In Nederland zijn we bekend met het trias politica stelsel: de wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht. Onze rechtsstaat is daar min of meer op gebaseerd. De door Montesquieu bedachte driemachtenleer is alleen niet precies toegepast, de wetgevende macht ligt bij de regering en de Staten-Generaal, de uitvoerende macht ligt ook bij de regering en de rechtsprekende macht is in handen van het onafhankelijk rechtssysteem. Naast de Tweede Kamer die de regering controleert is er ook sprake van een zogenaamde vierde macht, de bureaucratie oftewel het ambtenaren stelsel.
De schakel
Een ambtenaar onderhoudt nauwe banden met instanties en groeperingen die behoren tot zijn beleidslijn. Aan de andere kant werkt de ambtenaar voor politieke machthebbers. De bureaucraat is dus de junctie tussen de regering en de maatschappij. Het is dan ook de plicht van de ambtenaar om informatie over de samenleving door te geven aan zijn politieke baas. Maar de ambtenaar is ook gespecialiseerd op een bepaald vakgebied, politieke besluitnemers vragen dan ook vaak om de expertise van ambtenaren bij politieke vraagstukken.
Bouwsteen van de wet
De ambtenaar fungeert dus als een verbintenis tussen de samenleving en de regering, hierbij bepaalt hij met wie hij praat en naar wie hij luistert. De ambtenaar bepaalt ook welke informatie er wordt doorgespeeld naar de politieke machthebbers, informatie die de landsdienaar niet relevant vindt kan dus worden achtergehouden. Door te bepalen wat wel en wat niet wordt doorgegeven heeft de ambtenaar dus grip op de wet- en regelgeving. Ook adviseren de bureaucraten politici hoe ze het best een onderwerp ter sprake kunnen brengen, en welke informatie ze erbij moeten betrekken. De ambtenaar heeft achter de schermen dus veel invloed op de politiek.
De ambtelijke discretie
Ambtenaren zijn vooral invloedrijk bij het uitvoeren van het beleid, de wet- en regelgeving. Ze zijn uitgerust met de taak om de wetten en regels uit te voeren en te controleren. Aangezien de wet- en regelgeving een algemene richtlijn is, hebben ambtenaren enige 'ruimte' om die richtlijnen te volgen. De naam die aan de eigen invulling van die ruimte wordt gegeven is 'ambtelijke discretie'. Bureaucraten hebben onder andere de controle over het verstrekken van uitkeringen, subsidies, vergunningen en nog meer beschikkingen voor de maatschappij. Daarom wordt er over de 'vierde' macht gesproken naast de alom bekende trias politica, omdat de ambtenaren veel kunnen stipuleren in onze samenleving.
http://www.publiek-politiek.nl/
