Half augustus is in sommige regio's de zomervakantie al voorbij. Kinderen gaan weer naar school. Voor het eerst of in een hogere groep of klas. Spannend voor de kinderen, maar ook voor de ouders. Met behulp van enkele eenvoudige tips kan je het kind emotioneel helpen en houd je de sfeer in die eerste weken prettig.
Nieuwe school of volgende groep
Het maakt een groot verschil of het kind van school verandert of gewoon naar dezelfde school terugkeert. In het eerste geval is vrijwel alles nieuw. Hooguit komt een enkel vriendje of vriendinnetje in dezelfde klas. Maar, soms veranderen die vriendschappen snel. Door de klassensamenstelling, de groepsdynamiek, de ontwikkeling van de kinderen zelf of ingrijpen van de leerkrachten.
In het tweede geval schuift het kind slechts door. Onderwerpen die hem dan vooral bezig houden zijn vakantie-ervaringen van klasgenootjes (‘stoer, stoerder, stoerst’) of de tafelindeling (‘naast wie wil ik graag wel of juist niet zitten’). De eigenaardigheden van de nieuwe meester of juf zijn ook interessant, net als belangrijke thema’s in het betreffende jaar, zoals een Cito-toets, verkeersexamen of vakkenpakketkeuze. Het maakt uit of een kind broertjes of zusjes voor zich heeft.
Leeftijd beïnvloedt emoties
Naar groep 1 gaan, het begin van de vroegere kleuterschool, is heel anders dan naar het voortgezet onderwijs gaan. Een kersverse kleuter gaat van een relatief vrije en veilige omgeving in de peuterspeelzaal of dagopvang naar een meer gestructureerde groep 1. De sfeer in groep 1 is daardoor anders dan de sfer op de kinderopvang. Het is niet voor niets dat veel basisscholen voor groep 1 en 2 een eigen ingang en speelplein hebben.
Kleuters: hoe steunen?
Het is een open deur, maar toch. Weken van tevoren kan de kleuter zich anders gaan gedragen. Dat kan heel subtiel gaan of zich uiten in bijvoorbeeld zichtbaar pesten van een jonger broertje of zusje. Weet dat de kleuter nerveus kan zijn zonder dat hij die gevoelens kan plaatsen. Een extra knuffel helpt altijd.
Hoewel vrijwel alle peuterspeelzalen en opvangcentra op de basisschool kijkdagen hebben, is het goed dat als ouder te herhalen door langs de school te lopen of fietsen. Meegaan om een broertje of zusje te halen kan uiteraard ook. Hardop benoemen dat hij daar heengaat, maakt hem vertrouwd met het gebouw en de mensen.
Schoolziek zijn mag. Ga er serieus op in, maar niet té. Wuif het ook niet weg en bescherm het kind enigszins tegen oudere broertjes en zusjes die het allemaal maar onzin vinden.
Van de zenuwen een ongelukje op school krijgen, is heel vervelend. Nog vervelender is dat het kind geen schone kleren bij zich heeft. Schat je in dat jouw kind mogelijk zo reageert op spanning, pak dan door en geef de leerkracht een tasje met extra kleren. Merk je dat het kind zelf daarover in zit, dan kun je hem ook vertellen dat er reservekleren zijn en dat alleen de meester of juf dat weet.
Begin op tijd met het kind te garanderen dat altijd iemand hem ophaalt en wie dat dan is. Tijden noemen heeft geen zin, daar de kleuter nog niet klok kijken kan. In geval van buitenschoolse opvang: laat het kind kennis maken met leiding die kinderen ’s middags ophaalt. Benadruk de leuke dingen, bijvoorbeeld het wandeltochtje of de vrolijk gekleurde hesjes die leiding en / of kinderen mogen dragen.
In het uitzonderlijke geval dat kinderen door een taxi worden opgehaald, maak vooraf kennis met de chauffeur en de gebruikte auto of bus. Laat het kind zo mogelijk plaatsnemen. Rijd zelf de route met hem alvast. Als ouders dat kunnen beïnvloeden, zorg ervoor dat vaste chauffeurs rijden.
Logisch: een kind prijzen helpt altijd beter dan hem steeds te wijzen op zijn fouten. Belonen mag, maar met mate.
Groep 3 t/m 8: hoe steunen?
De overgang van groep 2 naar groep 3 geeft grote pedagogische en onderwijskundige veranderingen voor het kind. Toch is de overgang door het vervallen van de kleuterschool veel kleiner dan vroeger. De grootste verandering is wel dat het kind veelal in hetzelfde gebouw blijft. Hij hoort er dus al bij. Wel is het zo dat veel eerstegroepers de eerste weken en zelfs maanden hard moeten aanpoten om het nieuwe tempo en de aangeboden leerstof te volgen. Het kind kan dan thuis bijvoorbeeld slecht gaan luisteren of juist drammen. Houd hiermee rekening in je feedback aan het kind, zeker wanneer je weet dat het kind cognitief de overgang aankan, maar sociaal-emotioneel nog een stukje kleuter is.
Kinderen zijn soms onvoorspelbaar in het kiezen van vriendjes. Tijdens de eerste schooldagen kunnen ze thuiskomen met een klasgenootje dat volgens jou niet matcht. Geef het kind de ruimte om dat zelf te ontdekken; geef je de ruimte om te merken dat kind in kwestie ‘meevalt’. In geen geval keurt u openlijk het contact af.
Het tegenovergestelde kan ook. Een kind trekt zich terug. Natuurlijk kun je het toeval iets sturen, zodat hij sneller contact maakt. Vaak werkt het echter averechts om klasgenootjes aan jouw kind te koppelen onder vermelding van ‘maar die is toch ook leuk’. Het kind bepaalt dat zelf wel en zal zich opgelaten voelen wanneer de ouder openlijk stuurt.
Oudere kinderen die al zelf naar school gaan, stuur je niet te vroeg weg. Niets is vervelender op de eerste schooldagen dan dat een kind doelloos op een plein rondhangt. Wanneer een kind eerder wil gaan om met een vriendje te spelen, dan geeft hij dat zelf wel aan.
Zeker in de hogere groepen beginnen kinderen gevoelig te worden voor mode. Op de eerste schooldagen kun je een kind helpen door hem niet te afwijkende kleren te laten dragen.
Voor alle basisschoolkinderen geldt dat je als ouder de overgang of het nieuwe schooljaar positief benadert. Het kind moet niet naar school, maar het is leuk om weer bij vriendjes en vriendinnetjes te zijn, nieuwe vriendschappen te sluiten of nieuwe dingen te leren. De invloed van social media tijdens vakanties is inmiddels groot. Kinderen onderhouden al contact met elkaar.
Een nieuwe klas betekent meestal een nieuwe leerkracht. Die moet ook wennen. Het kan zijn dat een kind tijdens die eerste dagen met een vernietigend oordeel thuiskomt, soms met de mededeling dat de hele klas zich al tegen die leerkracht gekeerd heeft. Spreek het kind daar op aan, maar luister ook naar wat hem nou echt dwarszit.
Bronnen: o.a. www.jufjanneke.nl, www.loes.nl, www.rijksoverheid.nl,
