Mijn hond heeft kanker. We horen het steeds vaker. Inmiddels weten we dat kanker bij de hond doodsoorzaak nummer één is. 50% van de oudere hond ontwikkelt een vorm van kanker. Dat is een hoog percentage en zeer verontrustend. Maar niet alleen de oudere hond is vatbaar, ook jonge honden kunnen kanker krijgen.
Wat is kanker
Simpelweg kun je spreken van een ongeremde en verwoestende celgroei in bepaalde weefsels of organen. Dit kan op vele manieren veroorzaakt worden. Het kan zich ook voordoen op veel verschillende wijzen. Het kan langzaam of snel uitbreiden. Het kan het gehele lichaam beïnvloeden of slechts plaatselijk voor overlast zorgen. Het komt voor op alle leeftijden, weliswaar met een sterke kansverhoging voor het oudere dier. Er blijft echter steeds een gemeenschappelijk kenmerk: er vindt ongeremde celgroei plaats
De meest voorkomende vormen van kanker bij de hond
Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij de hond. Gelukkig is huidkanker vaak een goedaardige vorm die over het algemeen goed en snel te genezen is. Vaak zijn de gezwellen op de huid en/of wratten operatief goed te verwijderen en komen in de meeste gevallen ook niet meer terug.
Een lymfoom daarentegen is de meest voorkomende kwaadaardige vorm van kanker bij honden. Lymfomen zijn kwaadaardige gezwellen in de lymfeknopen en andere organen zoals milt en lever. Ook het lymfevatenstelsel en zelfs de mondholte kan aangetast worden, zoals ook de neusholte en de wang, waarbij de tumor richting hersenen kan gaan. Bij de teefjes komen borsttumoren het meeste voor en bij reuen is het de prostaat die gevoelig is.
Wat zijn de symptomen van kanker
De symptomen van kanker zijn zeer uiteenlopend, gezien de complexiteit van de ziekte en de diverse vormen van kanker. Hieronder een aantal van de meest voorkomende symptomen. Een vroegtijdige diagnose is een belangrijke factor voor een succesvolle behandeling en geeft de meeste kans op een eventueel herstel.
- Abnormale zwellingen die niet verdwijnen, maar zelfs groeien
- Wonden die niet willen genezen
- Een snel groeiende (dik wordende) buik
- Gewichtsverlies
- Abnormaal veel eetlust of juist een slechte eetlust
- Bloeding of afscheiding uit een lichaamsopening
- De hond stinkt of geeft een slechte geur af
- De hond neemt minder beweging, staat moeizaam op, stijfheid
- Verlies van uithoudingsvermogen, constant mank lopen zonder aanwijsbare reden
- Moeite met ademen, veel hijgen in ruste, hoesten en/of niezen
- Moeite met plassen en/of poepen
Het komt regelmatig voor dat de symptomen er wel zijn, maar niet of nauwelijks waargenomen (kunnen) worden. Helaas maakt dat ook, dat bij veel honden kanker pas in een zeer laat stadium ontdekt wordt en een gedegen behandeling niet altijd meer haalbare kaart is.
De diverse oorzaken van kanker bij honden zijn:
- Genetische afwijkingen; bij de mens geeft men aan dat minimaal 10% van alle kankergevallen een afwijkend genetisch patroon heeft als gevolg van mutaties in het DNA. Bij de hond moet men denken aan de verhoogde gevoeligheid voor het ontstaan van bepaalde typen tumoren in bepaalde rassen. Een voorbeeld hiervan is de maligne histiocytose bij de Berner Sennenhond. Dit is een ontsporing van een bepaald type ontstekingscel met uiteindelijk een zeer slechte prognose. Een ander voorbeeld is het osteosarcoom, een kwaadaardig gezwel uitgaande van het bot, bij bepaalde grote rassen, zoals de Mastiff en de Duitse Dog komt dit nogal eens voor. Dit type kanker heeft ook een zeer slechte prognose.
- Chemische stoffen die het DNA kunnen beschadigen, of aanzetten tot mutaties, en aldus het ontstaan van kanker bevorderen. Bijvoorbeeld gifstoffen in het milieu of voedsel en bijvoorbeeld het roken bij de mens. Veelal langdurige blootstelling aan deze factoren geeft een verhoogd risico.
