Fantoompijn, een helse pijn die iemand kan ondervinden met een geamputerd ledemaat. Hieronder kunt u meer inzicht krijgen over fantoompijn.
Wat is fantoompijn?
Fantoompijn is een pijn die voelt alsof het afkomstig is van een lichaamsdeel dat er niet meer is. Dit moet niet verward worden met fantoomgevoel of stomppijn. Als bijvoorbeeld bij iemand een arm is geamputeerd kan het gevoel aanwezig zijn dat de arm nog aanwezig is en dat men zelfs de fantoomhand kan bewegen of dat de elleboog een jeukend gevoel geeft. Bij stomppijn is er pijn in het stompgedeelte. De pijn zit dus duidelijk in de stomp en niet in het fantoomledemaat.
Van de mensen die een amputatie hebben ondergaan heeft zo'n 70 procent last van fantoompijn.
Oorzaak fantoompijn
Britse onderzoekers van de Universiteit van Osford hebben door hersenscans te maken van patiënten met een geamputeerd lichaamdeel de waarschijnlijke oorzaak van deze pijn in kaart gebracht.
Als bij deze groep patiëntende in gedachten de geamputeerde armen of benen worden bewogen, vertonen de hersenen dezelfde reactie als bij mensen waarbij alle ledematen nog aanwezig zijn. Hieruit blijkt dat het brein van mensen met fantoompijn nog geen afscheid heeft genomen van het geamputeerde lichaamsdeel.
De hersenscan stelde de onderzoekers in staat om te achterhalen hoe het missende lichaamsdeel in de brein vertegenwoordigd werd. Ook wees uit dat personen met fantoompijn in het deel van het brein dat missende ledematen aanstuurt, over het algemeen minder grijze stof (= de verwerker van informatie) aanwezig is dan bij personen zonder amputatie.
Hoe voelt fantoompijn?
Patiënten met fantoompijn omschrijven dit alsvolgt: een prikkende, scheurende, brandende, snijdende, stekende knellende, intense pijn. Alsof er een mes doorheen snijdt.
Hoelang duurt fantoompijn?
Er zijn patiënten die af en toe een korte aanval van fantoompijn ervaren. Bijvoorbeeld een aantal keer per maand. Zo'n aanval kan dan enkele minuten tot enkele uren duren.
Ook zijn er patiënten die een vorm van fantoompijn hebben, die altijd, 24/7, aanwezig is.
Fantoompijn kan direct na een amputatie aanwezig zijn en daarna langzaam wegtrekken of de pijn duurt maanden tot jaren na de amputatie.
Het behandelen van fantoompijn
- Medicijnen; Gewone pijnstillers hebben dikwijls geen effect. Antidepressiva kunnen de pijn in sommige gevallen wat dempen. Helaas melden patënten ook veel last te hebben van bijwerkingen van antidepressiva en aangezien de pijn hier niet mee weggaat, stoppen zij met de medicatie.
- Spiegeltherapie; Deze therapie houdt in dat de hersenen in feite voor de gek worden gehouden, waardoor de pijn vermindert. Mensen kunnen dit thuis, of met behulp van een fysiotherapeut uitvoeren.
- EMDR (= Eye Movement Desensitization and Reprocessing; Dit is een psychologische behandeling waarbij de hersenen gestimuleerd worden (afwisselend de linker- en rechterhersenhelft) waardoor een proces ontstaat voor versnelde informatieverwerking. Bij fantoompatiënten kan dit het effect hebben dat de pijn verandert en vermindert.
Genezen van fantoompijn?
In feite bestaat het genezen van fantoompijn uit het trainen van de hersenen. Het brein moet op de een of andere manier duidelijk gemaakt worden dat er een bepaald lichaamsdeel er niet meer is.
Duitse wetenschappers en chirurgen hebben een armprothese ontwikkeld die fantoompijn tegengaat. Door de zenuwen in de stomp te blijven stimuleren, voorkomt de prothese dat het brein zintuigelijke informatie verkeerd en dus pijnlijk verwerkt.
Literatuur over fantoompijn
Fantoompijn door Arnon Grunberg (2003)
Fantoompijn door Thomas Enger (2013)
www.grenswetenschap.nl
www.psychologieveenstra.nl
www.mayoclinic.org
www.nu.nl/wetenschap
