Simon Carmiggelt en zijn Kronkels

Op 7 oktober 1912 werd Simon Johannes Carmiggelt in Den Haag geboren. Hij werd vooral bekend door zijn krantencolumns Kronkels en zijn televisieoptredens bij de VARA. Van zijn Kronkels zijn er gedurende zo’n 40 jaar ruim 10.000 in Het Parool verschenen. Door Simon Carmiggelt heeft de column een literaire status gekregen.

Kinder- en jeugdjaren

De vader van Simon – Herman Carmiggelt – was handelsreiziger in vleeswaren. Een sociaaldemocraat in hart en nieren die zich dan wel een redelijk goede maatschappelijke positie had weten te verwerven, maar volgens zijn zoon toch liever intellectueel geworden was en dit lot met een zekere gelatenheid droeg. De moeder van Simon – Jeanne Bik – dreef Het Nieuwe Hoeden en Petten Magazijn aan het Westeinde in Den Haag. Ze was een doortastende vrouw met een sterke persoonlijkheid die zowel bewondering als ergernis opriep.

Simon was de tweede zoon van Herman en Jeanne: broer Jan was vier jaar eerder geboren.

Omdat Simon als kind een enorme voorliefde aan de dag legde voor ‘winkeltje spelen’ en later uren op de markt doorbracht – en daarbij ook wel eens een uurtje de kraam van een van de kooplieden overnam – ging hij naar de Handelsdagschool. Simon had echter weinig kaas gegeten van wiskunde en handelsrekenen en de Handelsdagschool was dan ook niets voor hem. Wel had hij in die tijd in de redactie gezeten van De Schakelaar – een schoolblad dat op 12 scholen verscheen – en Simon was daarom vastbesloten journalist te worden.

Begin carrière Carmiggelt

In 1932 kwam Simon bij Vooruit – de Haagsche editie van het socialistische Het Volk – te werken waar hij door zijn chef grondig in de journalistiek werd opgeleid. Simon deed het gewone verslaggeverwerk en schreef toneelrecensies en ten slotte kreeg hij een eigen rubriek: Kleinigheden. De stukjes die hij hiervoor schreef, waren zijn eerste columns.

In die tijd maakte Simon deel uit van een hechte groep vrienden die café Het Wachtje als stamkroeg had. Door de oorlog die nog voor hen lag, maar al wel door hen werd voorzien, kreeg het leven iets betrekkelijks maar idealen werden volop gedeeld en geleefd.

In dat café kwamen ook andere stamgasten, zoals mevrouw De Goey en haar dochter Tiny: elke middag kwamen zij daar voor een glaasje sherry.

Simon en de moderedactrice Tiny trouwden in 1939. In 1940 werd dochter Marianne geboren, in 1942 zoon Frank.

De oorlogsjaren

Toen de Duitsers Nederland waren binnengevallen, werden de drukpersen van de De Arbeiderspers – waarbij Vooruit gedrukt werd – in beslag genomen en het papier gerantsoeneerd. Van de 200 journalisten die er werkten, namen er drie meteen ontslag uit protest, waaronder Simon Carmiggelt en zijn broer Jan. De vervolgstap was het oprichten van een illegale krant: Het Parool. Broer Jan – actief in het verzet – werd in 1943 gearresteerd en overleed later in Kamp Vught. Ook Simon werd een keer opgepakt maar wist de drukproeven van de krant die hij bij zich had, weg te werken en wegens gebrek aan bewijs werd hij na een week weer vrijgelaten. Hij pakte zijn werkzaamheden voor de krant meteen weer op. Deze houding was typerend voor Carmiggelt: hij nam beslissingen vanuit een zuiverheid van zien en kwam daar dan ook niet op terug en aanvaardde de consequenties, hij stond volledig achter hetgeen hij deed.

Na de oorlog werd Het Parool een volwaardig dagblad. Simon kreeg de leiding over de kunstrubriek en wat later werd hij gevraagd voor de cursiefjes. De eerste Kronkel verscheen op 25 oktober 1946.

