Er zijn heel veel kerken in Nederland, katholiek, protestant, noem het maar op. Er is wel enige samenwerking, maar het lijken soms wel eilandjes. Ooit is het begonnen onder Jezus' leiding als één kerk. Nu is er verdeeldheid. Hoe heeft dat zo kunnen gebeuren?
Kerken in allerlei variaties
Als je in Nederland woont en je gaat naar de kerk is al snel de vraag van mensen: Naar welke kerk ga je dan?
Er zijn allemaal verschillende kerken in ons land. Het lijkt wel alsof Nederlanders een sport hebben gemaakt van kerkscheuringen.
Opvattingen over het geloof verschillen
In de bijbel staat niets over hoeveel soorten kerken er moeten zijn. Jezus en zijn eerste volgelingen hadden alleen elkaar. In het evangelie van Johannes bidt Jezus om de eenheid van zijn leerlingen. In de brieven van Paulus, een man die van plaats naar plaats reisde om over Jezus te vertellen, zie je dat er al meerdere soorten kerken zijn.
In wezen wil iedereen zijn eigen woorden geven aan zijn geloof en dus ook zijn eigen vormen. Tot een bepaald moment kun je meerdere vormen van vieren in een gemeenschap hebben. Zit er teveel verschil tussen de leden van een kerk, dan is het handiger als ze voor zichzelf beginnen.
Rooms-Katholiek en Oosters-Orthodox, het grote schisma
Toen het aantal mensen van de christelijke geloofsgemeenschap groter werd begonnen er stevige beginseldiscussies binnen de kerk. Een onenigheid over één woord mondde in 1054 uit in een deling van de totale kerk. Deze deling liep als een breuk over de kaart van Europa. In West-Europa kreeg de kerk van Rome (de Rooms-Katholieke kerk) het voor het zeggen. In Oost-Europa werd de Oosters-Orthodoxe kerk de leidende kracht.
De onenigheid tussen beide kerken ging over hoe God de Vader, Jezus en de Heilige Geest met elkaar samenhangen. Een theorie die voor de mensen van toen diep ingreep in hun geloof, maar waar we in deze tijd nog maar weinig van begrijpen. Deze deling van de kerk noemen we het Grote Schisma, de grote scheur.
De Hervorming
In de vijftiende en zestiende eeuw werd de Rooms-Katholieke kerk steeds machtiger. Daarnaast gebruikten de voorgangers van toen een middel om mensen bang te maken: de hel. Als je niet precies zou doen wat de kerk van je vroeg, bijvoorbeeld geld afdragen, dan zou je in de hel moeten branden na je dood. Voor mensen die op aarde al niet veel hadden, was dit een verschrikkelijk vooruitzicht. Men gaf geld, totdat men zelf stierf van de honger.
Een aantal mensen die hadden doorgeleerd konden dit leed niet aanzien. Bekende namen van hen zijn Maarten Luther en Johannes Calvijn. Ze besloten dat de kerk geleid moest worden door de mensen zelf. Door middel van democratische overlegorganen (zogenaamde synodes) werd het mogelijk om zelf voorgangers aan te stellen. Ook konden mensen in die nieuwe kerken zelf de geldstromen van zaken regelen. Het werd een stuk minder hiërarchisch dan de Rooms-Katholieken. Mensen getuigden van hun geloof doordat ze hun eigen geloof in Christus weer konden uiten. Hun naam komt van het latijnse protestari. Dit betekent getuigen.
Nog steeds verdeeldheid
Waar in het buitenland na de tachtigjarige oorlog eigenlijk overal maar één kerk de leidende kerk werd, was Nederland het land met godsdienstvrijheid. Elke groepering met zijn eigen ideeën heeft zich in de loop der tijd kunnen afsplitsen. Van de twee West-Europese hoofdstromingen zijn er nog steeds veel aanhangers in ons land.
De Rooms-Katholieke Kerk en de Protestantse Kerk in Nederland zijn de grootste twee kerken. Daarnaast heeft vooral de Protestantse tak verschillende variaties gekregen de laatste honderdvijftig jaar. Gereformeerd, Hervormd en dat in allerlei smaken. Bovendien is vanuit Amerika het fenomeen van de evangelische kerk over komen waaien. In deze kerken is nog minder hiërarchie en de nadruk ligt op het enthousiast zingen en muziek maken voor God.
Samenwerking?
De kerken werken steeds meer samen, zowel wereldwijd als in ons eigen land. De raad van kerken is de voortrekker van dit soort samenwerking. Het is bedoeld om vooral te onthouden dat alle kerken uiteindelijk dezelfde Jezus wil dienen in het geloof en in de maatschappij. Daarom doet de Raad ook aan allerlei projecten rondom armoede, milieu en interreligieuze samenwerking.
Niet alle kerken nemen aan deze Raad deel en niet alle deelnemers zijn even enthousiast. Er zijn ook kerken die liever hun eigen waarheid boven alles stellen. Zo werken zij de eenheid waar Jezus om heeft gebeden misschien wel tegen.
