Geschiedenis en productie van achtbanen

Een achtbaan (Engels: rollercoaster) is een attractie waarbij karretjes een bepaald parcours afleggen. Door hellingen, liften en veel bochten ontstaat een hoge snelheid en nemen de G-krachten toe. Achtbanen mogen niet meer dan 7 G hebben. Is dit wel zo, dan kan een achtbaan voor het lichaam levensgevaarlijk zijn.

Geschiedenis

In de zestiende eeuw waren er al enorme ijsglijbanen in Rusland. Men klom hierbij een grote trap op en liet zich vervolgens van een steile helling met ijs afglijden. Na het ritje kon men vervolgens weer een andere trap kiezen die er naast lag, en een tweede ritje maken.

In 1817 werden er twee achtbanen in Frankrijk gebouwd. Hoewel hier al sprake was van een karretje waar de passagiers in konden zitten, waren ze niet te vergelijken met de achtbanen van nu. Een van de twee achtbanen bestond uit een helling waar de karretjes van af reden. De andere achtbaan had de vorm van een hart. In het midden van dat hart stond een helling waar de karretjes van af zoefden. Vervolgens reden de karretjes in een cirkel. Voor die tijd was dat een hele belevenis. Twintig jaar later was het even gedaan met de achtbaan, totdat een kolentrein in Amerika veranderde in een passagierstrein. In 1872 werd de Hauto tunnel in gebruik genomen, waardoor de arbeiders de kolen op een andere manier uit de bergen konden halen. De kolentrein, die de naam Mauch Chunk Switchback Railway droeg, werd in 1873 in gebruik genomen als achtbaan. Er zaten steile hellingen in, wat voor die tijd ook weer een hele belevenis was.

Philip Hinkle bedacht in de lente van 1885 de lifthill. De trein van een achtbaan kon hiermee omhoog worden getrokken. Dit leidde tot hogere en snellere achtbanen. In 1925 werd de eerste achtbaan van staal, de Jazz Railway, door Harry Traver gebouwd. In 1927 bouwde Traver nog twee achtbanen. De Cyclone en de Lighting waren erg heftige achtbanen voor die tijd en men dacht dat ze levensgevaarlijk zouden zijn. Ongelijk hadden ze niet: twee mensen overleefden de rit in een van deze achtbanen niet. Bij de Lighting viel een vrouw uit haar karretje, pas op de tweede dag dat de achtbaan in bedrijf was. Hetzelfde gebeurde bij de Cyclone. Hierbij viel een man uit het karretje en belandde op de baan. Even later werd hij door het karretje waar hij in zat overreden.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging het slecht met de achtbaan. In die tijd was er aan alles een tekort. Veel achtbanen werden afgebroken, zodat men het hout als brandhout kon gebruiken en het staal om andere dingen mee te maken.

In 1976 werd de eerste achtbaan met een looping erin geopend: de Great American Revolution. Twee jaar later werd de Mind Bender in gebruik genomen. Deze achtbaan had twee loopings. De karretjes van de Mind Bender hadden alleen een beugel die over de benen van de passagiers zat. Hierdoor twijfelden veel mensen aan de veiligheid van de achtbaan. Ze waren bang dat ze eruit zouden vallen als de achtbaan een looping zou maken. De makers van de achtbaan lieten hiervoor een aantal mensen overvliegen vanuit Duitsland en plaatsnemen in de karretjes. Bovenin de looping werden de karretjes stopgezet. Iedereen kon nu zien dat de achtbaan veilig genoeg was.

In 1982 maakte het Nederlandse bedrijf Vekoma de eerste achtbaan die achteruit reed. Deze achtbaan werd de boomerang genoemd en hij bestaat uit twee steile hellingen. Jac Houben is de bedenker van de Boomerang. Zijn idee had hij gekregen toen hij tijdens een vakantie een vrouw zag die lag te zonnen. Ze had haar knieën in de lucht met haar voeten eronder. De bene van de vrouw werden de steile hellingen die bij de Boomerang naast elkaar liggen.

In 1992 bedacht het bedrijf Bollinger & Mabillard de ‘inverted coaster’. Hierbij hangen de karretjes onder de achtbaan en bungelen de benen van de passagiers in de lucht. Dit idee ontstond door de skiliften in Zwitserland, het land waar de bouwers vandaan komen.

In 1996 werd de Outer Limits Flight of Fear geopend. Het was de eerste achtbaan waarbij mensen werden afgeschoten. Dit gebeurde met Lineaire Inductie Magneten (LIM’s) of Lineaire Synchroon Magneten (LSM’s). De LSM’s werd pas in 2001 gebruikt. Bij beide soorten kan het treintje met een supersnelheid worden afgevuurd.

Productie

Een achtbaan wordt in overleg met een pretpark ontworpen. Pas als het voorstel helemaal naar de zin is van het pretpark, wordt de achtbaan uitgewerkt. Aan de hand van tekeningen kan de achtbaan geproduceerd worden. In delen wordt de achtbaan vervolgens naar het pretpark vervoerd. Daar wordt de baan in elkaar gezet. Het hele proces (van ontwerp tot het in elkaar zetten) duurt ongeveer acht maanden. Hierbij verschilt de prijs nogal. Er zijn achtbanen van 1 miljoen euro maar dat kan oplopen tot tientallen miljoenen euro’s.

