Keizer Nero (54-68 na Chr.) heeft de twijfelachtige eer om de beruchtste Romeinse keizer te zijn. Door de jaren heen is hij gepresenteerd als een wrede gek. Wie was deze keizer en hoe betrouwbaar zijn de bronnen over hem?
Nero's leven
Nero werd geboren als Lucius Domitius Ahenobarbus, dochter van Agrippina. Agrippina was met keizer Claudius gehuwd en bewoog Claudius tot het adopteren van Nero. Bij zijn adoptie veranderde zijn naam in Nero Claudius Caesar Drusus Germanicus. Nero had als leermeester de welbekende schrijver en filosoof Seneca. Hij werd op zestienjarige leeftijd keizer, de jongste heerser die Rome ooit had gehad. Direct na de dood van Claudius in oktober 54 na Chr. werd Nero tot keizer uitgeroepen. Overigens is Claudius vergiftigd door zijn vrouw Agrippina, de moeder van Nero. Seneca was altijd erg positief geweest over de jonge Nero en had voorspeld dat hij de senaat zijn bevoegdheden zou laten houden en een goed keizer zou zijn. In de eerste jaren van Nero's keizerschap leek het er ook op dat Seneca gelijk kreeg.
Iemand die veel invloed had op Nero, naast Seneca, was Nero's moeder Agrippina. Zonder haar medewerken was Nero waarschijnlijk niet eens aan de macht gekomen. Deze invloed maakte de relatie tussen hen uiteindelijk onhoudbaar, en zou uiteindelijk in 59 na Chr. leiden tot Nero's beruchte moedermoord. Nero besteedde enorme hoeveelheden tijd en geld aan de gebouwen van Rome. Het meest bekend geworden is zijn 'Domus Aurea', oftewel het 'Gouden Huis'. Dit grootste paleizencomplex werd gebouwd na de grote brand van Rome die op 19 juli 64 na Chr. begon. Dit heeft voor vele geruchten gezorgd die zeiden dat Nero zelf voor de brand verantwoordelijk was. Dit is echter zeer twijfelachtig.
Nero trad in zijn latere leven vaak op als acteur en speelde de rol van helden en goden. Hij was een acteur op de troon, een kunstenaar die toneelstukken gebruikte om zijn positie te wettigen. Wellicht diende Nero's optreden als een vorm van compensatie voor zijn gebrek aan militaire successen. Nero dwong een grote generaal, Gnaeus Domitius Corbulo, zelfmoord te plegen, omdat zijn overwinningen een bedreiging waren voor de populariteit van Nero. De senaat zette Nero in 68 na Chr. af, waarna hij een dolk in zijn keel stak onder het spreken van de woorden 'Qualis artifex pereo' (Wat een kunstenaar sterft er met mij).
Nero's reputatie
Nero wordt tegenwoordig als de meest wrede keizer van Rome gezien. Daar zijn verschillende redenen voor. Allereerst zou Nero christenen met pek hebben overgoten en als fakkels laten dienen in zijn paleistuinen. Tevens is hij verantwoordelijk voor de dood van zijn moeder. Ook de dood van zijn adoptiebroer zou – hoewel officieel niet bewezen – onder zijn verantwoordelijkheid hebben plaatsgevonden. Verder zijn er de geruchten dat Nero de woningen van arme mensen liet afbranden, zodat hij zijn Gouden Huis kon bouwen. Dit is echter hoogstwaarschijnlijk een vals gerucht.
Antieke bronnen over Nero
Er zijn vele vraagtekens te zetten bij de kwalijke reputatie die over Nero tot stand is gekomen. De belangrijkste geschreven bronnen over Nero zijn die van Tacitus, Suetonius en Cassius Dio, die alledrie geen tijdgenoot waren van de keizer. Alledrie hebben ze met regelmaat bronnen gebruikt waarin zeer negatief over Nero wordt uitgelaten. De bronnen over Nero zijn in sommige gevallen uiterst twijfelachtig en onbetrouwbaar. Flavius Josephus (een zeer grote geschiedschrijver) schreef: "er zijn immers veel historici die over Nero geschreven hebben. Sommigen van hen hebben het daarbij met de waarheid niet erg nauw genomen, uit erkentelijkheid voor de goede behandeling die ze van hem ondervonden. Anderen daarentegen zijn zich, onder invloed van hun gevoelens van haat en vijandschap jegens hem, dermate schaamteloos te buiten gegaan aan leugens, dat ze het verdienen daarvoor scherp veroordeeld te worden". Het lijkt dan ook onjuist om alleen het negatieve beeld van Nero te benadrukken. De beschrijvingen over Nero zijn gedeeltelijk ook negatief omdat Vespasianus (de keizer die Nero uiteindelijk opvolgt) en zijn dynastie belang hadden bij een 'monsterlijke' voorganger, om zelf positief uit de bus te komen.
Hekster, Olivier, Romeinse Keizers, Amsterdam, Prometheus, 2010
http://nl.wikipedia.org/wiki/Nero_%28keizer%29
