Volgens ons strafrecht kan het fenomeen pesten niet direct aangepakt worden. Een definitie van pesten is het systematisch uitoefenen van psychische en/of fysieke mishandeling door een of meer individuen op een persoon die niet in staat is zich te verdedigen. Het probleem van pesten is ernstiger geworden met de opkomst van cyberpesten. Het lijkt erop dat juristen niet noodzaak en mogelijkheden zien die de wet biedt. Het wordt tijd dat er een deugdelijk strafaanpak gaat komen om escalatie van het probleem te voorkomen. Geschat wordt dat pesten ons jaarlijks 4 miljard kost aan behandelingen,maatregelen en arbeidsuitval.
Dat kan niet
De inbreker Hans K. heeft zich op een avond toegang verschaft in een bankfiliaal. Dat deed hij door de achteruitingang te forceren. Hans wist hoe hij het alarm uit kan zetten en was al snel voor de deur die toegang gaf tot de kluisjes. Net toen hij de ruimte wilde binnenstappen kwamen twee agenten binnen. Zij waren gealarmeerd door een stil alarm dat Hans over het hoofd had gezien. Hans keek lachend naar hen; Goedenavond heren.
Politieagent 1; Ai, het is Hans. De kluisjes zijn nog niet open.
Hans (lachend); het spijt me, jullie zijn net te vroeg.
Politieagent 2: Je hebt geluk Hans. We kunnen je niets maken want je hebt de kluisjes nog niet aangeraakt.
Hans : Precies. Jammer voor de moeite. Ik ga maar eens.
Politieagent 1: En de schade?
Hans: O dat. Kom ik morgen wel opruimen.
Politieagent 2 : Dat is dan afgesproken.
Hans ; Nog een prettige avond.
Hans is weg.
Politieagent 1 : (tegen politieagent 2) Tja, we kunnen hem niets maken want hij was nog niet begonnen met de kluisjes.
Politieagent 2 knikt.
Absurd
Bovenstaande situatie is natuurlijk buiten de werkelijkheid. Hans wordt wel aangehouden en hem wacht een straf. Het merkwaardige is in een soortgelijke heterdaadsituatie betreffende pesten de dader of pester veelal vrijuit gaat. Om maar te zwijgen over medeplichtigen en meelopers. In bedrijfsgevallen kan iemand door een beroepscommissie in de ergste gevallen uit zijn functie gezet worden of er kan zelfs ontslag volgen. Mild wanneer je bedenkt dat het slachtoffer er waarschijnlijk de rest van zijn leven te maken heeft met de gevolgen. Naar aanleiding van de zelfmoord van Tim Ribberink merkt de strafrechtgeleerde Henny Sackers op dat het heel lastig is om geestelijke mishandeling met de dood tot gevolg te bewijzen. Bob van der Meer, autoriteit op het gebied van pesten wijst erop dat veel kinderen niet de gevolgen van hun pesterijen kunnen overzien. Hij pleit dan ook voor betere begeleiding van ouders en hun kinderen op scholen. De enige straf voor de pester blijft dan ook dat zij/hij tot de orde wordt geroepen en dat hij op goedkeuring kan rekenen van de omgeving als hij/zij inzicht toont wat er gebeurd is. Ontslag is natuurlijk niet leuk maar staat in geen verhouding met de geestelijke foltering die het slachtoffer lange tijd, soms jaren heeft ondergaan.
Straffen
Nu is een straf niet heilig. Werd er in de jaren 80 en 90 nog vanuit gegaan dat een straf een helende werking zou kunnen hebben, met de beperkte resultaten die uit die aanpak zijn voort gekomen is men daar grotendeels van afgestapt. Het averechtse effect in een gevangenis waar een beginnend crimineel verder zijn opleiding in het illegale vakgebied kan voltooien is inmiddels tot een ieder doorgedrongen. Toch heeft een straf nog steeds een afschrikwekkende werking. Bezint eer gij begint luidt het spreekwoord. Voorts is het ook nog een rechtvaardiging ten opzichte van het slachtoffer en de omgeving waar het drama zich heeft afgespeeld. Niets doen kan tot bizarre situaties leiden. Zo is bekend toen in een klas werd verteld dat een slachtoffer een poging tot zelfmoord had gedaan de pester in lachen uitbarsten. Hopelijk was dit uit zenuwachtigheid. Hard aanpakken of straffen heeft ook resultaat gehad. Zo is het aantal zware voetbalincidenten door zogenaamde supporters sterk afgenomen door het invoeren van zware straffen. Tref de voetbalsupporter in zijn hart en de volgende zal zich sterk bedenken. In Engeland rende vroeger supporters nog wel eens het veld op maar sinds daar een levenslang stadionverbod op staat konden de hekken weg en komt het nog maar zelden voor dat iemand zich buiten de spelers op het veld begeeft.
