Chocolade gezond of ongezond

Sinterklaas is mijn tegenligger op de weg. In de les strooit mijn ijverige leerlinge Mia letterkoekjes en andere zoete versnaperingen uit. Sinterklaas is in het land, de start voor al de andere vreet- en genotsdagen van december.

Ook de tijd om eens na te denken over chocolade. Het lijkt wel alsof we een niet te stelpen behoefte hebben om 'ongezonde' dingen zoals koffie, chocolade en alcohol te eten en te drinken. Maar zijn deze genotmiddelen alleen maar ongezond? En waarom zou de mens een natuurlijke neiging hebben om ongezond te eten? Of zouden al deze producten ook een gezonde kant hebben? En  waarom hebben we juist in December de de behoefte om zoet, scherp en alcoholisch te eten en te drinken?

Chocolade wetenschappelijk bekeken

Als we de wetenschappelijke onderzoeken van de laatste jaren mogen geloven, lijken genotmiddelen wel degelijk een gezondheidswaarde te bezitten. Zo is chocolade rijk aan polyfenolen, een soort flavonoide met een sterke anti-oxydantwerking. Deze stoffen die ook in thee en wijn aanwezig zijn, gaan de oxidatie van LDL-cholesterol tegen en hebben als zodanig een beschermende werking op de bloedvaten. Ook hun celbeschermend en immuunmodulerend effect kan ons beschermen tegen kanker en tegen allerlei infecties. Chocolade, vooral pure chocolade, heeft niet alleen effecten op het lichaam maar ook op de geest. Fysiologisch en chemisch is dat mogelijk  te verklaren door het stimuleren van neurotransmitters zoals serotonine. We weten dat chocolade het stimulerende theobromine bevat, wat in combinatie met het euforiserende  fenylethylamine zorgt voor een zich psychisch goed voelen. 

Natuurlijk blijft zo een stuk chocolade nog steeds vol zitten met veel ongezonde suikers en verzadigde vetten. Toch is het goed om te beseffen dat alles zowel een gezonde als een ongezonde kant kan hebben.

Chocolade geschiedkundig bekeken

Ten andere, vele van onze hedendaagse genotmiddelen die vroeger luxemiddelen waren, zijn altijd in gebruik geweest als ‘geneeskruid’ en werden in allerlei manuscripten aangeprezen voor hun geneeskrachtige eigenschappen. Zo zou chocolade de vermoeidheid verjagen, koorts weren, verteringsproblemen oplossen en zelfs overgewicht tegengaan. En natuurlijk zou zo een genotmiddel ook het seksueel genot vergroten en de viriliteit verbeteren. In 1717 schreef de Duitser Kühne 'Cacao versterkt de maag, prikkelt de levensgeesten, verdunt de lichaamssappen en het bloed, stimuleer de Venuslust, sterkt het hoofd, verzacht de pijn…' Cacao was ten andere bij de Azteken al een goddelijke drank, in Europa werd hij dus vooral populair in de 17de eeuw toen men er suiker aan toevoegde. Het werd de lijfdrank van Lodewijk de Veertiende, Napoleon en andere potentaten, maar ook Goethe was er verzot op. In die tijd was chocolade en cacao nog wel een duur product en werd voor veel geld in de apotheek verkocht. 

In het boek 'Afbeeldingen der artsenij-gewassen' uit 1796  vinden we de volgende aanprijzing  'De chocolaade is zeer voedend, het mannelijk vermogen opwakkerend. Oude lieden die met longkwalen behebt zijn, bevinden zich zeer wel daar bij. Men beweert ook dat zij de ontlasting bevorderen en bij de aambeien van dienst zijn'.  Al wordt dit laatste door de schrijver wel in twijfel getrokken als hij zegt 'dat zij zwakke ingewanden niet verdragen kunnen'.

Chocolade samengevat

• Chocolade positief: bevat veel magnesium (beenderstelsel, ontspannend), polyfenolen (beschermend, anti-oxydant), theobromine (opwekkend), smaak, genieten is gezond (aanmaak endorfinen).
• Chocolade negatief: bevat veel enkelvoudige suikers (cariës, vetzucht), verzadigde vetten (slecht voor de bloedvaten, moeilijke vertering).

Is Sinterklaas de chocoladespecialist, nu wel-doener of mis-doener?