Hoe houd je een goede, interessante spreekbeurt zonder knikkende knieën? Jouw weg naar een goed cijfer, en een betere presentatie.

Woensdagochtend. Je wekker gaat en voor het eerst in drie maanden stap je uitgeslapen met de goede been het bed uit. Terwijl je met perfect haar je versgebakken spekpannenkoek zit ze eten bedenk je dat je vandaag twee uur eerder thuis bent vanwege het uitvallen van wiskunde. Op de fiets  word je met windkracht 7 zonder te trappen naar je school geblazen. Je huiswerk is af, geen zorg in de wereld, deze dag kan niet meer stuk. Maar dan begint Nederlands. Je ongemakkelijke voorgevoel als je het lokaal binnenloopt word bevestigd zodra je gaat zitten. Op de beamer staat de indeling voor de spreekbeurten van de klas. Raad eens wie bovenaan staat?

Hoe goed je dag ook is, het idee van tien minuten voor de klas spreken kan elk humeur lelijk verpesten. Misschien is dit de eerste keer, of misschien heb je nog altijd traumatische flashbacks naar vorig jaar. Maar laat me je dit vertellen: spreekbeurten zijn half zo slecht niet als men je graag wil laten geloven. Het kostte mij zes jaar om er achter te komen hoe leuk het eigenlijk kan zijn. Zes jaar, vanwege de misvattingen die je elke keer weer aangesmeerd worden. En het is zó simpel!

 

De voorbereiding

Nu heb je deze vast al eerder gehoord, maar er zijn nog steeds mensen die zich er niet aan houden:
Geen verhalen uitschrijven!
Als er één ding is wat je niet moet, niet mag doen voor een presentatie dan is het een script schrijven. Denk niet dat je jezelf behoed voor fouten of afgang als je vijf kantjes tekst uit je hoofd leert. Mocht het al lukken, je weet nog steeds niets. Bij de vragenronde wordt dat vanzelf duidelijk. Daarbij mag je (bijna) altijd alleen een klein papiertje met hoofdpunten en steekwoorden mee, en als je dan een zin kwijt bent sta je mooi met je mond vol tanden. Je staat in essentie gelijk aan een automatisch voorleesprogramma. Daarbij is het ook nog eens heel erg saai om naar te luisteren.
Een goede presentatie zit in je hoofd. Het is aan te raden om niet meer dan drie zinnen per paragraaf op papier te zetten. Bouw hier in gedachten een verhaal omheen. In dit proces is het wezenlijk dat je weet waar je het over hebt. Kies daarom een onderwerp dat je interesseert, zodat het niet als een straf voelt om een uur of drie onderzoek te doen. Belangrijk is ook om niet alleen informatieve teksten te lezen. Gooi er eens een paar betogen of opinies doorheen. Vooral in de latere klassen word dit steeds gewichtiger, wanneer een spreekbeurt zich langzaam omvormt tot een betoog.
Pas wel op dat je niet de fout maakt van onbeslagen ter ijs komen omdat een online artikel zei dat je niet een verhaal hoeft te schrijven. Oefen je presentatie thuis, met of zonder publiek. Een spiegel helpt om je eigen houding te evalueren. Doe dit hardop, niet in je hoofd. Jij snapt je eigen gedachten wel, hoe rommelig en onstructureel die ook zijn. Pas als je de zinnen uitspreekt kun je horen hoe het klinkt.

