'Solidariteit'. Een term die vaak gebruikt wordt. En misschien even vaak misbruikt. Maar wat is solidariteit ? Zijn we nog wel solidair ? En hoe kunnen we naar een uniforme solidaire maatschappij toegroeien ?
Als we het woord socialisme kort moeten samenvatten kan dat ongeveer als volgt : een politieke of ideologische stroming, die gebaseerd is op sociale rechtvaardigheid, gelijkheid en solidariteit. Of elke stroming die naar een maatschappij streeft waarin deze idealen voorop staan.
De hamvraag is of het socialisme zichzelf niet wat voorbijgestreefd heeft. Met uitzondering van bepaalde politieke extremen lijkt een groot deel van de kiezers van pakweg de linkse partijen niet altijd te kiezen voor deze gelijkheid en solidariteit. Iedereen wil het goed hebben, een mooi huis, een mooie wagen, maar voor het merendeel van de bevolking (en dus ook het merendeel van de kiezers) telt op dit moment toch vooral dat zijzelf het goed hebben. Niet echt het gedachtegoed dat men associeert met solidariteit dus. Of toch ?
Eigenlijk kan me een eenvoudige vergelijking maken. Stel dat uw buurman zichzelf en zijn gezin niet langer kan voeden. Zult u, als brave burger, een boterham delen met hen ? Hoogstwaarschijnlijk wel, maar dat zult (en kunt) u alleen maar wanneer u zelf kunt voorzien in uw eigen levensbehoeften. Hier stoten we dan ook op een fundamenteel struikelblok van het solidariteitsprincipe : het is een lovende instelling, zeer goed te bewerkstelligen, maar enkel indien aan bepaalde voorwaarden voldaan zijn. En één van die voorwaarden is, zoals het voorgaande voorbeeld reeds aangeeft, dat het geheel aan middelen dat voorhanden is, voldoende is om verdeeld te worden onder de groep.
Ergens is het logisch dat de mens steeds zichzelf (en het gezin) op de eerste plaats stelt. Heeft dit te maken met egoïsme ? Mogelijks, zeker in onze hedendaagse individuele cultuur is dit een mogelijk verklaring. Doch we mogen ook het zelfbehoud niet vergeten : een oerinstinct dat ons aanspoort om uit te kijken en te voorzien in onze behoeften en die van onze naasten. Het moeilijke aan het solidariteitsprincipe is dat solidariteit niet inherent is aan de natuur van de mens. En dus moet het ergens 'aangewakkerd' worden (of opgedrongen, maar dit is niet de ideale oplossing, zoals reeds gebleken is de voorbij decennia).
Hoe deze gedachtegang dan opnieuw 'aanwakkeren' ? Het is misschien best om te beginnen bij de basis, en dus bij het begin van dit artikel : er voor zorgen dat het individu het goed heeft. Dit kan contradictorisch lijken, maar door een bepaalde (midden)klasse te steunen zal men er heus niet voor zorgen dat degenen die het moeilijk hebben, het nog slechter zullen hebben. Integendeel. Dit vergt natuurlijk wel wat aanpassingen, iets wat op politiek vlak moet gebeuren.
Eigenlijk kunnen we besluiten dat een verschuiving van de welvaartstaat naar het middenveld, met beperking van extremen (zowel in de hogere als lagere klassen van de bevolking) op zich al zou leiden tot meer eensgezindheid door de beperking van de klassenverschillen. En op zijn beurt kan dit opnieuw leiden tot wat meer solidariteit. Immers, men zal veel minder snel jaloers zijn en sneller geneigd zijn om iemand te helpen die zich op hetzelfde sociale vlak bevindt als zichzelf. Is het niet uit onvervalst menslievendheid, dan wel omwille van de reflex 'het zou met mij ook kunnen gebeuren'. Nu blijft dit echter vaak een ver van – mijn – bed show.
Zaak is enkel nog om deze ideeën om te zetten in een politiek plan, en dit op een adequate en doordachte manier over te brengen. Indien deze drempel kan genomen worden is het gegarandeerd een recept voor succes.
http://www.wikipedia.org/
