Duizenden Nederlanders dromen ervan een boek te publiceren. Uitgeverijen beantwoorden op hun beurt de talloze ongevraagde manuscripten met een standaard afwijzingsbrief. Debuteren is maar voor een zeer selecte groep weggelegd; hoe zorg je dat je hierbij komt?
Nederland schrijft. Schrijvershandboeken vullen de boekhandels, schrijfcursussen en debuteerworkshops zitten nooit om deelnemers verlegen. Manuscriptbeoordelaars staan klaar om jouw mogelijke debuut te analyseren. Voor velen is het verleidelijk om het auteursschap na te streven. Eenmaal succesvol gedebuteerd wacht immers een massa aan (media)aandacht en erkenning. De literaire wereld lijkt echter nog altijd een vrijwel gesloten bolwerk.
De macht van de uitgever
“Per jaar debuteren maar één of twee mensen die ongevraagd hun manuscript aan ons opstuurden.” vertelt Leonie Wolthuis van uitgeverij Meulenhoff. De uitgeverij krijgt wekelijks vijf tot tien manuscripten binnen. “De kans op publicatie is dus inderdaad minimaal.” Meulenhoff moet veel schrijvers teleurstellen met een standaard afwijzingsbrief. “Na een aantal pagina’s weten we of het werk goed is of niet. Soms is het wel aardig, dan adviseren we mensen wat ze moeten doen om het werk te verbeteren.” Regelmatig verwijst Meulenhoff mensen door naar Scriptplus, een bureau dat manuscripten beoordeelt. “Meestal krijgen we het herschreven werk later opnieuw en dan kunnen we er eigenlijk nog steeds niks mee.”
“Het is ook niet ons doel om tot publicatie te komen, wel willen we het werk zo goed mogelijk verbeteren.” verdedigt Thomas Wesselink van Scriptplus. Het bureau beoordeelt ongeveer honderd manuscripten per jaar, waarna enkele wel gepubliceerd worden. Veel van de mensen die bij Scriptplus aankloppen zijn al meerdere malen afgewezen. Wesselink is niet te spreken over de werkwijze van uitgeverijen: “Mensen die echt niet kunnen schrijven moet je uit de droom helpen, maar vaak laten ze mensen wekenlang wachten op een standaardafwijzing. Ik ken een schrijver die voor hij debuteerde een keer een haartje op zijn manuscript plakte. Zo kwam hij erachter dat de uitgever de envelop niet eens had geopend. De stapels lopen soms hoog op en die worden dan op deze manier weggewerkt.” Dat klinkt weinig hoopvol. Een manuscript waar jarenlang met zorg aan is geschaafd kan dus afgewezen worden door achterstallig werk van de uitgeverijmedewerkers? “Dit is gelukkig niet bij alle uitgeverijen het geval, maar het komt voor.”
Literair agentschap
De mogelijkheid bestaat ook om je werk naar een literair agentschap te sturen, waarvan Sebes & Van Gelderen in Nederland de belangrijkste is. Willem Bisseling, assistent van literair agent Paul Sebes: “Een beginnend schrijver kan zijn werk eigenlijk beter naar ons sturen. Bij een uitgeverij heb je te maken met een bepaald fonds. Wij behandelen alles en krijgen ook van alles; van homo-erotisch tot bijna dadaïstisch. Wanneer wij het goed vinden kunnen we verder bemiddelen; we hebben contact met alle Nederlandse uitgeverijen.” Via Sebes & Van Gelderen debuteren jaarlijks zo’n vier mensen, slechts één procent van alle manuscripten die ze binnenkrijgen. Wordt het aantal debutanten soms bewust laaggehouden? Bisseling: “We willen graag goede jonge schrijvers op de markt brengen. Maar met het gros van de manuscripten kunnen we gewoonweg niets beginnen. Wanneer het goed is behandelen we het werk altijd, we zullen nooit een mogelijke bestseller laten glippen.”
Adviezen van de professionals
De professionals van Meulenhoff, Sebes&VanGelderen en Scriptplus werden gevraagd naar hun belangrijkste tips voor debutanten in spé. Wat te doen en wat niet? Doe er je voordeel mee.
- Schrijf, herschrijf en kill your darlings. Na versie één volgt versie twee tot en met tien.
- De begeleidende brief is belangrijk: formeel en niet te pretentieus. Zie het als een sollicitatiebrief.
- Verdiep je vooraf in de verschillende uitgeverijen en kijk of je manuscript in het fonds past.
- Contacten bij een uitgeverij werken in je voordeel. Netwerken dus, om voorrang te krijgen.
- Laat vrienden en familie niet je werk beoordelen: dit zijn de slechtst denkbare meelezers.
- Wees niet bang voor een afwijzing. Dit is niet het einde, het hoort bij de weg.
Schrikt de moeizame weg naar een schrijverscarrière af? Bedenk dat de aanhouder wint; ook de manuscripten van Hermans en Mulisch werden ooit afgewezen.
Uitgeverij Meulenhoff, Sebes & Van Gelderen literair agentschap, Scriptplus
