In heel de opgetekende geschiedenis vinden we bewijzen dat mensen het ingeboren verlangen hebben om zichzelf en hun omgeving te versieren. Een huis is niet gewoon een huis, maar een thuis dat de persoonlijkheid van zijn bewoner uitdrukt. Een tempel is niet zomaar een gebouw voor godsdienstoefening maar een bouwwerk voor degenen die God proberen te bereiken; denk maar eens aan hoe de gotische kathedralen naar de hemel wijzen. Een auto is niet alleen een vervoermiddel maar een symbool van macht of het gebrek daaraan. Enzovoort.
Maar tatoeages? Die zijn persoonlijker dan gebouwen en omgevingen, dus moeten we naar binnen kijken om hun populariteit te begrijpen.
Tatoeages in Amerika:
Niet in alle samenlevingen wordt de tatoeage als een persoonlijk of gemeenschappelijk expressiemiddel omarmd. In veel culturen – met name analfabete culturen – zijn tatoeages de drager van de visuele symbolen, iconen en tekenen van het collectieve bewustzijn en collectieve herinneringen die ze willen bewaren.
In Amerika kunnen we uit de huidige populariteit van tatoeages aflezen dat ze een voortzetting zijn van de symbolen van rebellie, van anders-zijn, van het blijk geven van een tegengestelde houding, en van het non-conformisme bij eerdere generaties. In plaats van lang haar hebben we nu lange nagels, piercings en tatoeages.
Is het een bevlieging? Gegeven het feit dat die bevlieging al meer dan tien jaar duurt, kunnen we misschien zeggen dat het meer is dan dat; misschien een heel lange golf. Jongelui imiteren sterren, beroemdheden en andere bekende figuren. Bij het voetbal zien we een oudere speler als David Beckham zeer zichtbare tatoeages in zijn nek dragen; in navolging van Beckham toont de jonge voetbalster Natasha Kai zonder gêne haar talloze tatoeages. Bij boksers lijken tatoeages wel verplicht – misschien als intimidatiewapens – want de meeste boksers hebben ze. Hoe woester de tatoeage, hoe woester de verschijning van de bokser; kijk maar eens goed naar het gezicht van Mike Tyson.
Een tatoeage is een brug tussen lichaam en ziel
Voor veel mensen leggen tatoeages een verbinding tussen de materiële werkelijkheid en het spirituele domein, net zoals bij gebeden. Terwijl gebeden voor de meeste mensen beperkt blijven tot de eredienst of tot extreem gevaarlijke situaties, zijn de vaste en constante tatoeages een herinnering aan het feit dat we alleen zijn in deze wereld. Dat angstige gevoel wordt al verzacht door er even een blik op te werpen.
Soms is het moeilijk, zo niet onmogelijk, om een persoonlijke innerlijke zoektocht naar buiten te brengen. Een grafische voorstelling kan dat voor ons doen als een manier om mensen te vertellen: ‘Hier gaat het mij om’.
Voor veel mensen concretiseren tatoeages hun geloof in een bepaalde abstractie. Neem bijvoorbeeld patriottisme, vrijheid, of liefde. Deze menselijke emoties en gevoelens zijn niet echt goed onder woorden te brengen, maar laten zich gemakkelijk uitdrukken met een tatoeage van de Amerikaanse vlag, de vrijheidsklok of bloedende harten.
Tatoeage en esthetiek:
Je zou kunnen stellen dat een tatoeage door niets anders hoeft te worden gerechtvaardigd dan door het feit dat hij mooi is. Veel tatoeages van Keltische motieven, vlinders, draken, bloemen of zelfs wapens zijn zo ontworpen en uitgevoerd dat ze ontzag en bewondering oproepen.
Als een tatoeage goed is uitgebalanceerd, een geheel is, zijn eigen schoonheid heeft, dan kunnen we zeggen dat hij mooi is. Moet je schoonheid rechtvaardigen? Natuurlijk niet, maar onthoud dat kwaliteit de doorslag moet geven: als er genoeg tatoeages van hoge kwaliteit te zien zijn, kunnen we dit esthetische domein met recht ‘lichaamskunst’ noemen.
Reacties van de oudere generatie:
Hoewel het algemene publiek een tolerante en laissez-faire houding aanneemt tegenover tatoeages, is de generatie die aan de macht is (de macht om in dienst te nemen, te promoveren en te ontslaan) minder geneigd de praktijk te accepteren.
Tatoeages worden bij een sollicitant al snel als een buitenissig element beschouwd; een zichtbaar teken dat die persoon geen teamspeler is, iemand die moeilijk in de hand te houden is. Dat hoeft helemaal niet waar te zijn, maar zo gaat dat in het bedrijfsleven. Ik heb zelfs een human resources-functionaris tatoeages denigrerend als ‘gevangeniskunst’ horen betitelen.
Tatoeages, verstand en gevoel:
Ons gezond verstand zegt ons dat we rekening moeten houden met de gevoelens, geschiedenis en cultuur van anderen. Zo moeten ook tatoeages niet worden gedragen om anderen te beledigen. Politieke en religieuze symbolen zijn in Amerika nog steeds taboe. Kosmische en dierenriemsymbolen zijn universele tekens geworden en er wordt welwillend naar gekeken.
Conclusie:
Zoals bij alle menselijke ondernemingen sprake is van smaak, voorkeuren en antipathieën, zo spreken tatoeages tot de verbeelding van de jongere generatie, en ze zullen niet meer verdwijnen. Sommigen staan kritisch tegenover de praktijk, maar de meesten accepteren ze wel. En in plaats van naar het negatieve te zoeken zouden we moeten kijken naar de positieve winst die ze (de tatoeages) de drager kunnen opleveren, en ook naar de schoonheid van sommige tatoeages.