De presentatie

Dit is waar het echte werk begint. Je zit in de klas te wiebelen, met tegenzin wachtend op het moment dat de leraar je vraagt naar voren te komen. Vergeet in deze fase niet dat iedereen zenuwachtig is om voor een publiek te staan. Onderzoek heeft aangetoond dat een goed deel van de bevolking nog liever dood is dan dat ze publiekelijk moeten spreken. Nervositeit is normaal! Laat het je niet van de wijs brengen, maar gebruik die adrenaline om alert te blijven en energiek je verhaal te doen. De manier waarop je naar voren loopt kan al een heel verschil maken voor je presentatie. Zelfverzekerd, borst naar voren, kin omhoog en stevige stappen. Gewoon doen alsof het je niets kan schelen, net zolang tot je het zelf gelooft. De leraar kan je hier een lessenaar aanbieden. Neem dit niet aan! Het is een val! Je bent nergens aan gebonden, je hebt alle vrijheid in je hoofd en je lichaam. Laat dit maar zien aan je publiek. Weet je wie lessenaars gebruiken? Politici en orthodoxe dominees. Laten dat nou net de saaiste sprekers zijn die ik kan bedenken. Jij bent niet saai. Gebruik die ruimte, loop wat rond, zwaai met je armen om je verhaal kracht bij te zetten. Durf bovenal eens iets anders te doen dan de rest. Een serieuze sfeer in de kamer is goed, maar als het te zwaar wordt krijgt iedereen al gauw hoofdpijn. Je kunt die hele spanning doorprikken met een grapje, een lolletje om even het publiek pauze te geven van het aandachtig luisteren. Iedereen haalt opgelucht adem, de zwaarte is er weer af.

Over het spreken zelf valt niet veel te zeggen wat niet al vaak genoeg gezegd is. Praat langzaam, rustig en articuleer duidelijk. Voor jezelf kan het heel onnatuurlijk klinken, veel te uitgerekt, maar de mensen die luisteren beleven dat heel anders. Je zult nooit een docent horen zeggen: “Je moet iets sneller praten anders zitten we hier morgen nog”. Een goede indicatie dat je te snel je verhaal wilt doen is het vaak zeggen van stopwoordjes zoals “eh”. Merk je bij jezelf dat je vastloopt in je zinnen, neem één keer diep adem, praat langzamer en gun jezelf meer tijd om na te denken over wat je wilt zeggen. Ik kan je garanderen dat het alleen maar meer punten oplevert.

De PowerPoint

Met de installatie van beamers en computers in zo’n beetje elk lokaal is het gewoonte geworden om een PowerPoint presentatie te hebben bij je spreekbeurt. Het is waar dat een verhaal met niets om naar te kijken dan de spreker  moeilijker te volgen is. Na een kwartier hoor je alleen nog maar woorden, maar je weet niet wat ze zeggen. Pas er wel voor op dat de beamer niet interessanter is dan jijzelf! Dus geen GIFs, geen grappige plaatjes en geen lange verhalen op het scherm terwijl jij iets aan het vertellen bent. Het leidt af, ook voor jezelf. Probeer niet naar het scherm te kijken tijdens het spreken, dat geeft de indruk dat het feestje daar gebeurt. Korte punten, informatieve plaatjes (grafieken en tabellen) en een zakelijke achtergrond, dat is het juiste gebruik van PowerPoint tijdens een spreekbeurt. (Even tussen jou en mij, als je effecten gebruikt, neemt niemand je serieus. Beperk jezelf tot verdwijnen en verschijnen, niet meer dan dat)

 

Tot slot

De afsluiting zet de toon voor hoe het publiek je spreekbeurt zal herinneren. Een flauwe slagzin als “Dit was mijn spreekbeurt” of “zijn er nog vragen?” doet enorm af aan je totale verhaal. Beantwoord vragen achteraf alleen als je het antwoord echt weet, en je bij wijze van spreken een geloofwaardige bron kan laten zien. Hoe meer je dit kunt, hoe meer punten trouwens. Als je iets niet weet, zeg dit dan eerlijk en hang geen kletsverhaal op, docenten hebben dit door. Je kunt ze meestal wel vertellen waar ze het antwoord zouden kunnen vinden, dat is al meer dan niets. Wees niet bang voor een discussie, die zijn alleen maar goed.

Als laatste de belangrijkste tip die ik kan geven: heb er lol in. Publiek spreken kan hartstikke leuk zijn, zolang je niet teveel waarde hecht aan wat de rest van je vind. Niemand zal minder van je denken wat je ook doet. Wees dapper, wees enthousiast en het kan niet misgaan. Succes!


LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in