Pastoor Schilder uit Tilburg is door de rechter op zijn vingers getikt voor het te vroeg luiden van de kerkklokken. Wat is eigenlijk de functie van een kerkklok en waarom moet je ze voorzichtig luiden?
Het luiden van de kerkklokken.
Je zult maar in het centrum van Tilburg wonen en elke ochtend wakker gemaakt worden met het gebeier van de klokken van pastoor Schilder. Elke ochtend vroeg gewekt worden door de zware bellen van de buurman die staat te luiden. Het wekt ergernis op en is beslist geen reclame voor de kerk. Toch wil de pastoor er zolang mogelijk mee doorgaan.
Verbonden door de klok
In de meeste steden luiden de kerkklokken op zondagochtend. Meestal is het tussen half tien en tien uur goed te horen. De klok roept de mensen die in de buurt wonen op om naar de kerk te komen. De klok luidt meestal ongeveer tien minuten voor de kerkdienst, zodat je nog genoeg tijd hebt om bij de dichtstbijzijnde kerk te komen.
Veertig jaar terug was het signaal van de kerkklok iets wat de mensen van de buurt of uit de wijk verbond. ‘Luister eens, dat is onze kerk, daar gaan we allemaal naar toe.’ Of je hoorde juist het tegengeluid. ‘Dat is de klok van die rare katholieken of die vreemde hervormden. Dat is niet onze kerk.’
De tijd dat de hele samenleving op zondag in de kerk zat is allang voorbij. Het is voor veel mensen een geluid zonder betekenis geworden. De minaret van een moskee doet niets anders dan een kerkklok en ook daaraan kunnen velen zich ergeren.
Een algemeen alarm
De kerkklok had vroeger nog een andere functie die we tegenwoordig vergeten zijn. Het geluid van de klokken functioneerde als een algemeen alarmsignaal. Je hoorde de klok als er brand was of ander gevaar dreigde. In vissersdorpen bleef de klok ook luiden als er een schip op zee vergaan was. Het lied over ‘de klok van Arnemuiden’ gaat over zo’n situatie.
Wat voor ons het luchtalarm of de sirene is, was in vroeger tijden de kerkklok. Dat is één van de redenen dat de klokken zo’n enorm doordringend geluid maken. Je kunt er gewoon niet omheen. Een ieder die wel eens een kerktoren heeft beklommen en bij het hele uur bij het carillon in de buurt was heeft dat aan den lijve kunnen ondervinden. Je trilt weg bij zo’n klok in de buurt.
Voorzichtig luiden
Een kerkklok geeft een geluid dat vanwege het oorspronkelijke doel van het instrument hard en doordringend is en had van oorsprong een doelgroep die enorm geslonken is. Al met al is er genoeg reden om dus voorzichtig te luiden. De klok alleen gebruiken op momenten dat het echt functioneel is en je er niet teveel overlast mee bezorgt. Om kwart over zeven ’s morgens valt beslist niet in die categorie. Dat is vast de reden dat de rechter het luiden van de klok in Tilburg ook verboden heeft.