Uitleg
De Groningse criminoloog Nico Kwakman legt op zijn blog uit dat er weinig vanuit het huidig strafrecht te doen is tegen pesten. In algemene zin is pesten of geestelijke mishandeling niet strafbaar. Kwakman stelt dat het moeilijk is om pesten strafrechtelijk te definiëren. In mijn ogen vreemd omdat de definitie in de inleiding helder genoeg is. Bumperkleven kan toch ook aangepakt worden zonder dat dat specifiek in de verkeerswet is omschreven? Tevens voorziet Nico Kwakman problemen in de bewijsvoering zoals het vaststellen van verwijtbaarheid dan wel opzet. De wetgever mijdt dat probleem dus. Nog sterker verwoord door het PvdA-kamerlid Jeroen Recourt die het onzin vindt dat strafrecht een oplossing biedt tegen pesten. Hij betoogt dat daarmee het zoeken naar een werelijke bestrijding wordt overgeslagen. Een bijzondere redenatie. Jeroen zou daarmee ook voorstander zijn om geweld achter de voordeur niet strafbaar te stellen. Immers, het zou het zoeken naar een oplossing voor de relatie in de weg staan. Opvallend is dat Jeroen verder stelt dat het strafrecht alleen al vanwege de beperkte capaciteit slechts een fractie van de zaken zou kunnen aanpakken. Als hij het niet zelf had gezegd zou je dit niet geloven. Winkeldiefstal ook maar schrappen want het komt nu
Strafbepalingen
De criminoloog Kwakman wil wel kijken naar het ontwikkelen van nieuwe strafrechtelijke instrumenten of het opschalen van bestaande strafbepalingen. Hij ziet daar bijvoorbeeld mogelijkheden in stalking of belaging (art 285b Sr), eenvoudige belediging (art 266 Sr), smaad (art 261 Sr), laster (art 262 Sr), aanzetten tot haat en/of discriminatie (art 137d),Openbaar maken van uitlatingen die aanzetten tot haat en discriminatie (art. 137e Sr), Opruiing (art. 131 Sr), Dwang (chantage) (art. 284 Sr) en Bedreiging (art. 285 Sr). Kwakman stelt verder dat in zeer uitzonderlijke gevallen zelfs denkbaar is dat 'iemand de dood injagen' (door pesterijen, geestelijke mishandeling) 'dood door schuld' oplevert (art. 307 Sr).
Kort gezegd, er zijn zoveel artikelen te vinden waarbinnen pesten een plaats zou kunnen krijgen dat het een gotspe is dat het niet al geregeld is.
Weg met de uitwassen
Natuurlijk is het aanpakken van pesten een puzzel waar een straf het laatste stuk zou kunnen zijn dat een potentiële pester doet afschrikken. Veel beter is natuurlijk het in het begin al te smoren. Een aantal basisregels gelden maak het bespreekbaar en stel als opvoeder, school of bedrijf je voorwaarden. Als dat niet helpt zou je een aanklacht tegen kind (in minderjarigheid zijn ouder(s) of werknemer kunnen stellen. Het is bekend dat sommige scholen en bedrijven weigeren om een pester en de gecreëerde situatie niet aan willen pakken omdat ze het niet beschouwen als ‘hun zaak’’. In dat soort gevallen zou het genezend kunnen werken wanneer de rechter een fikse geldboete uitspreekt. Mijn overtuiging is dat we af moeten van de uitwassen van pesten. In het belang van het slachtoffer en ook van de pester.
.
Pvda.nl Jeroen Recourt
Blog Nico Kwakman
