Door mijn ervaring als psychotherapeut bij patiënten met hardnekkige eetproblemen leerde ik dat men opvallend weinig spreekt over eten in psychotherapie. Tijdens de sessies komt een veelheid aan thema's naar boven, die op zichzelf weinig met eten te maken hebben.
In een psychotherapie waarin gewerkt wordt aan een eetprobleem, verwacht men dat er veel gesproken zal worden over eten. In een beginfase is dat ook zo, maar na verloop van een paar sessies verschijnen andere thema's.
De dood als begin- en eindpunt van anorexia
Mensen eten om te leven, de patiënt met anorexia hongert om te sterven. In deze boutade zit heel veel waarheid. Hoewel deze patiënt er bewust naar streeft om mooier te worden door te vermageren, eindigt de zoektocht soms letterlijk in de dood. Maar ook in het gezin, dat steeds centraal staat in het eetgebeuren, is de dood overal aanwezig. Vaak treft men in – wat men soms het anorectisch gezin noemt – zelfmoorden, doodgeboren of ongewenste kinderen aan. Bovendien vecht de anorectische patiënt met het einde van de kindertijd.
Eetprobleem als niet eindigende kindertijd
De eetstoornis behandeling probeert ervoor te zorgen dat de anorexia patiënt de volwasssenheid niet langer uitstelt door te hongeren. Want het hongeren houdt de patiënt gevangen in een kinderlijk, aseksueel lichaam en in een kinderlijke band met de ouders. Door niet te eten, blijft het lichaam klein. De controle van de voeding door de ouders brengt de anorectische patiënt terug tot een vroegkinderlijke ontwikkelingsfase waarin het gevoed worden centraal stond.
Eetstoornis en schuldgevoel
Eten, schrokken of hongeren zorgt voor schuldgevoelens. Men eet teveel, te weinig, ongezond of ongepast. Men voelt zich schuldig en begint daardoor nog meer te eten of nog meer te hongeren. Onder dit schuldgevoel zit vaak de idee zich ongewenst te voelen. Vaak heeft dit te maken met onderliggende doodswensen door de ouders of met zeer sterke gevoelens van minderwaardigheid. Zelfs met het idee het niet waard te zijn om te leven.
Eetproblemen en onmogelijke controle
De anorectische patiënt controleert zichzelf en zijn omgeving tot in het extreme. Meestal resulteert dit in het extreem gecontroleerd worden door de omgeving, bijvoorbeeld bij een opname. Dan wordt men vaak zelfs kunstmatig gevoed! Op een leeftijd waar men meer en meer zelfstandig zou moeten worden, verliest men integendeel heel veel controle. Niet alleen over het eten en over zijn lichaam, maar ook over zijn sociale omgeving. Uiteindelijk verliest de persoon met eetstoornissen soms de controle over zijn leven.
Eetstoornis en sociale omgeving
Men is bijna uitsluitend nog met het eigen lichaam bezig en dan nog enkel met het voeden of hongeren. Andere dingen zijn van geen tel meer. School gaat vaak verloren, vrienden verdwijnen uit zicht. Hobby's worden stopgezet bij gebrek aan energie of interesse. Voor de ander wordt men als het ware een onherkenbare vreemde.
Eetstoornissen verhelpen met psychotherapie
Door bij de psycholoog te spreken over vele andere zaken naast de eetstoornis behandeling, verbreedt het perspectief op lichaam en omgeving. Verlangens verschijnen stilaan terug, de 'honger' naar andere zaken dan eten of niet eten keert terug, samen met een volwassen lichaam en een zelfstandig, eigen leven.
