Het prachtige Serra do Açor – het havikgebergte – ligt ten zuidwesten van het uitgestrekte gebied van de Serra da Estrela, in midden-Portugal. In tegenstelling tot deze hoogste bergketen van Portugal, die voornamelijk uit graniet bestaat, is leisteen de karakteristieke natuursteen van de Serra do Açor. De groene, en met talloze watervallen en beekjes doorsneden omgeving, maakt het tot een aantrekkelijk wandelgebied.
Leistenen dorp
Piódão ligt diep verscholen in de Serra do Açor en is zonder twijfel een van de mooiste dorpjes van Portugal. Het werd in 1978 uitgeroepen tot beschermd dorpsgezicht. In 1994 kreeg het met nog negen andere dorpen de status van 'aldeia histórica' (historisch dorp). De huizen in Piódão die in de loop der tijd waren gepleisterd om het leisteen, de steen van de armoede, aan het zicht te onttrekken, werden vanaf toen weer in hun oorspronkelijke staat teruggebracht. Het donkerbruine dorp met huizen met twee verdiepingen ligt als het ware tegen de helling geplakt, dicht tegen elkaar aan als bescherming tegen de wind. Waarom de ramen en deuren van de huizen in Piódão hun typische blauwe kleur hebben is nog steeds een raadsel. Het meest waarschijnlijke verhaal is dat er op een dag een groot vat blauwe verf in het geïsoleerde dorp aankwam waar iedereen dankbaar gebruik van heeft gemaakt. Deze kleur is daarna een mooie traditie geworden. Een wandeling door Piódão betekent een klauterpartij door smalle steegjes met hier en daar prachtige doorkijkjes en mooie panorama's. Eten en drinken kun je op het terras van een van de twee cafés bij de ingang van de kerk, die door zijn formaat en hagelwitte kleur behoorlijk uit de toon valt.
Bos en watervallen
In de Serra do Açor ligt ook de Fraga da Pena: een imposante kloof van leisteen waaruit diverse watervallen ontspringen. Fraga da Pena ligt in het beschermde natuurgebied Mata da Margaraça met zeldzame paddenstoelen, bomen en bloemen. Het is een bos dat eeuwenlang ongerept bleef, tot het in 1979 een nieuwe eigenaar kreeg die alle bomen wilde kappen. Bewoners van het dorp Pardieiros die het wilden behouden, konden de totale vernietiging met acties, zoals het ondermijnen van de wegen, voorkomen. Sinds 1982 is het een beschermd landschap. Rondom Pardieiros zijn verschillende, goed aangegeven, wandelingen te doen. Eén daarvan is 12 kilometer lang en gaat voor een deel steil omhoog via een trap en langs een pad waaraan voormalige watermolens staan.
Stadjes
Er bevinden zich verschillende stadjes in de Serra do Açor die leuk zijn om te bezoeken. Côja wordt wel de Prinses van de Alva genoemd: haar mooie kerken, kapellen en rivierstrandjes maken het tot een romantisch stadje op de oever van de rivier de Alva. Ook Arganil is een omweg waard, niet in de laatste plaats vanwege de wekelijkse markt op donderdag waar je behalve groente en fruit ook kleding, hoeden en traditioneel aardewerk kunt kopen.
Boeken en kaarten
In 'Hart van Portugal'. 25 Wandelingen door Lissabon en de Estremadura, Coimbra en Beira' ,Voetwijzer 13, geschreven door Roel Klein en Bert Stok, Uitgeverij Op Lemen Voeten staan verschillende wandelingen in de Serra do Açor. De kaartjes in het boekje zijn overzichtelijk. Toch is een militaire stafkaart van 1: 50.000 of beter nog van 1:25.000 aan te raden. Wandelwinkels in Nederland verkopen ze soms. Je kunt ze ook bestellen bij het Instituto Geográfico de Exército. Als je in de linkerklolom klikt op Cartogramas, kom je bij de M782/M783 (1:50.000) series terecht of bij de M888 (1:25.000) series. Op de website van Aldeias do Xisto (Leistenen dorpen) vind je verschillende wandelroutes in het Engels.
