Teken, ze zijn er weer

Nu het mooie weer er weer aankomt worden de teken in ons land ook weer actief. En uit tellingen is gebleken dat het er ieder jaar weer meer worden. Teken kunnen ernstige ziektes verspreiden bij mens en dier. Oppassen dus voor deze kleine beestjes!

Wat zijn teken?

Teken zijn kleine parasieten die behoren tot de spinachtigen, het zijn dus geen insecten. Teken zijn ongeveer 1 tot 3 millimeter groot en lijken op kleine spinnetjes, maar dan plat.

Aan hun kopje zit een steeksnuit met weerhaakjes, waarmee zij de huid van zoogdieren, vogels en reptielen kunnen binnendringen. Teken leven van het bloed van mens en dier, oftewel de gastheren van de teken.  Doordat teken in hun leven zich tegoed doen aan het bloed van verschillende mensen of dieren kunnen zij ernstige ziektes verspreiden. Daarom is het van groot belang tekenbeten te voorkomen.

Net als spinnen hebben teken 8 poten, behalve wanneer het nog larven zijn, dan hebben ze zes poten. Het verschil met een spin is dat de kop van de teek echt vast lijkt te zitten aan het lijfje, terwijl bij een spin een duidelijke scheiding van kop en lijf te zien is.

Heel veel verschillende soorten teken

Er zijn tal van verschillende soorten teken, wereldwijd zijn er meer dan 800 soorten bekend! Deze soorten worden weer onderverdeeld in harde en zachte teken. De harde hebben een schild en de zachte niet.

In Nederland kent men maar een tiental verschillende soorten teken. De meest voorkomende in Nederland is de ‘hondenteek’ en ‘schapenteek’.  In principe hebben teken het niet voorzien op mensen, maar mocht er toevallig een mens voorbij komen, zal de teek deze persoon ook zeker als lekkernij zien en overspringen op de mens.

Verschillende levensfases van een teek

Natuurlijk bestaan er doordat er zoveel verschillende soorten zijn ook verschillen in levensloop levensduur en leefomgeving, maar de meeste teken kennen vier levensfases.

• In de eerste fase zit de teek nog in een eitje. Eitjes worden na paring soms wel met duizenden tegelijk gelegd door een vrouwtjesteek. Dit zijn er zoveel omdat de meeste teken die uitkomen het niet zullen overleven.  Zij kunnen geen geschikte gastheer vinden, en zullen dus verhongeren.

• In de tweede fase is de teek uit het eitje gekomen, en is dan een larve. De larve is kleiner dan 1 millimeter  en heeft zes pootjes. Geslachtskenmerken zijn in deze levensfase nog niet aanwezig. In deze levensfase kan de teek nog geen ziektes overbrengen op hun gastheer. Dit omdat zij nog niet eerder op een gastheer hebben geleefd. Wanneer de larve zich volzuigt met bloed van de gastheer kunnen zij tot wel drie keer groter worden!

• Nadat de teek een tijd op zijn gastheer heeft geleefd en zich heeft volgezogen zal de teek van de gastheer vallen en vervellen. Door dat vervellen komt de teek in de derde levenfase, de fase van nimf. In deze fase kan de teek wel ziektes verspreiden, vanaf nu kan de teek dus gevaarlijk zijn voor mens en dier. Inmiddels heeft de teek acht poten en is wat groter geworden, tussen 1 en 1,5 millimeter. Nog steeds heeft de teek geen geslachtkenmerken.

              De nimf zal zich wederom vastbijten in een gastheer en zich volzuigen, waarna deze uiteindelijk weer laat vallen en                         opnieuw zal vervellen.

• In de vierde fase, de adultfase, is de teek een stuk groter geworden(zo’n 3 tot 5 millimeter) en heeft zich ontwikkeld tot een mannetje of een vrouwtje. De vrouwtjes zijn groter dan de mannetjes. Vooral wanneer een vrouwtje zich voor de laatste maal in haar leven volzuigt met bloed kan zij enorm in grootte toenemen, tot wel 1 centimeter! Nadat ze dit heeft gedaan paart ze met een mannetje en legt niet lang daarna eitjes. Na het leggen van de eitjes zal ze snel sterven. Ook het mannetje zal na de paring sterven.

Leefomgeving van een teek

Teken komen wereldwijd voor en leven het hele jaar door. Echter wanneer de temperatuur onder de 5 graden komt zijn teken niet meer actief. Hierdoor zullen de meeste tekenbeten dan ook in het voorjaar en de zomer voorkomen.

In tegenstelling tot wat veel mensen denken, leven teken niet in bomen. De meeste teken leven laag bij de grond, in het bos, ongemaaid gras, duinen en bijvoorbeeld oevers van rivieren. Maar ook gewoon in de achtertuin van een huis. De teken klimmen in bijvoorbeeld lange grassoorten en wachten geduldig op hun slachtoffer. Zodra een dier of mens langs loopt zal de teek overspringen om een geschikte plaats te zoeken op het lichaam waar hij zich kan vastbijten.

Teken zijn ziekteverspreiders

Teken staan erom bekend ziekteverspreiders te zijn. De ziektes die teken verspreiden zijn over het algemeen zeer ernstig, soms zelfs dodelijk. Daarom is het erg belangrijk tekenbeten zoveel mogelijk te vermijden.

Bij honden en katten kan men bijvoorbeeld eens in de paar weken druppels in de nek doen of tekenbandjes aangeven. Deze geven een aantal weken bescherming tegen teken. De meeste druppels of nekbandjes zorgen ervoor dat de teken zich niet meer kunnen hechten in de huid en mocht dat wel lukken, dan zullen ze snel doodgaan. (nog voordat er ziektes overgedragen kunnen worden)

Wanneer een mens bijvoorbeeld gaat wandelen in een gebied waar veel teken voorkomen kan men het beste lange broeken en lange mouwen dragen, het liefst nog de sokken over de broekspijpen. Teken zijn zo klein dat ze makkelijk onopgemerkt in de broek kunnen kruipen. Vaak wordt er niet gevoeld dat een teek over het lichaam wandelt om een plekje te zoeken. Ook de beet wordt niet gevoeld (doordat er tijdens het bijten een soort verdovingsvloeistof in de huid gespuugd wordt). Vaak wordt de teek pas laat opgemerkt, als hij zich al (deels) heeft volgezogen met bloed.

Mocht een teek zich toch al hebben vastgebeten in de huid, dan is het belangrijk de teek zo snel mogelijk te verwijderen. Hoe korter de teek in de huid vastzit, hoe kleiner de kans dat er ziektes worden overgebracht op de gastheer.

Bekende ziektes die de teek over kan brengen zijn onder andere de ziekte van Lyme en Babesiose ofwel ‘tekenkoorts’.

Wanneer teken besmet zijn met bacteriën die een van deze ziektes veroorzaken wil dat echter niet zeggen dat zij per definitie de ziekte overbrengen. Maar de kans is natuurlijk altijd aanwezig, houdt de tekenbeet daarom altijd goed in de gaten. Bewaar de teek desnoods op een briefje met daarop de datum van de beet. Dan kan de teek later altijd nog onderzocht worden op bacteriën wanneer klachten bij mens of dier ontstaan.

Het verwijderen van de teek kan het beste gedaan worden met een speciaal daarvoor ontwikkelde tekentang, om braken van de teek zoveel mogelijk te beperken. Meer over het verwijderen van teken in een ander artikel van mij. Klik hier om dat artikel te lezen.