Hondengedrag ontleden is niet heel veel anders dan mensengedrag ontleden. Het is soms moeilijker, omdat een mens beschikt over het gesproken woord om te vertellen wat hem bezighoudt. Een hond kan je nu eenmaal niet vertellen waarom hij bepaald gedrag vertoont en daarom zul je zijn gedrag goed moeten kunnen analyseren. Hoe beter je hondengedrag kunt analyseren, des te beter kun je met een hond samenwerken om tot een verandering van gedrag te komen. Daarom in dit artikel aandacht aan het analyseren van hondengedrag. Zowel voor beginnende als de gevorderde hondeneigenaren een must!
Prikkel
In zijn dagelijks leven wordt een hond doorlopend geconfronteerd met prikkels, die hem bereiken via zijn zintuigen. Hij ruikt iets, ziet iets, hoort iets, voelt iets. Veel van de dingen die gebeuren, bestaan uit een combinatie van prikkels. Als je bijvoorbeeld naar een hond toe loopt, hem over de kop aait en tegen hem zegt dat hij ‘braaf’ is, dan dien je hem tegelijkertijd een visuele prikkel (hij ziet je op hem afkomen), een gevoelsprikkel (hij voelt je hand op zijn kop) en een geluidsprikkel (hij hoort het woord ‘braaf’) toe. Het woord ‘prikkel’ zegt eigenlijk al genoeg. Een prikkel zet aan tot gedrag.
Gedrag
Je zult merken dat bepaalde prikkels een bepaald gedrag bij de hond opwekken. Het geluid van de voordeurbel bijvoorbeeld (geluidsprikkel), zal bij veel honden het gedrag ‘blaffen’ opwekken. Wanneer er vervolgens visite binnenkomt (visuele prikkel), zal het gedrag ‘wild opspringen tegen de visite’ wellicht worden geactiveerd bij de hond. Kortom: het gedrag van de hond wordt opgewekt door een bepaalde prikkel.
Motivatie
Maar hoe komt het dan dat niet elke hond blaffend naar de voordeur rent wanneer de bel gaat? Hoe komt het dat een passerende vrachtwagen bij de ene hond angstgedrag oproept, maar bij de andere hond helemaal niet? Welnu, dat heeft te maken met de motivatie van de hond. Met het ‘waarom’ van het gedrag. En die motivatie, dat is nu net waar alles om draait. Want als je weet wat de hond motiveert om het betreffende gedrag te vertonen, dan pas heb je de oorzaak te pakken en kun je gaan werken aan verandering ervan.
'Black-Box'
De motivatie is dus het belangrijkst. Niet de prikkel en niet het gedrag. Wat je hond motiveert is in beginsel vaak een raadsel. Wat gaat er om in de 'black box' van de hond? Waarom maakt een hond bijvoorbeeld alles kapot als jij weg bent? Heeft hij nare ervaringen in het verleden opgedaan? Heeft hij gewoonweg nooit geleerd om alleen te zijn? Of verveelt hij zich in zijn eentje? Drie motivaties die alledrie een eigen aanpak vergen.
Hoe gebruik je nu deze ‘Black Box’?
Laten we nog even doorgaan op het voorbeeld van de hond, die blaffend naar de voordeur rent bij het horen van de deurbel. Hondeneigenaren wiens hond veel blaft, zijn doorgaans erg gericht op het laten ophouden van dit blaffen, omdat ze zich er vaak al erg lang aan ergeren. Wanneer hun hond vervolgens aanslaat, roepen zij zo hard ze kunnen: ‘hou je stil! Foei!’ Maar omdat de hond nu helemaal ‘in’ zijn gedrag zit, is dit geroep meestal aan dovemansoren gericht. Dit is een klassiek voorbeeld van hoe het niet moet. Op deze manier werk je aan het gedrag (blaffen), terwijl je zou moeten werken aan de oorzaak voor dit gedrag (de motivatie). Als je de oorzaak weghaalt, dan heeft de hond immers geen reden meer om te blaffen!
In een volgend artikel zal ik het 'Black Box' principe verder uitbreiden. Weet je niet zeker waarom je hond bepaald, ongewenst gedrag vertoont? Ga dan niet zomaar wat doen, maar raadpleeg een goede gedragstherapeut. Hij/zij kan helpen bij het vaststellen van de motivatie en een stappenplan maken, waarmee je in de praktijk aan de slag kunt.
