen verloopt in stadia. Deze fasen volgen elkaar niet altijd chronologisch op.
- Het aanvaarden van de realiteit van het verlies.
- Het doorleven van de pijn en het verdriet.
- Het aanpassen van het leven zonder de overledene.
- De overledene een plaats geven.
- Het leven weer in eigen handen nemen.
Vastgelopen rouw
Rouwen is een normale en gezonde reactie op een overlijden. Wanneer mensen hun rouwproces gaan vermijden, lopen ze vast in hun verdriet. Dit blokkeert mensen en verstoort hun dagelijkse functioneren. De vermijding van rouw resulteert in psychologische problemen.
Het is van groot belang om nabestaanden van zelfdoding voldoende te ondersteunen. Mensen hebben nood aan een houvast in deze moeilijke periode in hun leven. Ze zijn hun vertrouwen in anderen en vooral in zichzelf kwijt. Geef mensen de tijd om te rouwen en schenk hen de nodig liefde en aandacht. Iemand verliezen doet veel pijn, een leven lang!
