Cranberry (Vaccinium macrocarpon) is een eenvoudig Amerikaans plantje, waarvan de bessen en het sap gebruikt worden om Europese blaasklachten te voorkomen.
De Amerikaanse cranberry (Vaccinium macrocarpon Aiton) met de Nederlandse naam Grote veenbes is inheems in de Verenigde Staten en Canada. Eind 19de eeuw zijn, tijdens een schipbreuk bij Terschelling, enkele kisten cranberry’s aangespoeld op de Waddeneilanden. Zo hebben deze planten zich kunnen verspreiden in Nederland. Naast de Amerikaanse cranberry is vooral ook de Europese cranberry of kleine veenbes inheems; dit is Vaccinium oxycoccus L.
Er zijn natuurlijk nog heel wat andere Vaccinium of bosbessoorten, vooral de Blauwe bosbes en de Rode of Vossebes zijn bij ons bekend.
Etymologie van Cranberry
De naam Vaccinium is etymologisch nog een raadsel, al gebruikte Plinius 2000 jaar geleden al die naam. Een rare verklaring is dat ‘vacca’ van koe en zelfs van koe-teek zou komen, omdat de bessen op een met bloed vol gezogen teek zou gelijken. Dat zou ook de Duitse naam Kuhteke verklaren. Geen appetijtelijk maar wel merkwaardig verhaal. De naam cranberry verwijst naar de vorm van de bloemen, die met hun puntige snavel op een kraanvogel lijken.
Cranberry botanisch bekeken
Het is een laag, altijd groen struikje, dat in het begin van de zomer bloeit. De stengels zijn liggend, vormen alleen aan de voet bijwortels en richten zich aan de top op. De bladeren zijn langwerpig met afgeronde top en een niet of weinig omgerolde rand. De plant groeit op vochtige, min of meer zure, humusrijke zandgrond en op veen, speciaal op plaatsen die in het winterseizoen onder ondiep water staan. Onder water is de plant beschermd tegen vorst, waar zij anders veel van te lijden heeft. Een lichte overstuiving met zand stimuleert groei en beworteling. Waar de plant in haar element is, laat zij andere gewassen weinig levensruimte, doordat zij een dichte vegetatie vormt. De bessen, die twee centimeter in diameter kunnen worden en in de herfst dieprood kleuren, worden in september en oktober geoogst.
Werkzame inhoudsstoffen: vooral anthocyanen
De bessen bevatten meer dan 80% water en 10% koolhydraten. Andere inhoudsstoffen zijn flavonoïden en anthocyanen, deze worden uit de pulp gewonnen en gebruikt als kleurpigmenten. Catechin, triterpenen en organische zuren, waaronder benzoëzuur en een kleine hoeveelheid ascorbinezuur (vitamine C) zijn de voornaamste bijkomende stoffen.
Cranberrybessen en het sap zijn op dit moment het meest gebruikte natuurlijk product ter preventie van blaasontsteking. Ze worden geconsumeerd als verse bessen, als concentraat in sauzen en jams en als sap. Het onverdunde sap is erg zuur en ondrinkbaar en wordt daarom vaak gezoet of verwerkt in cocktails. Verder zijn er cranberry-producten op de markt in de vorm van tabletten of capsules, waarbij het voor de preventie van urineweginfecties van belang is dat het gebruikte materiaal daadwerkelijk afkomstig is van de bessen en niet van het blad of andere delen van de plant.
http://www.florahealth.com/flora/home/Canada/HealthInformation/Encyclopedias/Cranberry.htm
