Archaisch Griekenland is de periode waarin alles veranderde. Veranderingen op het gebied van de economie en het bestuur, militaire strategie en emigratie van een groot deel van de bevolking. Het was de tijd dat de tiran de macht greep. Een veelomvattend geheel. In dit artikel beschrijven we de economische veranderingen alsmede de emigratie of zo men wil de Griekse kolonisatie.
Tijd van veranderinghttp://www.aanbodpagina,nl/my.aspx
De term archaïsch komt uit de bouwkunde. In de bouwkunde is het dat tijdperk dat vooraf ging aan de periode van de klassieke Griekse bouwkunde. Voor historici betekent de term het oudst bekende tijdperk van de Griekse geschiedenis. Natuurlijk gaat de Minoïsche en Myceense cultuur alsmede de donkere tijd hieraan vooraf. Maar wat weten we echt van deze tijd behalve verhalen die honderden jaren na dato op schrift zijn gesteld?
Daarom wordt archaïsch Griekenland aangeduid als de oudste bekende tijd van de Griekse geschiedenis. We plaatsen de archaïsche tijd in de periode 750 – 500 v. Chr. Het is de tijd waarin bijna alles veranderde, de religie, de literatuur, de economie, militaire strategie en politiek bestuur. We zullen bij al deze veranderingen stil staan. Wat veranderde er dan precies op al die genoemde terreinen? Om de veranderingen te kunnen duiden moeten we eerst een beeld schetsen van het begin van Griekenland in de archaïsche tijd. Vanaf een eenmaal vastgesteld begin kunnen wij inzichtelijk maken wat er veranderde.
Economische veranderingen
Rond 850 voor Chr. was er geen enkele reden te veronderstellen dat de arme ongeletterden die in kleine dorpjes op schrale vlakten woonden iets wat op grootheid lijkt zouden doormaken. Kleine dorpjes die hardnekkig vasthielden aan hun onafhankelijkheid. Dat zij geen grootheid zouden doormaken was echter slechts schijn. De bevolking begon te groeien.We hebben geen cijfers maar de archeologische vondsten spreken dienaangaande duidelijke taal. Waarom de bevolking groeide weten we niet. Historici veronderstellen dat er een tijdperk van vrede was aangebroken en dat daardoor de bevolking de kans kreeg zich te herstellen van de oorlogen tijden de Dorische invasies(1200 v.Chr.). Er was echter een probleem. De kleine gefragmenteerde gemeenschappen op de vlakten of de kleine geïsoleerde valleien konden de groei van de bevolking niet aan. De voedselproductie moest dus vergroot worden. Om daaraan te voldoen moesten er belangrijke veranderingen doorgevoerd worden. Was de belangrijkste bron van voedsel in eerste instantie gelegen in het hoeden van schapen, nu werd er op landbouw overgegaan. Op gebieden waar er te weinig landbouwgrond was werd er tot terrasbouw overgegaan. Hellingen van bergen werden afgevlakt om zo het totale gebied waar landbouw bedreven kon worden uitgebreid.Zo ontstonden er een grote hoeveelheid kleine onafhankelijke boerderijen en de eigenaren daarvan hadden alle te maken met slechte grond waarvan er ook nog eens te weinig was.Toch ontstond versterkte de verandering en de genoemde gemeenschappelijke problemen het idee van gelijkheid.
Archaïsche kolonisatie
Gedurende een lange tijd fungeerde de kolonisatie als een soort veiligheidsklep. Weinig Kennis kunnen we halen uit de weinige geschreven bronnen over de kolonisatie. De verhalen staan vol met mythische elementen en de nadruk ligt op de individuele helden en hun ruzies onderling zonder veel achtergrond gegevens. De motieven waarom men ging vertrekken en hoe dit georganiseerd werd blijft daarom moeilijk te doorgronden. Het was duidelijk dat er altijd een leider was. Deze leider werd dan ook eenmaal aangekomen op het plaats van bestemming de stichter van de nieuwe kolonie. Het orakel van Delphi werd vaak geconsulteerd om uit te vinden waar men heen moest gaan. Het was zo dat er bevolking uit twee of meer steden samen met elkaar vertrok en anders dan de Dorische verhuizing die toevallig op gang kwam zijn er tocht wel aanwijzingen dat deze tochten georganiseerd met hulp van de moederstad. De moedersteden steunden de vertrekkenden met schepen, uitrusting en wapens en ook gingen er specialisten mee die eenmaal in het nieuwe land van onschatbare waarde waren. De steun werd uiteraard alleen gegeven als het noodzakelijk was. De moederstad heette de metropolis. Een nieuwe kolonie heette apoikia hetgeen vertaald wordt met dochterstad van de oude polis. Mogelijk was het en dochter maar dan wel een volwassen dochter die deed wat ze zelf wilde. De dochtersteden waren volkomen onafhankelijk van de moedersteden en zij konden op hun beurt ook weer kolonie worden van andere steden. De leden van de nieuwe kolonie hadden in de oude moederstad ook hun burgerrechten moeten opgeven in ruil voor nieuwe rechten in de nieuwe stad. Ruwweg ging de kolonisatie twee kanten uit. De eerst ging naar het westen en begon rond 750 v.Chr. De bestemmingen waren hier Sicilië, Zuid – Italië en uiteindelijk zelfs de monding van de Rhône. De tweede kolonisatie golf kwam op gang richting het noorden. Er waren veel vestigingen langs de Thrachische kust, de kusten van de Hellespont om uiteindelijk de Zwarte Zee binnen te varen en op de Krim de monding van de Don en Georgië te eindigen. Het doel van de kolonies was het vinden van nieuwe landbouwgrond. Uiteindelijk(rond 500 v.Chr.) waren er ongeveer 1500 kolonies gesticht met als direct gevolg dat de Griekse cultuur en taal over het gehele Middellandse zeegebied verspreid werd. Ook ontstond er een levendige handel tussen de kolonies en de moedersteden die zeer belangrijk was voor de economische ontwikkeling van de Griekse wereld.
