Ashura is een islamitische gedenkdag vol tegenstellingen. Het is een gedenkdag voor alle moslims maar afhankelijk van de stroming kan het heel verschillende ladingen hebben. Ashura betekent in het Arabisch ‘tiende’ en het wordt gehouden op de tiende dag van de eerste maand van het moslimjaar, moeharram. Het moslimjaar kent 12 maanmaanden. Een maanmaand duurt zolang als de maan nodig heeft om rond de aarde te draaien; ongeveer 29 dagen en 13 uren.
DE OORSPRONG
De profeet Mohammed zag de Joodse gemeenschappen vasten aan het begin van het nieuwe jaar. De Joden herdachten het feit dat God Mozes (in de koran de profeet Moesa) en het volk Israël van de farao van Egypte bevrijdde en hen door de Rode Zee naar het beloofde land – het huidige Israël – leidde. Mohammed was gefascineerd door de joodse gebruiken en ook hij stelde een vasten in voor de moslims. Dit gebeurde op de negende en tiende dag van moeharram. Later, na het instellen van de ramadan, was dit vasten niet meer verplicht maar het wordt door veel moslims nog wel gedaan.
Ook wordt op deze dag gevierd dat de ark van Noach na de zondvloed weer op het droge kwam. Er was op dat moment niet veel te eten meer en van de ingrediënten die er nog wel waren, werd een soort pudding gemaakt, genaamd ‘ashura’ of ‘Noachs pudding’.
Andere gebeurtenissen uit bijbel en koran die op deze dag herdacht worden, zijn:
- Jacob werd genezen van zijn blindheid en hij werd naar Jozef gebracht op deze dag;
- Job werd genezen van zijn ziekte;
- De hemelvaart van Jezus (Jezus is voor de moslims een van de profeten).
Later is de kleinzoon van Mohammed, Hussein bin Ali, op deze dag omgekomen in de strijd tussen regeringstroepen en volgelingen van Hussein, en ook dit wordt herdacht.
SJIIETEN EN SOENNIETEN
Na het overlijden van Mohammed was de moslimgemeenschap verdeeld over de opvolging van de profeet. De soennieten meenden dat Mohammed zelf zijn opvolger onder zijn volgelingen had aangewezen en de sjiieten zagen in de schoonzoon van Mohammed zijn opvolger. Na schoonzoon Ali werd Hussein bin Ali volgens de sjiieten de rechtmatige opvolger van de profeet. Deze opvolgingskwestie heeft voor een blijvende splitsing binnen de islam gezorgd.
DE VIERING VAN ASHURA
In Turkije is het overgrote deel van de moslims soennitisch. Zij herdenken vooral het feit dat de ark van Noach weer aan land kwam. De pudding die Noach destijds maakte, wordt ook nu gemaakt en gedeeld met buren en andere naasten. Ook is Ashura een soort nieuwjaarsfeest, al valt het niet op de eerste dag van het nieuwe moslimjaar. Maar er wordt wel teruggekeken op het oude jaar en vooruitgeblikt op het nieuwe.
Veel ondernemers maken de balans op van het jaar en schenken een veertigste deel van hun bezit aan minderbedeelden.
Er zijn moslims die vasten en – ter herdenking van de dood van Hussein – begraafplaatsen bezoeken.
Een aantal sjiitische moslims – voor wie de dood van Hussein een martelaarsdood is – doet aan gruwelijke zelfkastijding, loopt mee in processies of gaat op bedevaart naar Kerbala, de plaats waar Hussein omkwam. Overigens, in Iran, het belangrijkste sjiitische land ter wereld, is zelfkastijding verboden maar in plaats daarvan kan men bloed doneren.
Helaas kan ashura in sommige landen en streken aanleiding zijn voor vele onlusten tussen soennieten en sjiieten maar in Turkije gaat het er doorgaans gelukkig heel wat vreedzamer aan toe!
