Beroemde bouwwerken in Europa

Over de eeuwen heen zijn er vele bouwwerken gemaakt welke later uitgroeiden tot de beroemdste bouwwerken ter wereld. In deze serie licht ik er een paar bouwwerken uit die opvallen door hun innovatieve bouwkunst en indrukwekkend zijn om te zien. In dit deel kijken we naar de Aya Sofia, T. Paul's Cathedral en naar de Oosterscheldedam, drie bijzondere bouwwerken in Europa die door hun bijna onzichtbare constructie opvallen. 

Er zijn talloze gebouwen in de geschiedenis van de architectuur die ten tijde van de voltooiing werden gezien als mijlpalen op het gebied van moderniteit, omvang, technische vernieuwing of sociale verbeteringen, maar die inmiddels niet meer geweest blijken te zijn dan opstapjes in de richting van de echte grote veranderingen.

De meeste grote wereldgodsdiensten wijzen de gelovigen keer op keer op hun eigen sterfelijkheid, maar toch lijken de meeste religieuze bouwwerken voor de eeuwigheid te zijn gebouwd. Vaak waren nieuwe bouwtechnieken het gevolg van voortdurende pogingen op koepels steeds groter en schepen van kerken steeds hoger te maken.

De bouwwerken die de mens het meeste inspireren en verheffen, zijn de gebouwen die juist met dat doel zijn opgetrokken.

De Aya Sofia

De Aya Sofia behoort tot de fraaiste koepelgebouwen ter wereld. De in Instanboel (Turkije) gebouwde kerk is een indrukwekkend gebouw waar een enorme ruimte in schuilgaat, maar pas binnenin blijkt hoe oogstrelend en indrukwekkend de koepel met zijn doorsnede van 31 meter eigenlijk is. Het kerkgebouw, waarvan de naam 'heilige wijsheid' betekent, werd in slechts zes jaar (532-537) gebouwd en versierd. Bij het ontwerp moest rekening worden gehouden met de liturgie, die onder andere behelsde dat het brood en de wijn naar het oostelijke sanctuarium werden gedragen, waar ze voor de eucharistie werden gewijd. Het sanctuarium was bekleed met zilver, goud en edelstenen, en slechts de geestelijken en de keizer, die werd gezien als de vertegenwoordiger van Christus op aarde, mochten dit heilige der heiligen betreden.

De constructie lijkt niet te zien. De bezoekers die de koepel in het midden en de ondersteunende halfkoepels aan de oost- en westzijde zien, worden afgeleid door het zonlicht dat door de ramen naar binnen valt en de kerk verlicht. Ze zien de marmeren colonnades, de geaderde marmeren steunmuren en de rijkelijk gebeeldhouwde marmeren kapitelen, boogvullingen en kroonlijsten. Daardoor zullen ze amper oog hebben voor het kalksteen, het plaatselijke groene graniet, de bakstenen, de mortel en de loden en ijzeren krammen die onder deze deklagen de dragende delen vormen; noch voor de houden binten tussen de zuilen en de gewelven die ervoor zorgen dat de krachten binnen de constructie worden verdeeld.

De St Paul's Cathedral

De St Paul's van Christopher Wren, het grootste barokgebouw van Engeland, zou nooit hebben bestaan als een groot deel van Londen niet in 1666 door de Grote Brand in de as was gelegd en de middeleeuwse kerk die eerder op deze plek stond volledig was verwoest. Tussen 1666 en 1711, het jaar waarin de St. Paul's werd voltooid, maakten Wren en zijn medewerkers een grote hoeveelheidschema's en tekeningen waarvan er vele bewaard zijn gebleven.

Hieruit blijkt, zij het niet altijd even duidelijk, hoe het ontwerpen in zijn werk ging. Tijdens het verwezenlijken van zijn droombeeld stuitte Wren op een aantal problemen die hij uitstekend wist op te lossen. Volgens het oorspronkelijke plan, zoals dat ook in de grote maquette is verwerkt, moesten de bogen tussen de steunberen alle acht even groot worden, maar omdat Wren gedwongen was om ze te versterken, zijn de schuin geplaatste bogen iets smaller geworden dan de rechte. Om ervoor te zorgen dat die niet zou opvallen, plaatste hij bij de diagonale bogen grote lunetten of balkons en liet hij de lijnen van alle bogen tot op de aangrenzende steunberen doorlopen. Daardoor lijkt het alsof er sprake is van een cirkel met acht even grote bogen.

Een ander ingenieus idee heeft betrekking op de koepel zelf. Eerdere koepels bestonden uit twee delen: een binnenkoepel, die vanbinnen zichtbaar was, en een buitenkoepel, die alleen aan de buitenkant te zien was. Omdat Wren zijn koepel met een ongewoon zware lantaarn wilde bekronen, voegde hij een kern van baksteen toe die aan de binnen- noch aan de buitenkant te zien is. Deze verhoogt het niveau van de galerij en ondersteunt de lantaarn.

Op 29 juli 1981 trouwde Prins Charles met Lady Diana in deze kerk, dit werd onder grote publieke belangstelling door de hele wereld gevolgd.

De Oosterscheldedam

Op 1 februari 1953 veroorzaakte een stormvloed een grote ramp in het Deltagebied in Zuidwest-Nederland. Een gebied van meer van 200.000 ha akkerland werd overstroomd en 1835 mensen verdronken. Deze ramp toonde op tragische wijze aan hoe slecht Nederland de verdediging tegen zijn 'eeuwige vriend en vijand', de zee, had geregeld. In 1958 werd in het Nederlandse parlement de Deltawet aangenomen. Het Deltaplan beoogde de aanleg van grote dammen dwars over zeearmen in het getijgebied van de Rijn, Maas en Schelde. De bouw begon in 1969 en tegen het eind van 1973 waren er drie werkeilanden gebouwd, waarvan er later twee met elkaar werden verbonden, evenals ongeveer 5 km van de dam.

In plaats van een gesloten dam ontwierpen de waterbouwkundigen een innovatieve open stormvloedkering. Beweegbare schuiven zouden normaal gesproken open staan, waardoor het water in- en uit kon stromen, maar zouden in geval van stormwinden en hoog tij worden neergelaten ter bescherming van het achterliggende gebied. Tussen twee kunstmatige eilanden werden 65 hoge betonnen pijlers gebouwd en tussen deze pijlers zouden 62 beweegbare stalen schuiven worden gehangen. De totale lengte van de stormvloedkering zou 6,8 km bedragen. Er werden speciale matten, gevuld met lagen zand en grind, op de bodem neergelaten zodat de zandbank niet zou wegspoelen door de werking van het getij. De pijlers werden neergelaten en verankerd op de funderingsmatten, en de holle ruimten werden met zand gevuld om de stabiliteit van de pijlers te vergroten. Rondom de voet van iedere pijler werd een drempel opgeworpen van lagen steen, de kleinste stenen onderop. De totale hoeveelheid gebruikte stenen bedroeg vijf miljoen ton.

De Oosterscheldedam is officieel geopend in 1987. De stormvloedkering is uniek in zijn soort en biedt bescherming aan een groot gedeelte van Nederland.

Ook schrijven en geld verdienen? Doe met ons mee en meld je hier aan!

Wikipedia, scholieren.com, architectenweb, kunst en cultuur.infonu.nl