Koolmonoxide is een gas, dat smaakloos en geurloos is. Koolmonoxide ontstaat door onvolledige verbranding van aardgas, koolstof of andere brandbare stoffen in slecht geventileerde ruimtes. Koolmonoxide wordt heel snel opgenomen in de bloedbaan. Door een grote hoeveelheid aan koolmonoxide in het bloed, wordt de zuurstof in het bloed verdrongen, dit kan leiden tot hersenbeschadiging of de dood. Koolmonoxide is doodsoorzaak nummer één bij brand! Tref daarom maatregelen ter voorkoming en beperking van brand en schaf koolmonoxidemelders en gasdetectiesystemen aan.
Wat is koolmonoxide?
Koolmonoxide is een verbinding tussen koolstof en zuurstof en is een gas dat onder andere ontstaat door onvolledige verbranding van aardgas, koolstof, hout en andere brandbare stoffen die koolstofverbindingen bevatten. Koolmonoxide staat ook wel bekend als koostofmonoxide, koolstofoxide, kolendamp en CO.
Koolmonoxide is onder andere aanwezig in uitlaatgassen van auto’s en in tabaksrook. Berucht is het ontstaan van koolmonoxide door een onvolledige verbranding van aardgas in kachels, ketels en geisers in slecht geventileerde ruimtes. Voordat in de jaren zestig van de 20e eeuw aardgas in gebruik werd genomen, werd er kolengas gebruikt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd dit gas gebruikt om de joden te verstikken in gaskamers van concentratiekampen. Destijds waren er ook vergaswagens, die de joden afvoerden naar hun laatste bestemming. De conducteur kon via een bepaald mechanisme, de uitlaatgassen, die koolmonoxide bevatte, de laadruimtes binnenleiden. De joden kwamen hierdoor dood aan bij de massabegraafplaatsen.
Koolmonoxidevergiftiging en de gevolgen
Koolmonoxide hecht zich aan de zuurstoftransporteiwit ‘hemoglobine’ in de rode bloedcellen, waarbij het zuurstof (O2) verdringt. Koolmonoxide is een zeer giftig gas, dat 300 keer sneller in het bloed wordt opgenomen dan zuurstof. Bij een geringe hoeveelheid koolmonoxide in de lucht kan er al heel wat koolmonoxide in het bloed komen. Dit kan onder andere zuurstofgebrek in hart, centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en longen als gevolg hebben. De eerste symptomen bij een koolmonoxidevergiftiging zijn misselijkheid, hoofdpijn, vermoeidheid, versnelde hartslag en duizeligheid. Deze symptomen kunnen helaas ook worden aangezien voor een griep. Na herstel van deze symptomen kunnen er na maanden of jaren nog gezondheidsproblemen ontstaan. Aangezien er dan een tijd overheen is gegaan wordt een verband met de koolmonoxidevergiftiging meestal over het hoofd gezien. Er kan dan een verkeerde diagnose worden gesteld.
Bij een langdurende blootstelling aan koolmonoxide kunnen zich kort erna of na jaren ook gezichtsstoornissen voordoen, verwardheid, incontinentie, gehoorverlies, neurologische problemen, abnormale reflexen, Parkinsonachtige verschijnselen, gejaagdheid, pijn in de ledematen, slapeloosheid en persoonlijkheidsstoornissen.
Jonge kinderen, volwassenen met long- en/of hartaandoeningen, zwangere vrouwen en ongeboren baby's zijn het meest gevoelig voor koolmonoxidevergiftiging.
Preventie en behandeling
In de wintermaanden maakt men de meeste kans op een koolmonoxidevergiftiging. Er wordt in de winter meer gestookt en de deuren en ramen gaan minder vaak open. Indien vergiftigingsverschijnselen zich voordoen of als de koolmonoxidemelder afgaat, dan is het verstandig om meteen naar buiten te gaan en de brandweer te bellen en een ambulance. De brandweer zal dan alle ruimtes doormeten en eventueel met een installatiebedrijf het probleem verhelpen. Zodra de woning geheel koolmonoxidevrij is verklaard door de brandweer, dan pas zal het worden vrijgegeven ter bewoning. Te allen tijde is het nodig om uit voorzorg meteen naar het ziekenhuis te gaan voor onderzoeken. In het ziekenhuis zullen ze dan onderzoeken doen naar de weefsels die het meest gevoelig zijn voor koolmonoxidevergiftiging; hart, centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en longen. Tevens krijgt men dan een zuurstofmasker op, om makkelijker te kunnen ademen, het ademen wordt door de koolmonoxide namelijk vermoeilijkt.
Om koolmonoxidevergiftiging te voorkomen is het nodig om een kachel, geiser, cv- of combiketel jaarlijks te laten inspecteren. Ook moeten de afvoerkanalen en de schoorstenen gecontroleerd worden op verstopping. De ruimtes in huis, boot of caravan, die moeten continue worden geventileerd. Tevens moeten de ruimtes voorzien zijn van een koolmonoxidemelder.
Koolmonoxidemelder
Een grote noodzaak in huis zijn koolmonoxidemelders, die op iedere verdieping geplaatst dienen te worden. Koolmonoxide is iets zwaarder dan lucht, daarom is het belangrijk dat een koolmonoxidemelder laag wordt gemonteerd, op zo’n 150 centimeter vanaf de grond. Monteer het verticaal tegen de muur. Vermijdt tijdens het ophangen, dode lucht plekken. Dode luchtplekken zijn meestal hoeken, waar weinig lucht is. Een combimelder van koolmonoxide en rook is af te raden, omdat rook lichter is dan lucht. Een rookmelder moet men daarom altijd zo hoog mogelijk monteren tegen de muur of op het plafond. Bij een combimelder van rook en koolmonoxide, bereikt de koolmonoxide de combimelder die op het plafond is gemonteerd te laat. Het kwaad is dan meestal al geschiedt.
Koolmonoxidemelders voor huishoudelijk gebruik, moeten voldoen aan de Europese normen “NEN 2555” en het keurmerk “CE”dragen. Let hierop bij aanschaf van een koolmonoxidemelder.
Verschil tussen koolmonoxide en een gaslek
Zoals vermeld is koolmonoxide een gas dat door onvolledige verbranding van brandstoffen ontstaat. Bij een onvolledige verbranding is er een tekort aan zuurstof. Koolmonoxide wordt heel snel in je bloed opgenomen, het overmeestert je en vergiftigt je onverwachts, omdat het smaakloos en geurloos is.
Een gaslek is totaal iets anders, een gaslek kan ontstaan door een slechte of verouderde aansluiting van de gasleiding op een gasfornuis, geiser, ketel of gaskachel. Door ontsnapt gas ontstaat explosiegevaar en de kans op verstikking, om deze reden is er aan het aardgas een typische, doordringende geurstof 'Thiol" toegevoegd, waardoor je gas kunt ruiken. Voor gaslekken zijn er andere detectiesystemen dan voor koolmonoxide en rook. Om een gaslek te detecteren kan men een gasdetectiepen of een zoekspray gebruiken. Daarnaast zijn er ook nog andere alarmsystemen te gebruiken, die aan de muur opgehangen kunnen worden.
www.wikipedia.nl
www.meldpuntgezondheidenmilieu.nl
