In de volksmond wordt vaak de term ‘gespleten persoonlijkheid’ gebruikt. Dit is een misvatting want schizofrenie heeft niets te maken met een gespleten of meervoudige persoonlijkheid. Patiënten lijden aan wanen, hallucinaties, tegenstrijdige gevoelens en gedachten. Volledige genezing is niet mogelijk, maar de ziekte is wel behandelbaar waardoor mensen normaal kunnen functioneren in de maatschappij.
Wat is schizofrenie?
Schizofrenie is een ernstige psychische aandoening waar bij de patiënt zijn realiteitsbesef is verstoord. Ook de eenheid van denken, willen en handelen gaat verloren. Dit ziektebeeld wordt in de psychiatrie geduid als een psychose. Een belangrijk kenmerk hiervan zijn wanen en hallucinaties. De wanen en hallucinaties kunnen veroorzaakt worden door het gebruik van alcohol en drugs, een organische stoornis of het voorkomen van ernstige stemmingsstoornissen.
Symptomen
Schizofrenie ontwikkelt zich geleidelijk aan. Toch kan de stoornis ook plotseling ontstaan na bijvoorbeeld een ingrijpende gebeurtenis. Het is een zeer moeilijke stoornis om te herkennen omdat patiënten allerlei verschillende symptomen hebben. Ook kunnen de symptomen door de tijd heen veranderen.
De belangrijkste symptomen van schizofrenie kunnen worden opgedeeld in drie groepen; namelijk de cognitieve, emotionele en gedragsstoornissen.
Cognitieve stoornissen:
- vertraagd denken;
- onlogische verbanden;
- moeilijk abstract denken;
- bizarre wanen en hallucinaties;
- magisch denken;
- blokkades in de gedachtegang.
Emotionele stoornissen
- vervlakking van emoties;
- neerslachtige buien;
- misplaatste gevoelens
Gedragsstoornissen
- sociaal isolement;
- spraakarmoede;
- passiviteit;
- apathie;
- gebrekkige zelfverzorging.
Herkenning
Doordat de symptomen zo verschillend zijn en door de tijd veranderen, is het moeilijk schizofrenie in een vroeg stadium te herkennen. Ook is het zo dat veel neurologische en lichamelijke aandoeningen dezelfde symptomen veroorzaken. Denk maar aan epilepsie, multiple sclerose, hormonale afwijkingen en allerlei infecties. Ook amfetamines, cocaïne en antidepressiva veroorzaken dezelfde symptomen. Bij een vermoeden van schizofrenie is een lichamelijk onderzoek nodig. Zo kan men andere stoornissen uitsluiten.
Verklaring
Erfelijkheid speelt een rol bij het ontstaan van schizofrenie. Naaste familieleden van een schizofrene patiënt zouden vijf tot vijftienmaal meer kans hebben om schizofrenie te ontwikkelen dan anderen.
Bij schizofrene patiënten vertonen hun hersenen bepaalde afwijkingen. Het is nog onduidelijk wat deze afwijkingen juist veroorzaakt. Er wordt verwezen naar een complicatie bij de geboorte of dat een virus op jonge leeftijd deze afwijkingen zou veroorzaakt hebben.
Vroeger kende men de oorzaak van deze ziekte toe aan het gezin. Die opvatting is vandaag de dag gelukkig verleden tijd. Het gezin kan wel het verloop van schizofrenie bepalen. Zo kan een terugval groter worden wanneer de patiënt voortdurend in een stressvolle en vijandige omgeving verkeert. Belangrijk voor de patiënt is veiligheid, begrip, bescherming en sociale steun.
Behandeling
Patiënten hebben baat bij het gebruik van antipsychotica. Deze onderdrukken de wanen en hallucinaties waardoor ze in staat zijn hun dagelijkse activiteiten weer op te nemen. De medicatie begint pas echt te werken na een zestal weken. Ook bij een terugval kan men met antipsychotica veel bereiken. Deze medicijnen hebben wel heel wat vervelende bijwerkingen zoals sufheid, beven, duizeligheid en verminderde beweeglijkheid. Sommige patiënten kampen als gevolg van de medicatie met tardieve diskenie. Dit is het optreden van storende tics in het gelaat. Deze treden soms pas op wanneer men al een tijd met de medicatie gestopt is en zijn blijvend. Hoelang iemand medicatie moet innemen, hangt af van persoon tot persoon en is vaak moeilijk in te schatten
Naast antipsychotica is een psychosociale aanpak noodzakelijk. Het is voor de patiënt belangrijk dat hij zichzelf leert accepteren en om kan gaan met zijn beperkingen. Volledig herstel bij schizofrenie is niet mogelijk. Indien mogelijk betrekt men ook de nabije omgeving bij de therapie. Dit alles in het belang van de patiënt. Een positief gezinsklimaat voorkomt dat de patiënt een terugval heeft.
Opname?
Vroeger was het zo dat schizofrenie patiënten werden opgenomen in een psychiatrische instelling. Vandaag de dag verkiest men ambulante behandelingen. Deze programma’s richten zich vooral op het zelfstandig functioneren met aandacht voor zelfzorg, zelfredzaamheid en het beheer van geld. Projecten voor begeleid wonen, speciale dagopvang en thuiszorg zijn vandaag de dag een enorm hulpmiddel voor zowel de patiënt als de naaste omgeving. Bij heftige psychosen of een enorme terugval is een opname in een psychiatrisch ziekenhuis de beste oplossing.
