De Gentle Leader: hulpmiddel bij trekken aan de riem

Iedereen weet dat een hond, die voluit in de riem gaat hangen,  je aardig op sleeptouw kan nemen. De detailhandel springt hier grif op in met de meest uiteenlopende ‘hulpstukken’, van hondvriendelijk tot ware martelwerktuigen. Maar zelfs bij het beste hulpmiddel, staat of valt het succes met de manier waarop je het in de praktijk gebruikt. In dit artikel bespreek ik de Gentle Leader. De Gentle Leader is een halster van nylon, dat lijkt op een paardenhalster. Er bestaan drie maten, voor kleine en grotere honden. Ze zijn gemakkelijk verstelbaar, en af te stellen voor elke hond.

Als je verder leest, zul je merken dat dit een nogal ‘technische’ benadering is van het gebruik van de Gentle Leader. Ik doe dit omdat het een fantastisch hulpmiddel is, maar dat het nog veel te vaak op onjuiste wijze wordt gebruikt door hondeneigenaren. Bovendien wil de dierenspeciaalzaak ook een zo uitgebreid mogelijk assortiment aan hulpmiddelen aanbieden en dat maakt het voor de dierenwinkel ook lastig de klant volledig te adviseren. Hierdoor zijn er veel verhalen in omloop, die de Gentle Leader geen recht doen.

Met de Gentle Leader kan een hond die trekt of uitvalt, op een rustige manier begeleid worden naar beter gedrag, zonder dat we de hond te hoeven straffen. Correcties kunnen namelijk vaak de oorzaak zijn van het toenemen van de problemen. Als de hond steeds gestraft wordt als er een andere hond aankomt, raakt hij al gestresst zodra hij een andere hond in het oog krijgt. Zo kan een wandeling met je hond een nare, in plaats van een leuke, ontspannende gelegenheid worden. En dat is nu net wat je als baas niet wilt…

Halster of tuigje?

Het nut van een ‘halster’ is al uitgebreid bewezen bij paarden. Zou je een paard met een arm om zijn hals proberen met je mee te krijgen, dan gaat je dat waarschijnlijk niet lukken, omdat je nu eenmaal niet op kunt tegen een paar honderd kilo lichaamsgewicht. Door een paard een halster aan het hoofd te doen, kun je een paard gemakkelijk begeleiden. Je stuurt het paard namelijk aan het hoofd, waardoor het lichaam buigt in de richting waarheen je loopt. Dit is ook de basis voor het hondenhalster. Met het hondenhalster verplaats je de riem naar voren, naar de neus. Wanneer jij van richting verandert, buig je zijn hoofd eveneens in deze richting en kan hij niet met zijn volle gewicht in de riem gaan hangen. Zou je echter een tuigje gebruiken, dan verplaats je de riem juist naar achteren, waardoor het gewicht van de hond weer tegen je gaat werken. Bovendien kunnen de meeste tuigjes niet voorkomen dat de riempjes pijnlijk schuren tegen de poten van de hond, ondanks alle pogingen van producenten om tuigjes zo comfortabel mogelijk te maken.

Niet voor iedereen

Een waarschuwing bij het gebruik van de Gentle Leader is op zijn plaats. De naam ‘Gentle’ is namelijk niet voor niets aan dit product gegeven. De werking van dit halster is erg subtiel en vergt dan ook een subtiele aanpak van de baas. Voor hondeneigenaren die gewend zijn hun hond ‘met harde hand’ te trainen en gebruik maken van correcties met een slipketting, is de Gentle Leader niet geschikt. Zou je de hond met de Gentle Leader een forse ruk aan de riem geven, kan dit letsel aan de nekwervels veroorzaken. Wervels zijn er nu eenmaal niet op gebouwd plotseling van richting te moeten veranderen. Vergelijk het maar met een ‘whiplash’ bij de mens. Daarom is de Gentle Leader alleen geschikt voor baasjes die trainen op basis van beloning en niet voor baasjes die trainen op basis van correctie.

De werking van de Gentle Leader

De ontwerpers van de Gentle Leader gaan uit van een kalmerende werking van het halster, door de druk van de band achter in de nek. De band achter de nek vertegenwoordigt de 'beet' van de moederhond als zij haar pups optilt om ze naar het nest te brengen. Wanneer een moederhond de pup bij de nek optilt, blijven de pups heel stil hangen. Dat zou verklaren waarom een hond rustig wordt van de band van de Gentle Leader achter de oren. Men zegt dat de hond de druk op de neus associeert met de zachte beet over de neus van een dominante hond bij een lagergeplaatste hond. Het maakt de hond duidelijk wie de leider is.

