In Amerika ontwikkelt zich een trend rondom het elektronische boek, nadat een aantal vooraanstaande auteurs hun teksten op het web hebben aangeboden. In Nederland worden de ontwikkelingen door Arjan den Boer nauwlettend in de gaten gehouden. De Boer is de beheerder van de site: www.e-books.nl. Momenteel is er op de Nederlandse markt nog geen sprake van een rage, maar steeds meer uitgevers bieden elektronische titels aan. Wordt het traditionele boek binnenkort door een elektronisch exemplaar vervangen en kan de boekhandel zijn deuren sluiten?

Het e-book

Het  elektronische boek kent drie facetten. Allereerst heb je te maken met de digitale teksten. Je kunt deze teksten binnen halen via het internet. Het tweede onderdeel is de hardware. Het gaat hier om een apparaat, dat speciaal is ontwikkeld voor het lezen van elektronische teksten. Zodra je de teksten hebt gedownload, kun je ze naar het apparaat kopiëren. Om de elektronische teksten op je computer te kunnen binnenhalen, moet je beschikken over bepaalde software.

Aanbieders van software

Twee grote namen beheersen de markt van de software: Adobe en Microsoft. Microsoft heeft het programma Reader. Dit programma is gekoppeld aan de PocketPc. Om de kansen op de markt te vergroten heeft Microsoft daarnaast contracten gesloten met een aantal vooraanstaande uitgeverijen. Het programma van Adobe kan gratis gedownload worden en is dan te gebruiken op de zogenaamde Glassbook Reader. In principe is het niet mogelijk om met de één soort software alle elektronische boeken te lezen. Deze belemmering moet in de toekomst opgelost worden door een ingebouwde decoder. Op die manier is het voor alle gebruikers interessant om boeken via het net te bestellen, omdat ze op iedere computer  geraadpleegd kunnen worden.

De uitgever

In Amerika is de uitgever al voor een deel uit het beeld verdwenen. De schrijver neemt het heft in eigen handen. Stephen King gaf zijn werk uit op het internet. Zijn eerste boek Riding the Bullet, trok in twee dagen tijd 400.000 lezers aan. Zijn volgende werk wilde hij in delen gaan aanbieden. De lezer kon een dollar overmaken, waarna een deel van het verhaal werd toegestuurd. Als je nieuwsgierig bent, kun je verder lezen.

In Nederland kan je via verschillende sites titels opvragen, waar geen rechten meer op rusten. Het project Laurens Janszoon Coster plaatst titels op de site van Multatuli, P.C. Hooft en vele anderen. De digitale bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL) heeft ook een uitgebreid aanbod aan primaire teksten en daarnaast een schat aan secundaire literatuur. Deze bronnen zijn kosteloos te raadplegen.

Via http://www.e-books.nl/ kan men een groot aanbod aan titels downloaden. Het gaat hier voornamelijk om Engelse titels. Het aantal Nederlandse titels blijft tot circa vijftig titels beperkt. Een truc van de verkoper is het aanbieden van een gratis voorproefje. Uitgeverij Lemniscaat doet dit bijvoorbeeld. In de boekwinkel zijn deze voorproefjes te vinden op de toonbank. Het handige van de online versie is de mogelijkheid het boek gelijk te kopen. Je leest een deel van het boek en vervolgens verschijnt er in het scherm, dat je als je verder wilt lezen je de titel voor een bepaald bedrag kan bestellen. Je zit al achter het scherm en je interesse is gewekt. Met één druk op de knop kan je het boek bestellen, terwijl je thuis na het lezen van een papieren voorproef minder snel geneigd bent naar de boekhandel te gaan om het betreffende boek aan te schaffen.

Toch valt niet te verwachten dat de uitgeverij van het toneel zal verdwijnen. Een auteur moet eerst een gevestigde naam hebben, voordat de consument hem het vertrouwen geeft. Een uitgeverij geeft debutanten de kans zich te ontplooien als ze het gevoel hebben dat er toekomst in zit. Een auteur die zijn debuut via het internet aan de man probeert te brengen, loopt de kans van een koude kermis thuis te komen. Het internetaanbod is te groot en te onoverzichtelijk om de eventuele klanten te bereiken. Ook een tekstredacteur komt er niet meer aan te pas, waardoor de kwaliteit van het werk achteruit gaat. Uitgeverijen kunnen wel hun voordeel doen met het publiceren van elektronische teksten. Het scheelt in de kosten voor transport en opslag en ze kunnen lezers in iedere uithoek van de wereld bereiken. Zeker voor wetenschappelijke publicaties is dit een uitkomst.

