Wat is humanistische psychologie en wie zijn de belangrijkste vertegenwoordigers van deze stroming binnen de psychologie? Een beknopte beschrijving van de humanistische visie op psychologisch gedrag.
Verklaringsmodellen van psychologisch gedrag
Binnen de psychologie bestaan diverse verklaringsmodellen van psychologisch gedrag. Denk hierbij aan onder andere de psychoanalytische theorie, de psychoanalyse en de cognitieve psychologie. In dit artikel gaan we wat dieper in op de visie van de humanistische psychologen.
Doel
De humanistische psychologie heeft als doel: "het tot stand brengen van een volledige beschrijving van wat het is om een menselijk wezen te zijn." Anders dan bijvoorbeeld de behavioristen, gaan zij uit van het idee dat de psychologisch gezonde mens bestudeerd dient te worden om tot een goed beeld te komen van de menselijke natuur. Humanisten willen graag inzicht geven in de persoonlijke behoeften, interesses en emoties van mensen. De eerste voorzitter van de American Association of Humanistic Psychology, James Bugenthal, omschreef het gedachtengoed van de humanisten als volgt:
- Een adequaat inzicht in de menselijke natuur kan niet uitsluitend gebaseerd zijn op de gegevens uit dierstudies.
- Verschijnselen die worden onderzocht, dienen betekenis te hebben voor het menselijk bestaan.
- De nadruk dient primair te liggen op de subjectieve ervaringen van de mens en niet op het uiterlijk gedrag.
- De psychologie dient zich bezig te houden met het unieke individu en niet met gemiddelde groepsprestaties.
Het moge duidelijk zijn dat deze psychologen niet zozeer kijken naar hoe een mens zich volgens de statistieken hoort te gedragen, maar meer naar het individu zelf, wat zijn zijn of haar beperkingen of mogelijkheden?
Abraham Maslow (1908-1970)
Een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de humanistische psychologie is Abraham Maslow. Deze docent psychologie ontwikkelde vanuit zijn achtergrond als gestaltpsycholoog zijn theorie van zelfverwerkelijking (zelfactualisatie). Een van de weinige dingen die hij gemeen heeft met de visie van Freud, is dat hij ervan uitgaat dat de mens diverse onwikkelingsfasen moet doorlopen om een gezond volwassen individu te worden, voorwaarde is wel dat deze fasen bevredigend zijn afgesloten.
Maslow onderscheidt hierin 5 fasen:
- De elementaire of fysiologische behoeften: eten, drinken, slaap en seksualiteit.
- De behoefte aan veiligheid en zekerheid.
- De behoefte aan liefde en geborgenheid: het gevoel hebben erbij te horen.
- De behoefte aan waardering: door zichzelf en anderen.
- De behoefte aan zelfverwerkelijking: transcedente ervaringen, godsdienstige ervaring
Volgens Maslow is een mens pas compleet wanneer al deze fasen bevredigend zijn doorlopen. Verder gaat hij uit van het principe dat de mens in wezen goed is. Wat wij beschouwen als slecht gedrag is niets meer dan een reactie op frustratie. Wanneer een mens zich volledig en in vrijheid kan ontplooien zal dit gedrag niet meer voorkomen. Verder beschouwt Maslow het leven in het heden als het hoogst haalbare doel.
Carl Rogers (1902-1986)
Een andere belangrijke naam binnen de humanistische psychologie is Carl Rogers. Hij was van huis uit klinisch psycholoog en werkte voornamelijk met kinderen en hun ouders. Gedurende zijn loopbaan ontstond bij hem het idee dat mensen zelf de antwoorden hebben op hun problemen en hij onthield zich steeds vaker van het geven van adviezen, hij liet zijn cliënten tot hun eigen inzichten komen. Zo ontstond zijn "niet-leidinggevende cliëntgerichte therapie". Ook deze therapie maakte een ontwikkeling door, het bleek van belang om bij sommige cliënten toch wat meer gerichte feedback te geven, zodat zij zich gekend en gehoord voelden. Op deze manier kwam hun zelfontwikkeling weer op gang. De ideeën van Rogers werden ook opgenomen in de onderwijspsychologie, waarbij de nadruk meer kwam te liggen op de specifieke leerwensen van het kind. De onderwijzer creërt een sfeer waarbij zoveel mogelijk leermogelijkheden beschikbaar zijn en geeft op een minder autoritaire manier richting aan het leerproces.
