Asverstrooiing na overlijden

Ex-astronaut Neil Armstrong kreeg na zijn dood op 25 augustus 2012 een zeemansgraf. In Nederlands territoriaal water kan dat niet. Asverstrooiing kan wel. Per land en per religie verschillen de wetgeving en de gebruiken rondom verstrooiing. Hoe werkt asverstrooiing en wat zijn zo al de mogelijkheden?

Cremeren of begraven

Begraven in een kist op een gemeentelijke begraafplaats is al lang niet meer de enige manier om overledenen hun laatste rustplaats te geven. Op de vaste wal zijn inmiddels ook volgende gebruiken gemeengoed geworden:

• Na crematie de urnen begraven of bijzetten in een speciale urnenmuur
• Na crematie de as met een heliumballon laten opstijgen (waarna op kilometers hoogte de ballon knapt en de as door de wind wordt meegenomen)
• Het uitstrooien van as op een speciaal strooiveld of uitstrooien op een voor de overledene bijzondere plek (mits toestemming door de grondeigenaar of soms ook de gemeente is verleend)
• Begraven in een particulier natuurgebied
• Begraven op eigen erf (mits toestemming van de gemeente)

Over verstrooiing van as is onenigheid of het nou wel of niet schadelijk voor het milieu is. Uit een onderzoek van Alterra / universiteit van Wageningen (2009) zou blijken van wel.

As naar zee

Een zeemansgraf kan alleen buiten de Nederlandse territoriale wateren, bijvoorbeeld in Engeland en Schotland. Er zijn ook mogelijkheden op zee, maar die gelden alleen voor het uitstrooien van as bij:

• Verstrooiing vanaf een boot.
• Verstrooiing vanuit een vliegtuig. Nabestaanden kunnen in het toestel zelf zitten of in een volgtoestel zodat zij de verstrooiing zien. Het is ook mogelijk dat een vliegtuig een zogeheten fly by doet. De as wordt dan in het zicht van nabestaanden die op een boot staan vanuit een vliegtuig uitgestrooid.
• Oplosbare urnen. Nabestaanden laten een urn te water die tussen de 24 en 48 uur in het zeewater oplost.
• As vermengen met cement en afzinken in zee (in de Verenigde Staten. Bij de kust van Florida worden bijvoorbeeld de asresten in beton verwerkt waarmee een kunstmatig rif wordt gebouwd).

Zee-uitvaart en religie

Hieronder volgt een korte beschrijving van uitvaart rituelen voor enkele bekende religies.

Boeddhisme

Vanuit deze religie wordt nauwelijks aan asverstrooiing op zee gedaan. De as wordt begraven of bijgezet in een columbarium (urnenmuur). Er moet een plaats zijn waar nabestaanden kunnen gedenken en aan voorouderverering kunnen doen. In Thailand wordt de as op een drijvende bloemenkrans in zee geduwd, gevolgd door lichtjes.

Christendom

Binnen het protestantisme is zee-uitvaart mogelijk. De katholieke kerk echter geeft sterk de voorkeur aan het traditionele begraven in een houten kist. Hierbij is de gedachte dat de wederopstanding van de doden moet kunnen plaatsvinden wanneer Jezus naar aarde terugkeert. De katholieke kerk staat het begraven van as toe, maar weer niet het verstrooien, waar dan ook.

Hindoeïsme

Traditioneel worden overledenen gecremeerd. Botten en as worden vervolgens in de Ganges ondergedompeld, of, als het niet anders kan, een andere rivier.

Islam

Moslims geven de voorkeur aan een landbegrafenis. Een zeemansgraf mag wanneer het onmogelijk is om een lichaam op tijd aan land te krijgen of, andersom, wanneer op het land de kans bestaat dat het lichaam door vijanden wordt onteerd. Soennitische moslims – moslims die naast de Koran sterk hechten aan een verzameling tradities in het boek Hadith – staan een zeemansgraf toe. Voorwaarde is dan wel dat het lichaam strak tussen planken wordt gesnoerd en wordt afgedreven, zodat op zijn minst de kans bestaat dat moslims het lichaam vinden en begraven. Andere moslims spreken van het afzinken van het lijk door middel van gewichten aan de voeten of zelfs een “vlot van klei”.

Jodendom

Voor Joden geldt de wet dat zij zo snel mogelijk na overlijden ter aarde moeten worden besteld.

Verstrooide beroemdheden

• Schrijver H.G. Wells (1866-1946)
• Nazi-kopstuk A. Eichmann (1906-1962), na executie
• ZangeresJanis Joplin (1943-1970)
• FilmregisseurSir Alfred Hitchcock (1899-1980)
• Acteur Rock Hudson (1925-1985)
• Acteur Steve McQueen, (1930-1980)
• Beach Boy-zanger Dennis Wilson (1944-1983)
• Acteur-danser Gene Kelly (1912-1996)
• Starship Enterprise-acteur DeForest Kelly (1920-1999)
• Zanger André Hazes (1951-2004)

www.groene-uitvaart.nl, www.wikipedia.com, www.asverstrooiing.nl