De schatten van Rome

Onder de stad Rome liggen nog kostbare oudheden. Oudheden die eigenlijk in het museum behoren te staan maar die door de jaren heen geleidelijk aan onder de grond verdwenen.

Dat italië een rijke historische cultuur heeft weten we al heel lang. Het Romeinse Rijk heeft vele sporen achtergelaten die hedendaags nog steeds te bewonderen zijn. Denk maar aan het Colosseum of het Pantheon. Maar omdat de Romeinen steeds nieuwe bouwwerken op de oude plaatsten, is er een verbluffend aantal tempels, aquaducten, huizen en wegen verborgen onder de grond.

Cloaca Maxima

Geschiedkundige schatten in dat het Gloaca Maxima (groot riool) ongeveer in de zesde eeuw voor Christus gebouwd is. Het is daarmee een van de oudste – of misschien wel hét oudste – nog bestaande bouwwerk in de stad Rome. Het riool is een netwerk van tunnels en andere kanalen en mondt uit in de rivier de Tiber. Rond 616 voor Christus werd het eerste deel van het riool aangelegd om water van de bewoonde gebieden af te voeren. Het riool werd in de eerste eeuw pas overdekt gemaakt doordat de activiteiten van het Circus Maximus toenamen en de stad meer bouwgrond nodig had. Van oudsher gooide de mensheid hun afval weg en veel van deze "rommel" is in het riool bewaard gebleven. Zo is de kans groot dat je in het riool amfora (een kruik met twee oren), andere potscherven of beeldjes vindt.

Daar de stad onlangs het aanleggen van dijken toch zo nu en dan onder water kwam te staan, gingen de Romeinen steeds verder de hoogte in bouwen. Nieuwe huizen en wegen werden boven op hun voorgangers gebouwd. Rome is in drieduizend jaar steeds hoger komen te liggen. Een schat van oudheden verdween hiermee onder de grond. Archeologen schatten in dat ze ongeveer tien procent van wat onder de grond ligt inmiddels gedocumenteerd hebben.

Colosseum

Met duikers, archeologen en speleologen probeert Rome haar geschiedenis weer in kaart te brengen. Onder het Colosseum is een doolhof van gangen waar gladiatoren wachtten en waar liften leeuwen, beren en andere exotische dieren omhoog brachten naar de plek waar de gevechten zich afspeelden. Toen het Colosseum gebouwd werd in de eerste eeuw voor Christus moest het water snel afgevoerd worden als er noodweer was. Daarvoor is een waterreservoir gebouwd onder het Colosseum welke verbinding heeft met het Gloaca Maxima. Daarnaast zijn er kanalen gevonden welke hoogstwaarschijnlijk ervoor waren om grote hoeveelheden water heen te leiden en af te voeren. Het Colosseum kon, in elk geval in de eerste jaren van zijn bestaan, onder water worden gezet om bijvoorbeeld zeeslagen na te spelen.

Toevallige ontdekking

Ontdekkingen worden veel vaker toevallig gedaan dan tijdens geplande expedities: een ploeg arbeiders graaft een gat in een straat en stuiten hierbij op een holle ondergrondse ruimte. Er worden speleologen bijgeroepen en er wordt een verbijsterende vondst gedaan.

Dat was het geval op de Colle Oppio, toen er zich na een periode van hevige regenval spontaan een gat opende naast een boom, waardoor er een heel systeem van ondergrondse vertrekken zichtbaar werd. Een twaalf meter hoog vertrek dat volgens archeologen dateert van na Nero's nabijgelegen Domus Aurea (gouden huis) uit 65 na Chr. Boven bij het plafond was een mozaïek, in perfecte staat, van een groep naakte mannen die druiven binnenhaalden en pletten. Het mozaïek is zo'n drie meter breed en vervaardigd uit miniscule, felgekleurde stukje marmer en ander gesteente.

Documenteren

Alle vondsten in de bodem moeten gedocumenteerd worden. Hierdoor komt het vaak voor dat bouwactiviteiten stilgelegd moeten worden. Op een doorsnee dag op de bouwplaats, moet de graafmachine regelmatig stoppen. Iemand springt dan in de modderige bouwput en gooit de bodemschatten omhoog. Sommige dingen, zoals scherven van amfora's, kunnen snel terzijde worden gelegd. Anderen, zoals gebouwen, moeten misschien worden geschetst, gemeten of anderzins gedocumenteerd worden. En zo nu en dan, als er iets unieks wordt gevonden, kan de Italiaanse staat eisen dat de plek toegankelijk wordt gemaakt voor het publiek.

Museum

Volgens het American Institute for Roman Culture is Rome het grootste museum ter wereld. Er is hier nog zoveel te ondekken. Dit is Rome, en we weten nog steeds niet wat eronder ligt.

National Geographic

www.wikipedia.org/wiki/Colosseum