Regelmatig vraagt men mij wat clickertraining nu precies is en wat de voor- en nadelen hiervan zijn. Een hondenschool die traint met behulp van een clicker, is in ieder geval een hondenschool die werkt op basis van beloning en niet op basis van straf. Een hond zal gedrag dat hem een goed gevoel oplevert, herhalen en gedrag dat hem een onprettig gevoel oplevert, nalaten. Wanneer je dus gewenst gedrag beloont, zal er grote kans zijn dat de hond dit gedrag gaat herhalen. We noemen dit ook wel ‘positief bekrachtigen’.
Hoe werkt de clicker?
Een clicker is een rechthoekig of ovaal plastic doosje, met een metalen stripje erin. Als je er met je duim op drukt, hoor je een ‘blikken’ geluidje. Tijdens de training leert de hond dat het klikgeluid (de bekrachtiger) betekent dat hij een oefening goed heeft uitgevoerd en dat hij zijn lekkers (de beloning) mag komen halen.
Voordelen
Waarom die clicker? Waarom niet gewoon iets lekkers geven als hij iets goed gedaan heeft? Of ‘braaaaf’ zeggen tegen hem?Dat zal ik je uitleggen. Ken je die mensen die je in het bos tegenkomt die hun hond roepen? ‘Hier!’ klinkt het vrolijk. Helaas heeft de hond andere dingen te doen en negeert hij het vriendelijke commando. ‘Hier!’ klinkt het vervolgens iets strenger, helaas zonder succes. ‘Kom je nou eens gauw hier!’ roept de baas uiteindelijk boos. Als de hond eenmaal bij hem is aangekomen, zou hij hem heel vrolijk moeten belonen. Zou je hem immers straffen, dan leer je hem dat ‘hierkomen bij de baas’ helemaal niet leuk is. Maar ja, als je daar in het bos staat met een rood aangelopen hoofd van de ergernis, klinkt jouw ‘braaf’ waarschijnlijk helemaal niet zo vrolijk. Met een clicker heb je daar geen last van. Zodra de hond bij de baas is aangekomen, hoort hij een klik en weet hij dat hij het goed heeft gedaan. Het geluid van de klik is altijd hetzelfde. Het maakt dus ook niet uit wie er met de hond traint, want het verschil in stemgeluid vervalt, de clicker geeft een universeel, voor de hond vertrouwd geluid.
Een andere reden om de clicker te gebruiken, is de timing, waarmee je de hond kunt belonen. Als je hond bijvoorbeeld netjes naast je loopt en je wilt hem daarvoor belonen met je stem, dan heb je al een paar meter afgelegd voordat je ‘knappe hond, braaf hoor’ hebt gezegd. Het is dan voor de hond niet zo heel duidelijk waarvoor je nu precies ‘braaf’ zegt. Met een clicker is dat anders. De hond loopt netjes naast je en plotseling kijkt hij ook nog netjes naar de baas. ‘Klik!’ hoort de hond, precies op het moment dat hij omhoog keek. Met de clicker kun je het gewenste gedrag dus gewoonweg beter isoleren, waardoor de hond sneller zal begrijpen wat je precies van hem wilt. En doordat je zo duidelijk kunt aanwijzen welke prestatie je beloont, maak je het je hond gemakkelijker dit gedrag nog een keer te herhalen. Hij begrijpt je gemakkelijk en snel.
Verantwoord afbouwen van de clicker
Vanzelfsprekend blijf je niet je hele leven met een clicker op zak lopen. Leer je de hond nieuwe dingen aan, dan klik je nog voor elke goede prestatie. Gaat hij een oefening steeds beter beheersen, ga je meer eisen stellen van je hond. De hond weet dan niet meer wanneer jouw klik precies komt. Dat heet ‘intervalbeloning’. Je gaat dus minder vaak klikken, je klikt niet meer voor elke prestatie, maar alleen voor de best uitgevoerde actie. Vergeet bij deze intervalbeloning echter niet dat na een klik ALTIJD lekkers volgt. Zou je dit vergeten, dan heeft de clicker al snel geen waarde meer. Bedenk dat de clicker en de beloning bij elkaar horen als loonstrook en salaris. Als jouw baas telkens na het uitreiken van de loonstrook vergeet je salaris over te maken, zal het effect van de loonstrook na enkele keren nihil zijn. Bij intervalbeloning is het ook van belang om onvoorspelbaar te zijn in je beloning. Zou je bijvoorbeeld elke derde keer dat je hond het commando ‘zit’ goed uitvoert, belonen, dan krijgt je beloning een voorspelbaarheid en heeft deze meteen minder impact. Juist die onvoorspelbaarheid maakt dat je hond supergemotiveerd is om die klik te verdienen. Uiteindelijk heeft je hond de oefening zo vaak netjes uitgevoerd, dat het gewoontegedrag is geworden. Hij voert het commando nu uit, omdat hij dat zo geleerd heeft en niet omdat je daar met je clicker staat.
Nadelen van de clicker
Het gebruik van de clicker heeft ook nadelen. Zo moet je hem bijvoorbeeld altijd bij je hebben. Hang de clicker in het begin aan een keycord en hang dit om je nek, zodat je gemakkelijk je hond kunt belonen voor een goed uitgevoerde actie. Wanneer meerdere mensen binnen een gezin trainen met de hond, zul je goede afspraken moeten maken over het gebruik van de clicker. Is iemand binnen het gezin het niet eens met de clickermethode, overleg dan nog eens goed of jullie er daadwerkelijk mee gaan beginnen. Een eenduidige aanpak leidt toch tot de beste en snelste resultaten!
Onderschat nooit het effect van de clicker op je hond. Is je hond eenmaal geconditioneerd op het geluid van de clicker, dan zal hij dit geluid nog jarenlang herkennen, ook al gebruik je de clicker een aantal jaren niet. Het is dus een heel krachtig medium. Dit kan echter ook een nadeel hebben. Komen er bijvoorbeeld vriendjes of vriendinnetjes van je kinderen spelen? Zorg dat de clicker buiten hun bereik ligt. Veelal vinden kinderen het erg leuk om vrolijk met het dingetje te clicken. In een fractie van een seconde zal je hond zich bij hen voegen en overlopen van adrenaline omdat hij heeft geleerd dat hij na iedere klik iets lekkers krijgt. In dit geval leert hij dat er weliswaar op los geklikt wordt, maar dat er helaas niets lekkers op volgt. Geen handige actie dus, als je bezig bent met clickertraining…
Veel mensen gaan vol enthousiasme trainen met behulp van de clicker, maar hondenscholen besteden nog te weinig aandacht aan het op de juiste manier afbouwen van het gebruik van de clicker. Daarom stoppen veel hondeneigenaren na de puppycursus gewoonweg met het gebruiken van de clicker, zonder dat de commando’s al echt zijn ‘ingetraind’. De commando’s zijn dan wel aangeleerd, maar niet bevestigd. In de praktijk merk je dan dat je hond een commando de ene keer wel opvolgt, maar de andere keer niet. De baasjes zeggen dan tegen mij: ‘hij kan het wel hoor, dat ‘blijven op de plaats’, maar hij doet het alleen als hij er zin in heeft’. In werkelijkheid is dit commando nog niet bevestigd en is men te snel gestopt met de clickertraining. Gelukkig kun je op elk moment die training weer oppakken. De hond kent de betekenis van de clicker nog en je maakt het weer een tijdje erg spannend voor hem door hem een beloning te laten verdienen voor bepaald gedrag.
