Het definiëren van een religie is lastig. Vaak wordt hierbij meteen gedacht aan een geloofsovertuiging waarbij men gelooft in één of meerdere goden. Bij het boeddhisme is dit echter niet het geval. Spreken we bij het boeddhisme toch van een religie of is dit een levensstijl?
Lang geleden leefde er in India een koning en een koningin. Zij werden door wijze mannen bezocht die hen vertelden dat de koningin in verwachting was. Toen enkele maanden later een zoon geboren werd, noemde zij hem Siddhartha.
De koningin stierf een week na de geboorte van de kleine prins, waarna haar man besloot dat deze zoon zijn troonopvolger zou worden. Hij zag er op toe dat Siddhartha werd opgevoed in de beschermde omgeving van het paleis en niet met de buitenwereld in aanraking zou komen. Hoewel hij alles had wat zijn hartje begeerde, kon hij toch niet gelukkig zijn. Zelfs toen hij ouder was, en een vrouw had en een zoon, had hij het geluk nog niet gevonden.
Op een dag besloot hij een ritje te maken buiten het paleis. Op die tocht zag hij een oude man, een zieke man en een dode man. Hij vroeg zich af waarom mensen zo moesten lijden.
Daarna ontmoette hij een asceet, die niets bezat, maar leefde van wat men hem schonk. En toch zag de man er gelukkig uit. Toen hij terugkwam in het paleis nam hij een besluit. Diezelfde avond verliet hij het paleis en ging samen leven met vijf asceten. Hij wilde er achter komen waarom men moest lijden.
Zes jaar later, toen hij bijna dood ging van de honger, besloot hij dat dit niet de manier was om wijsheid te verkrijgen. Hij trok verder tot hij bij een boom kwam. Hij ging eronder zitten en besloot te mediteren totdat hij een antwoord had op de vraag die hem al zo lang bezighield.
Op de negenenveertigste dag kwam hij tot inzicht waarom mensen lijden en hoe hij dat kon wegnemen. Dit inzicht maakte hem een verlicht persoon; een Boeddha. Hij bereikte een staat van vreugde en vrede die ook wel nirwana wordt genoemd.
De rest van zijn leven zwierf Boeddha door India om andere zijn wijsheid over te brengen. De vijf asceten werden zijn eerste volgelingen en ook zijn familie nam zijn overtuigingen over.
Toen hij op 80-jarige leeftijd klaar was om te sterven wist hij dat hij niet zou reïncarneren, maar op zou gaan in het nirwana. Hij zei zijn volgelingen dat er geen opvolger moest komen, maar dat men wel door moest blijven gaan met zijn kennis te verspreiden. Dit was het begin van het boeddhisme.
Tegenwoordig heeft het boeddhisme heel veel aanhang. Vooral in India maar ook in landen in bijvoorbeeld West-Europa zijn veel mensen die het boeddhisme als uitgangspunt nemen voor hun leven.
Het boeddhisme wordt vaak een non-theïstische religie genoemd. Dit houdt in dat goden geen dominantie positie innemen binnen het geloof. Het bereiken van verlichting staat centraal binnen het boeddhisme. De goden van de boeddhisten zijn geen scheppers of onsterfelijke wezens. Ze kunnen zelf niet verlicht raken omdat ze niet genoeg lijden. Sommigen vinden het daarom vreemd dat het boeddhisme toch een religie wordt genoemd, omdat onze algemene opvatting van religie toch een geloofsovertuiging inhoudt waarbij een god of goden centraal staan. Dit is een van de moeilijkheden bij het definiëren van het begrip religie.
Een andere moeilijkheid is de vraag wanneer iets een religie is en wanneer een levensstijl. Veel mensen zouden zeggen dat het boeddhisme een manier van leven is en dus niet kan worden gezien als een religie.
Het vermijden van al het foute gedrag,
Het ondernemen van het goede,
En het ontwikkelen van je eigen geest;
Dit is de leer van de boeddha's.
Boeddha (Dhammapada vers 183).
Dit zijn belangrijke uitgangspunten van het boeddhisme en vormen het fundament voor de vijf regels waar een boeddhist zich aan moet houden:
- Je mag geen enkel levend wezen kwetsen of doden.
- Je mag niets stelen of iets wat niet aan jou wordt gegeven nemen.
- Beheers je seksuele verlangens.
- Je mag niet liegen.
- Gebruik geen alcohol of drugs.
Als boeddhist geloof je niet alleen dat het uitgangspunt dat boeddha stelde de sleutel is tot een goed en deugdzaam leven, maar gebruik je ook de regels die hier uit voortvloeien. De regels vormen de normen waar men zich aan houdt.
In Nederland zie je het boeddhisme veel meer als levensstijl. Mensen gebruiken boeddha’s uitgangspunt als inspiratie. Zij geven een eigen draai aan de uitspraak en passen die toe op het dagelijks leven zoals we dat in Nederland kennen. Ook gebruiken ze de regels waar de boeddhisten zich aan moeten houden niet als norm.