Introductie van de Gentle Leader bij de hond

Hoewel veel honden de Gentle Leader vrij snel accepteren, kunnen sommige honden zich er in eerste instantie behoorlijk tegen verzetten. Het is dan ook belangrijk om de hond op een prettige manier aan de Gentle Leader te laten wennen. Deze gewenning is cruciaal. Pas wanneer de hond net zo ontspannen op de Gentle Leader reageert als op zijn halsband, kun je de Gentle Leader buiten gaan gebruiken. Hoe ga je te werk bij die gewenning? Dit doe je door leuke ervaringen te koppelen aan het dragen van de hoofdband en de duur langzaam op te bouwen:

• Wen je hond eerst aan de neusband, door hem steeds zijn neus er even doorheen te laten steken en hem te belonen met iets lekkers. Zorg dat je hond eerst het bandje om zijn neus accepteert, voordat je het halster achter de oren gaat vastklikken.
• De eerste keer dat je de Gentle Leader helemaal omdoet, kan het handig zijn dit met z’n tweeën te doen. De een kan dan bijvoorbeeld iets lekkers voorhouden, terwijl de ander de hond de Gentle Leader omdoet. Gaat het omdoen goed: beloon hem met iets lekkers. Let op: wanneer de hond probeert de Gentle Leader van zijn neus af te krijgen door met zijn poten tegen zijn neus te ‘poetsen’ of met zijn kop tegen je benen te schuren, ben je te snel gegaan en moet je weer terug naar de vorige fase. Als je echter de eerste stap goed hebt uitgevoerd (acceptatie van de neusband), zal het omdoen van het gehele halster niet voor veel problemen zorgen. Zorg dat je lekkere dingen bij de hand hebt.
• Accepteert hij het halster aan zijn hoofd? Lok hem dan een paar stapjes mee. Gaat dat goed? Beloon hem dan weer. Dit is al voldoende, je kunt de Gentle Leader weer afdoen.
• Doe ook eens een spelletje, nadat je de Gentle Leader hebt omgedaan. Of geef hem eten met de Gentle Leader om. Hij zal de Gentle Leader langzaam gaan associëren met leuke (en lekkere) dingen.
• Maak nu de riem vast aan de Gentle Leader. Door het gewicht van de riem komt er een klein beetje spanning op het halster te staan. De hond ervaart nu voor het eerst een hele kleine inwerking van het halster. Houd het kort en beloon hem als hij het aandoen van de riem goed accepteert.
• Ga nu een stukje lopen met de riem (in huis!) en beloon hem zolang hij het halster accepteert en geen pogingen doet het halster af te krijgen.

Naar buiten met de Gentle Leader

Wees niet ruw in je bewegingen. Met de Gentle Leader om, kun je de hond heel gemakkelijk naar je toe dirigeren. Zodra je de aandacht van de hond hebt, kun je deze aandacht belonen. Omdat de aandacht van de hond bij jou is, kan zijn aandacht niet tegelijkertijd bij andere honden zijn. Hij kan ook geen oogcontact maken met andere honden, iets wat vaak het begin is van een uitdaging. Gaat je hond sneller lopen? Laat dan het halster zijn werk doen en ga niet zelf spanning op de riem zetten. Wanneer de hond trekt, neemt de druk op de neusband automatisch toe, waardoor de hond uit zichzelf zijn tempo zal terugnemen. Op het moment dat hij inhoudt en weer netjes naast je komt lopen, beloon je hem. Als je telkens dit gedrag beloont en zorgt voor aandacht van je hond, zal je hond niet meer uitvallen naar andere honden of trekken aan de lijn, maar netjes naast je lopen.

De Gentle Leader passend maken

De Gentle Leader is géén muilkorf. Het halster moet de hond alle ruimte bieden om alle dingen te doen die hij altijd al deed: hij moet kunnen gapen, eten, drinken en blaffen. Hij moet gewoon een balletje of een tak in zijn bek kunnen nemen. Hoe bepaal je nu hoe strak de nekband moet aansluiten? De nekband zit goed als je geen vinger meer tussen de band en de huid kunt steken. Hij moet kort achter de oren zitten.

Om de juiste afstelling te vinden, moet je soms een aantal keren de band om doen, weer afdoen, de clipsluiting verstellen en de band vervolgens weer omdoen. Net zolang totdat de band precies goed zit. Besteed hier alle aandacht aan, want een te losse of te strakke band zal al je inspanningen teniet doen in de praktijk. Soms zorgt dit passen en meten voor iets teveel stress bij de hond. Je kunt dan ook de hals meten met een centimeter en deze naast de nekband leggen, zodat je de band bijna direct al op de juiste maat kunt maken. Houd rekening met het groeien van pups en jonge honden, controleer regelmatig of de nekband niet te strak zit. De neusband moet onder de ogen van de hond komen te zitten en achter zijn mondhoeken. Je moet de neusband nog kunnen verplaatsen tot de aanzet van de neus. Zo heeft de hond voldoende bewegingsruimte en kan hij de neusband niet af krijgen.

Trainingshulpmiddel

Voor mij is het halster het meest effectieve en meest hondvriendelijke hulpmiddel dat beschikbaar is voor het probleem van het trekken aan de riem. Sommige mensen kiezen ervoor de Gentle Leader permanent te gebruiken, ter vervanging van de halsband. Ik kies ervoor de Gentle Leader te zien als een hulpmiddel, dat je ondersteunt bij het ombuigen van probleemgedrag. Zodra dit nieuwe gedrag is geconditioneerd, kun je weer terug naar de gewone halsband. De hond heeft immers geleerd niet meer te trekken aan de riem, dus het halster heeft zichzelf overbodig gemaakt!