De Domkerk, de vernielingen en wederopbouw

Een kerk heeft een belangrijke plaats in een gemeenschap. Nederland kent veel oude kerken, gewijd aan verschillende bisschoppen en geloven. Zo´n gebouw is vaak al vele eeuwen in gebruik. En zo´n gebouw heeft een grote geschiedenis. Van hoogtijdagen tot tragedie´s en vernielingen. De Domkerk in Utrecht is zo´n gebouw.

Hedendaags

De Domkerk is een protestantse kerk, die iedere dag door veel mensen bezocht wordt. Bezichtigingen, muziek en natuurlijk de diensten maken dat deze kerk grote aantallen bezoekers aantrekt. Maar hoe zit het eigenlijk met de geschiedenis van deze kerk?

Castellum

Van oorsprong was er op de huidige locatie een castellum (legerplaats) gebouwd van hout en aarde die de verdediging langs de Rijn moest verzorgen. Dit gebouw, destijds door de Romeinen neergezet, is meerdere malen herbouwd nadat het door opstanden vernield was.

Bisschop Willibrord

Rond 695 werd het oude castellum als missiepost toegewezen aan de (aarts)bisschop Willibrord. Deze Angelsaksische monnik Willibrord (658-739) kwam vanuit Zuid-Ierland met twaalf medewerkers naar Nederland toe. In 695 kreeg hij een officiële zendingsopdracht van Paus Sergius I die hem tot bisschop van de Friezen wijdde. 

Bouw, vernielingen en wederopbouw

In 920 – bisschop Balderik (897-975) herbouwde de kerk 'de Dom van Balderik', een brand verwoestte het gebouw in 1017.

Daarna werd de kerk de 'Dom van Adelbolt' vernoemd naar bisschop Adelbold II (1010-1026), deze bouwde de kerk als driebeukige 'kruisbasiliek' met dubbelkorige opzet, bestaande uit een oostkoor en een breed westwerk.

In 1253 raakt de Dom ernstig beschadigd door een grote stadsbrand die een week aanhield. Pas in 1284 was er voldoende geld ingezameld om de restauratie te starten. Dit geld wordt onder andere verkregen door aflaten (penitentie) te verkopen. Degene die een aflaat koopt wordt vrijgesproken van zijn zonden. In de veertiende eeuw wordt de bouw gestopt.

In 1308 stort een deel van de westbouw van de oude Romaanse Dom in.

In 1321 werd er aangevangen met de bouw van de huidige Domtoren. De toren bestaat uit een opeenstapeling van geometrische vormen. De onderbouw en het tweede deel van de toren is vierkant gebouwd. Het bovenste deel van de Domtoren is echter het opvallendst. Met haar achthoekige, opengewerkte lantaarn waar het carillon hangt en zijn ruim 106 meter hoge Domtoren was de toren hét symbool van bisschoppelijke macht. In 1382 was de bouw van de toren voltooid. 

In 1566 heerste er grote hongersnood in Nederland. Door de strenge winter waren de oogsten mislukt. De bevolking keerde zich tegen de rijke kerken en richtten er vernielingen aan. De Beeldenstorm treft ook de Dom en vele (af)beelden werden hierbij beschadigd.

Een tornado raast over Utrecht in 1674. De kerk raakt hierbij flink beschadigd, vrijwel het gehele schip stort in. Uit onderzoek blijkt dat het schip door geldgebrek niet versterkt is met extra steunberen. Het koor, het transept en de toren zijn veel degelijker gebouwd en trotseren de tornado.

1795 – Utrecht capituleert aan de fransen als de Franse revolutie Nederland treft. In februari bestormd een groep radicale revolutionairen de Domkerk om aristocratische symbolen zoals graftombes en wapenborden te vernielen.

Ook in de 19e en 20e eeuw zijn er verschillende restauraties uitgevoerd om de Dom in haar glorie te herstellen. De laatste renovaties werden tussen 1979 en 1988 gedaan. Toen zijn aan de buitenkant alle gotische decoraties die waren verdwenen teruggebracht en ook werd de indeling van het interieur drastisch gewijzigd.

Ook schrijven en geld verdienen? Doe met ons mee en meld je hier aan!

www.histotheek.nl
www.architectenweb.nl
www.wikipedia.org
www.domkerk.nl
www.hetutrechtsarchief.nl