Engagement

Ondanks zijn socialistische achtergrond schreef Carmiggelt niet of nauwelijks over politiek of het Grote Wereldgebeuren. Het lag niet in zijn aard. Bij aanvang van zijn werk als cursiefjesschrijver had hij het bedongen: geen politiek of actualiteit. Simon schreef vanuit een engagement met de mensheid. Zijn persoonlijk getinte verhalen over kinderen, oude mensen, honden en katten, de straat- en kroegtaferelen zijn allen doordrenkt van mededogen. Zijn vrouw Tiny – en later zijn kinderen en kleinkinderen – spelen veelvuldig een rol in de Kronkels.

Andere werken

Simon Carmiggelt was een zeer veelzijdig schrijver die ook veel onder pseudoniem heeft uitgebracht. Onder het pseudoniem Karel Bralleput schreef hij bijvoorbeeld cabaretachtige spotverzen. In totaal heeft hij 31 pseudoniemen gevoerd, waaronder Ds. Hanebraaier, Mevr. E. Koops-Bruiswinkel, Coba Mug, P.A. Ressaux, Dick van Schoonhoven, Marian Smeets, Helmuth van Weezenbeek, Mr. Ubbo Wishagen en Adri Zultvouwer.

Samen met Annie MG Schmidt heeft Simon Carmiggelt veel lezingen gegeven en hij voorzag de cabaretiers Wim Kan en Wim Sonneveld regelmatig van ideeën en teksten voor hun conferences. Ook sprak hij grappige filmcommentaren in bij bijvoorbeeld documentaires van Bert Haanstra. In 1983 werd de documentaire Vroeger kon je lachen van Bert Haanstra uitgebracht: een film waarin Nederlandse acteurs enkele Kronkels spelen.

Een latere liefde

Na het overlijden van Renate Rubinstein – en vier jaar na de dood van Simon Carmiggelt – kwam haar boek Mijn beter ik uit waarin zij verhaalt van haar geheime relatie met Simon Carmiggelt. Voor menigeen kwam dit boek als een schok, het werd als ongepast gezien. Tiny werd langzaam blind en Simon verzorgde haar thuis. Voor veel mensen was Simon Carmiggelt ‘de meest getrouwde man van Nederland’ en het was moeilijk te accepteren dat hij een geheime – zeer intense – relatie met een andere vrouw had gehad. ‘Echte liefde kent geen schuldgevoel’, zei Simon: een uitspraak geheel in de lijn van zijn karakter.

Diabetes

Op latere leeftijd ontwikkelde Simon Carmiggelt ouderdomsdiabetes die hij niet goed verzorgde. In de herfst van 1987 werd hij hiervoor in het ziekenhuis opgenomen. De dag nadat hij weer thuis was gekomen, werd hij echter getroffen door een hartaanval. Na revalidatie in het ziekenhuis kon hij weer naar huis, maar enkele weken later volgde op 30 november een tweede hartaanval, die hem fataal werd. Simon werd op 3 december in crematorium Westgaarde in Amsterdam gecremeerd. Zijn as is er verstrooid.

Bankjes

Simon Carmiggelt zat graag op een bankje in het Vondelpark om mensen te observeren. 'Zijn' bankje in het park staat tussen het standbeeld van Vondel en het gedenkteken voor Kerwin Duinmeijer. Het Parool heeft een koperen plaatje met zijn naam op de bank laten bevestigen.

In Rheden – waar Simon vaak in de zomer verbleef – werd in 1990 een beeld onthuld van Simon en Tiny Carmiggelt. Op een bankje zittend, kijken zij uit over de IJssel. Dit beeldhouwwerk werd in 2012 gestolen en later – in stukken gezaagd – teruggevonden. Het beeld is door de maker – Wim Kuijl – gerestaureerd en staat sinds begin 2013 weer op zijn oude plekje, beveiligd dit maal. 

http://nl.wikipedia.org/wiki/Simon_Carmiggelt
http://www.dbnl.org/tekst/carm002vroe01_01/
http://www.dbnl.org/tekst/auwe002geen01_01/auwe002geen01_01_0005.php
'Mijn beter ik' van Renate Rubinstein