Voordat een achtbaan mag worden gebruikt wordt hij grondig getest. De hele baan, inclusief wissels en liften worden nagekeken. De beugels of gordels in de karretjes worden ook goed getest. Dit gebeurd met poppen die gevuld zijn met water. Als die poppen de rit netjes overleven mogen de makers van de achtbaan plaatsnemen. De achtbaan is dan namelijk 100 % veilig.

Een keuringsdienst bekijkt ieder jaar of de achtbaan nog veilig is. Onderdelen moeten soms vervangen worden omdat ze zijn versleten. Als de keuringsdienst de baan veilig verklaart, mag de achtbaan weer een seizoen draaien.

Gevaarlijke G-krachten

Tegenwoordig worden achtbanen steeds extremer en hoger. Dit kan nog oneindig door blijven gaan zolang een achtbaan maar niet boven de 7 G uitkomen. De G-krachten ontstaan namelijk door de zwaartekracht. De zwaartekracht zorgt ervoor dat de passagiers in de achtbaan een sterke druk op het lichaam voelen. Die druk wordt groter door een combinatie van hoge snelheid en de verandering van richting. Dus hoe sneller een bocht genomen wordt, hoe hoger de G-krachten zullen zijn. Als de druk te hoog wordt, krijgen de hersenen te weinig bloed, wat kan leiden tot een black-out: je raakt buiten bewustzijn. Daarom mogen achtbanen niet boven de 7 G-krachten uitkomen, zodat een black-out nooit voor kan komen.

Soorten

Er zijn veel verschillende soorten achtbanen. De één kan meer dan de ander. Hier volgt een opsomming van de meest bekende soorten achtbanen:

Woedies

Dit is de naam die vaak wordt gegeven aan houten achtbanen. De naam is afgeleid van het Engelse woord voor hout: wood. De houten achtbaan is de oudste soort, ze werden al in 1925 gemaakt. Houten achtbanen gaan niet over de kop maar ze blijven wel spannend. Dit komt voornamelijk door de ‘airtime’ (= luchttijd) waarbij de passagiers een stukje uit hun stoel naar boven komen. De negatieve G-krachten zorgen ervoor dat zij omhoog worden geduwd in plaats van naar de grond.

Boomerang Coaster

Bij een boomerang coaster vertrek je achteruit en rijdt je een van de twee steile hellingen op. Als je boven aan de helling bent, raast het treintje naar beneden, door het station, en vervolgens via de andere helling, die er naast staat, weer naar boven. Bovenin stopt het treintje even waarna het vervolgens weer naar beneden gaat en bij het station stopt.

Inverted Coaster

Bij deze omgekeerde achtbaan zoals de naam al zegt, hangen de stoeltjes onder de rails. De benen hangen daarom in de lucht en het lijkt net of je vliegt.

Invertigo Coaster

Deze achtbaan is te vergelijken met de boomerang coaster. Alleen hang je bij een invertigo coaster onder de baan.

LIM en LSM achtbanen

Bij de achtbanen met Lineaire Inductie Magneten (LIM’s) en de Lineaire Synchroon Magneten (LSM’s) word je naar boven afgeschoten. De snelheid wordt dus gehaald uit de kracht van de magneten. Tussen een LIM en een LSM achtbaan bestaat echter wel een verschil. Bij een LIM-achtbaan worden aluminium vinnen gemagnetiseerd totdat ze de trein wegduwen. Bij een LSM-achtbaan trekken twee magneten elkaar aan waardoor de trein omhoog komt.

Hypercoaster

Hypercoasters zijn grote, hoge achtbanen die niet over de kop gaan. Het gaat hierbij vooral om de vele heuvels waar de trein vanaf raast.

Records

Er bestaan behoorlijk wat hoge, snelle, lange en steile achtbanen. Hier volgen enkele records:

• Hoogste achtbaan. Met zijn 128 meter hoogte is de Top Thrill Dragster de allerhoogste achtbaan van de wereld. Hij staat in het Cedar Point pretpark in de Verenigde Staten.
• Langste achtbaan. In het Nagaschima pretpark staat de Steel Dragon 2000. Deze achtbaan heeft een lengte van 2479 meter.
• Snelste achtbaan. De Top Thrill Dragster heeft nog een record op zijn naam staan. Naast de hoogste achtbaan is het ook de snelste: 193 kilometer per uur.
• Steilste achtbaan. Bij de Hypersonis XLC ga je in een hoek van 90 graden (steil omlaag dus) naar beneden. Deze achtbaan is te vinden in het Kings Dominion park in de Verenigde Staten.
• Oudste achtbaan. De Leap the Dips is de oudste achtbaan die nog steeds wordt gebruikt. De baan is 101 jaar oud en is te vinden in het Amerikaanse Pennsylvania. Het is waarschijnlijk ook de sloomste: de karretjes halen slechts 30 kilometer per uur. Vergeleken met de achtbanen van tegenwoordig een slakkengangetje.

Externe links

www.walibiworld.nl – Walibi World heeft van alle genoemde soorten op deze pagina minstens één achtbaan. Verder meer informatie op de site over de openingstijden en zijn

alle attracties van het park op de site te vinden.