- Hormonen. Bekend inmiddels is dat bij tumoren van de geslachtsorganen en prostaat, de melkklieren, de baarmoeder, de schildklier en ook bot, de diverse hormonen een belangrijke rol spelen. Voorbeeld bij de hond is de in eerste instantie goedaardige prostaatvergroting die ontstaat met het ouder worden onder invloed van onder andere het mannelijk geslachtshormoon testosteron. Een ander voorbeeld is de teef, waarbij is aangetoond dat een castratie op een leeftijd voor de eerste loopsheid het risico op melkkliertumoren sterk verkleind. Deze melkkliertumoren zijn bij de teef de meest voorkomende kankergroep en een belangrijke doodsoorzaak op latere leeftijd. Ook middelen toegediend ter onderdrukking van de loopsheid (synthetische progestagenen) verhogen het risico op tumorvorming.
- Ioniserende straling, zoals gamma of röntgenstraling, of radioactieve straling. Ook ultraviolette straling kan een tumorstimulerend effect hebben, met name op bepaalde huidgezwellen. Bekend bij de mens is het huidcarcinoom, een kwaadaardig gezwel van de opperhuid, die sterk beïnvloed wordt door de hoeveelheid en intensiteit van UV-straling tijdens het leven.
- Infecties die kunnen leiden tot tumoren. Een aantal virusinfecties kunnen hiervoor verantwoordelijk zijn. Een relatief goedaardig voorbeeld is het papilloma-virus bij de hond. Dit virus veroorzaakt wratten vooral op het hoofd en in de bek. Je kunt ze ook zien op de tong, in de mond, op de oogleden etc. Vooral de mogelijkheid tot beschadiging en daardoor bloedingen maakt het een vervelende aandoening. Vaak gaat het vanzelf over. Daarnaast heeft het verwijderen van een aantal van deze wratten meestal het gevolg dat de rest uiteindelijk ook vanzelf verdwijnt.
- Direct contact met verschillende vreemde stoffen. Deze groep geeft momenteel aanleiding tot veel discussie. Deze tumoren kunnen zich voordoen rond geïmplanteerde platen of schroeven bij breuken, rond pacemakers bij de mens, na inentingen met bepaalde vaccins of medicijnen. Ook asbestreacties in de longen moet men hieronder scharen. Vreemd lichaam reacties door materiaal wat na trauma in het lichaam achterblijft, zoals stukjes hout, kogels etcetera kunnen ook verhoogde kans op tumorvorming geven. Er ontstaat een uitgebreide ontstekingsreactie ten gevolge van de specifieke stoffen welke leidt tot bepaalde typen tumoren.
- Restgroep met allerlei verschillende oorzaken. Bij de hond is er een parasiet, een soort wormpje, dat incidenteel in de maag en slokdarm gevonden wordt, de Spirocerca Lupi. Deze kan specifieke woekeringen induceren.
Behandelingsmethodes
- Chirurgie is de meest gebruikte en snelste methode om een tumor weg te nemen. Bij enkele vormen van kanker kan het orgaan in zijn geheel worden weggenomen zonder dat de hond hinder of problemen krijgt; bijvoorbeeld bij tumoren in de milt of van de testikels. Als dit niet mogelijk is wordt er een gedeelte van de tumor verwijderd zodat de hond nog een periode een redelijk goed leven kan hebben zonder al te veel hinder van de overgebleven resten van het kankergezwel. Na het operatief verwijderen van de tumor kan aansluitend hierop naar een ander type nabehandeling gekeken worden.
- Chemotherapie ofwel cel remming; via een infuus rechtstreeks in de bloedbaan worden er bepaalde chemische stoffen of combinaties van bepaalde stoffen ingespoten die de vooral snel delende cellen doden. Ook gezonde delen zoals beenmerg, darmen en andere organen worden hierdoor aangetast, dus de conditie van de hond moet goed zijn om dit te kunnen verdragen. Mensen die in de omgeving van de hond verkeren moeten hier voorzichtig mee om gaan omdat direct contact met deze stoffen ook hun gezondheid ernstig kan schaden.
- Prednison ofwel hormonaal: Bijnierschorshormonen of corticosteroïden remmen met name in combinatie met andere middelen de groei en ze verminderen de ontstekingsreactie rondom de tumor.
- Bestraling als enige of als aanvullende behandeling is goed mogelijk voor diverse tumoren.
- Bevriezing of afkoeling door vloeibare stikstof (Cryotherapie): kleine huidprocessen, zoals wratten, worden bevroren en gedood. Helaas kunnen ook de gezonde omgevingscellen aangetast worden.
