Antwerpen is een eigenzinnige stad. Het is een stad die de eigen bevolking koestert, terwijl mensen van daarbuiten er gemengde gevoelens over hebben. Vooral de arrogantie van de Antwerpenaren stuit sommige Belgen zeer tegen de borst. Niets zegt meer over de arrogantie van Antwerpen dan de bekende spreuk “Antwerpen is’t Stad en de rest is parking.” In deze rondleiding leren we Antwerpen beter kennen in haar historische context. . Toeristische trekpleisters komen er wel in voor, maar zullen minder de boventoon voeren en zullen worden uitgelegd in het historische kader van de stad.
Vervolg en slot van de rondleiding.
24. Wapper Tot eind vijftiende eeuw was de Wapper een eenvoudige gracht. Daarna werd het een kanaal voor de aanvoer van zoet water vanuit de Herentalse vaart. De Wapper werd later bekend om het imposante stadspaleis van Rubens.
25. Bourlaschouwburg In verband met het Osterriethhuis en paleis op de Meir is al gesproken over het toenemende koetsenverkeer. Dat speelde ook hier een rol. Aalmoezeniers trokken om deze reden weg uit hun pand op de Grote Markt en namen hun intrek in het Tapissierspand. Toen in 1819 stadsarchitect Pierre Bruno Bourla werd aangesteld. Hoewel hij het beleid van onder Napoleon voortzette, is zijn naam toch verbonden aan een aantal grote projecten. Zo overwelfde hij de stadsruien, liet hij de monumentale Sint-Laurentiuskerk bouwen, legde hij de botanische tuin aan, maar zijn naam is het meest verbonden aan de Bourlaschouwburg.
26. Schoenmarkt De Schoenmarkt is in de Eerste Wereldoorlog, net als Borgerhout en het Zuid, flink getroffen door bombardementen. Na de oorlog ontstond er in heel België onder invloed van het opkomende Modernisme de vraag hoe de steden werden herbouwd. De keuze tussen restauratie en nieuwbouw was zodoende een vurig gevoerd debat. Over het algemeen werd in de praktijk vaak gekozen voor restauratie, zoals de herbouw van Ieper duidelijk laat zien. Hoewel in Antwerpen ook veel werd gerestaureerd, werd er op de lege kavels vaak geïnvesteerd in hoogbouw.
27. IJzerwaag In de vijftiende eeuw was er een sterke vraag naar woon- en werkruimte. Buiten een spectaculaire toename van woningen is er in het midden van de zestiende eeuw ook een uitbreiding van het wegennet en marktplaatsen, zoals de IJzerwaag en de Ossenmarkt.
28. Nationalestraat In Antwerpen is deze straat het duidelijkste voorbeeld van Haussmannisering. Dit is het ruimtelijk beleid dat voor het eerst tot uiting kwam in Parijs, onder Napoleon III. Dat beleid hield in dat wijken werden gesaneerd en kleine straten werden omgevormd door brede boulevards. Deze brede boulevards gaven Parijs meer prestige. Tegelijkertijd was het makkelijker om orde te houden in de stad. Tot slot was het gevaar op epidemieën kleiner geworden door de sanering.
29. Steenhouwersvest/Sint-Jansvliet Bij de Sint-Kathelijnevest hadden we al gelopen bij de omwalling zoals die was in 1200. Hier op de steenhouwersvest staan we aan de andere kant van de stadsgrens in 1200. De omwalling omsloot vanaf hier van de Sint-Jansvliet tot aan de Meir.
Besluit
Dit is het einde van mijn rondleiding van Antwerpen. Met deze rondleiding heb ik geprobeerd een completere benadering te hebben gegeven van de stad dan andere rondleidingen. Hoewel er echt niks mis is met toeristische rondleidingen, heb ik me als voormalig geschiedenisstudent in Antwerpen geroepen gevoeld om méér te laten zien dan enkel de hotspots. Hoewel de hotspots zeker belangrijk zijn geweest, blijkt dat veel belangrijke (ruimtelijke) ontwikkelingen plaatsvonden op minder in het oog springende plaatsen, terwijl juist deze plaatsen cruciaal zijn voor het begrijpen van de geschiedenis van de stad.
Kortom hoop ik dat ik met deze rondleiding mensen meer kan leren over deze heel bijzondere stad. Daarnaast wil ik meegeven dat het mooie van een stad niet alleen zit in de trekpleisters, maar ook (of zelfs juist) in de plaatsen die op het eerste gezicht onbeduidend zijn, terwijl ze in werkelijkheid veel verhelderen over de geschiedenis van een stad.
Zie deel I