De voor- en nadelen van de hardware

Het nieuwe boek dat je online binnen hebt gehaald, staat op je beeldscherm. Je wilt het boek ook op andere plaatsen kunnen lezen. Met een laptop op schoot zit je minder comfortabel dan met een boek. De digitale pocketboeken moeten dus uitkomst bieden. Deze apparaten hebben de vorm van een paperback. Sommige apparaten bieden de mogelijkheid om twee pagina’s naast elkaar in het beeld te plaatsen. Op die manier is het net of je een boek aan het lezen bent. Je kunt op het apparaat meerdere boeken tegelijk plaatsen. De machine beschikt over functies, die het mogelijk maken om bijvoorbeeld binnen een tekst naar bepaalde onderwerpen te zoeken. Vervolgens kun je de verschillende teksten met elkaar combineren. Studenten zouden hier hun voordeel mee kunnen doen. Ze hoeven niet meer eindeloos door boeken te bladeren tot ze eindelijk het gezochte begrip gevonden hebben.

Maar zijn deze boeken wel ideaal? De kosten voor het e-book nodigen voorlopig niet uit om tot aanschaf over te gaan. De prijs voor een apparaat loopt al snel tegen de 300 euro. Helaas moet daarnaast voor een groot deel van de teksten betaald worden.

Een ander nadeel is het moeten lezen van een elektronisch scherm. De ogen worden veel meer belast, waardoor de ogen sneller vermoeid zijn. De oorzaak hiervan is de helderheid van de letters. De letters op het beeldscherm zijn opgebouwd uit puntjes, ook wel pixels genoemd. Letters in boeken en tijdschriften zijn opgebouwd uit circa 1200 pixels. Terwijl de letters op een beeldscherm slechts 70 pixels bevatten. Er wordt gewerkt aan verbetering van het scherm De Automatisering Gids deed onderzoek. IBM heeft een nieuw scherm ontwikkeld, waarbij de letters uit 200 pixels bestaan. Er wordt vooruitgang geboekt, maar het apparaat wat eraan verbonden is weegt bijna 10 kilo. Dit gewicht neemt het voordeel van het e-book weg.

Een nieuwe uitvinding is de elektronische inkt. Elektronische inkt is een vloeibaar plastic waarin miljoenen microcapsules zitten. Deze capsules zijn gevuld met blauwe vloeistof, waar witte deeltjes in zweven. De witte deeltjes hebben een negatieve lading. Door positieve elektriciteit op de deeltjes te richten, onderscheiden de witte deeltjes zich van de blauwe vloeistof.  De inkt wordt tussen twee doorzichtige flexibele lagen gefixeerd, zodat er letters gevormd kunnen worden. De ontwikkeling van deze uitvinding staat echter nog in de kinderschoenen.

Conclusie

In een wereld waar de elektronische ontwikkelingen zich blijven verbeteren liggen voor het e-book nog de nodige kansen. Het traditionele boek zal voorlopig niet uit de boekenkast verdwijnen. Voor studenten en mensen in bepaalde beroepssectoren zoals de ICT zal het e-book waarschijnlijk in de toekomst een steeds belangrijkere plaats innemen. Mensen die lezen voor het plezier nemen liever het boek ter hand. Al is het alleen maar voor het nostalgische gevoel en de geur van het boek. Misschien een idee voor de verkopers van de elektronische boeken: een geurafscheidende functie, die het echte boek niet kan overtreffen.

A. van der Weel, Het boek in bytes, over  de toekomst van het boek. In: Spiegel Historiael, vol 36
‘Strijd om software voor elektronisch boek bast los…’In: De Automatisering Gids, 8 mei 2005
‘De Doorbraak van E-books

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in