Depressies komen vaak voor. Per persoon heeft dit een bepaalde oorzaak. De vraag is dan ook hoe kunnen we dit bestrijden? Welke behandelingsmethodes zijn er tegen depressies? En geldt voor iedereen hetzelfde of verschilt het juist per persoon?
Bijna iedereen krijgt in zijn leven wel eens te maken met een gevoel van depressie. Bijvoorbeeld als reactie op een bepaalde gebeurtenis in je leven, zoals de dood van een dierbare. Als dit gevoel ons dagelijks functioneren niet in de weg staat, dan is dit normaal, iedereen kampt er namelijk mee. Dat veel mensen met een depressie te maken krijgen in hun leven bewijst dat dit een zeer vaak voorkomend probleem is. Voor alle problemen horen oplossingen te zijn. Zoeken naar een oplossing begint hier bij jezelf, dat is de eerste stap. Als een depressie echter zo ernstig is dat deze een mens verhindert naar behoren te werken of sociale contacten te onderhouden, dan is het beslist nodig hulp te zoeken om van deze ziekte af te komen. Toch zijn de mensen zelf het bij het krijgen van hulp de bepalende factor. Depressies worden op verschillende wijzen behandeld, de ene helpt voor de een beter dan voor de ander. Dat is van tevoren niet te bepalen, daarom bestaan er ook verschillende vormen. Een combinatie kan ook efficiënt zijn, maar het belangrijkste is toch de motivatie van de mens zelf om beter te worden. De patiënt moet eerst inzien dat hij een probleem heeft, hij kan namelijk niet geholpen worden als hij zelf denkt dat alles prima gaat. Op het begin is dit in veel gevallen een grote stap. Ze moeten eerst onder ogen zien dat ze hulp nodig hebben. Gelukkig zijn er tegenwoordig veel manieren om het behandelen van een depressie te ondersteunen. Voorbeelden van behandelingsmethodes tegen depressie: psychotherapie, enkele kleinschalige methodes zoals elektrovulsietherapie, lichttherapie, Sint-Janskruid en omega 3 vetzuren. De belangrijkste bij zware depressies is antidepressiva.
Psychotherapie
Door middel van psychotherapie proberen psychotherapeut en patiënt de problematiek op te lossen. Een aantal vormen van psychotherapie is dan ook werkzaam bij de behandeling van een depressie. Deze zijn dan ongeveer net zo effectief als medicatie. Er zijn verschillende vormen van psychotherapie, de keus van de therapeut is echter belangrijker dan de therapievorm zelf. Het is belangrijk dat het klikt, want als een patiënt zich op zijn gemak voelt, laat hij zich eerder geholpen worden.
Twee veelgebruikte vormen van psychotherapie bij depressie:
Interpersoonlijke Psychotherapie (IPT)
IPT ziet een depressie als een reactie op situaties uit bijvoorbeeld vervelende jeugdervaringen, waarin de bestaanszekerheid op het spel staat. Het doel van deze therapie is om deze reactie door doelmatiger gedrag te vervangen. Jeugdervaringen worden hierbij niet besproken, het gaat hierbij slechts om het heden. De manier waarop de patiënt met de bedreigende situatie omgaat, zijn gevoelens, gedachtes en verwarringen, worden zo nauwkeurig mogelijk in kaart gebracht. Samen met de patiënt probeert de behandelaar de activiteiten van de patiënt te ordenen naar de mate van belangrijkheid en welke klachten of verbeteringen komen kijken bij betreffende situaties. Activiteiten met een lage prioriteit komen dan te vervallen en zo kan de patiënt zich richten op de situaties die zorgen voor een positief effect, waar hij gelukkig van zou worden. Dit geeft impliciet aan dat de patiënt greep kan hebben op de stresserende omstandigheden waarin hij verkeert. Tijdens deze behandeling worden problemen op relationeel, ofwel interpersoonlijk gebied, nader verkent en onderzocht. Hierbij kan het gaan om abnormale rouwreacties, levensfase problematiek en sociale tekortkomingen.
Bij psychotherapie gaat het vooral om het inzicht wat de desbetreffende persoon mankeert en hoe dit zou kunnen worden opgelost door te praten over gevoelens en gedachtes. Goede therapeuten zijn dan ook warm, begripvol, ondersteunend, vertrouwenwekkend en hoopvol. Ze houden zich niet aan hun handboek maar stemmen de behandeling af op de doelen en opvattingen van de patiënt.
Cognitieve therapie (CT)
Bij deze vorm van psychotherapie wordt de nadruk gelegd op de subjectieve ervaring en de emotionele gevolgen van logische denkfouten. Deze behandeling richt zich op het vaststellen en testen van deze denkfouten en het ontwikkelen van nieuwe gedachtes, opvattingen en overtuigingen. Aan de hand van een dagboek kan een patiënt zijn onaangename ervaren situaties bijhouden, en de daarbij vervelende gevoelens en gedachtes. De patiënt krijgt vervolgens het verzoek om de juistheid van de beschreven gedachtes aan te tonen om zo te ontdekken welke denkfouten worden gemaakt. Hierdoor treedt het onderscheid tussen de objectieve werkelijkheid en de subjectieve gedachtes. Het doel hiervan is dat de therapeut het materiaal analyseert en zo tot conclusies komt die ten grondslag kunnen liggen aan de automatische, onrealistische gedachtes. Door deze inzichten zou het dan mogelijk zijn om het gedrag en denkpatroon van de patiënt te veranderen.
Bij psychotherapie wordt de patiënt zelf tot het inzicht gedwongen dat hij iets mankeert. Veel depressieve mensen willen zich niet laten behandelen omdat ze beweren dat het wel goed met ze gaat. Zodra de diepere wortels van hun gedrag kan worden aangetoond, dan moeten ze wel geloven dat het niet zo verder kan en dat ze hier ook iets aan kunnen doen. Bij een lichtere vorm is vaak goed dat erover kan worden gepraat en zo komen oude wonden dan vanzelf naar voren. Bij ergere mate van depressie kan psychotherapie ook in combinatie met medicatie. Het grootste nadeel van psychotherapie is dat psychotherapie niet voor iedereen is weggelegd. Het moeilijke aan deze vorm van behandeling is namelijk dat de patiënt in staat moet zijn om de knop om te zetten. De persoon moet zich er namelijk toe kunnen zetten zijn gedrag aan te passen en te veranderen. Het inzicht zelf is vaak nog niet genoeg. Het belangrijkste is dat dit inzicht ook in de praktijk wordt gebracht. Veel patiënten denken dat het de psychotherapeut is die hun kan genezen, maar dit is zeker niet het geval. De therapeut kan dan wel helpen, maar de rest moeten ze uit hun eigen krachten halen. Als ze denken dat de therapeut het wel even voor hun kan oplossen, dan zitten ze er compleet naast.
Er zijn nog meer verschillende soorten therapieën waarmee een depressie wordt behandeld. Dit zijn vaak therapieën die in combinatie worden gebruikt, want deze zijn op zichzelf niet strek genoeg. Ze kunnen dus wel een aanvulling zijn op een andere methode. Deze behandelingsmethodes worden niet altijd even serieus genomen, het effect ervan is niet altijd even makkelijk waar te nemen. Sommige van deze therapieën worden alleen gebruikt bij bepaalde gevallen.
Elektroconvulsietherapie (ECT)
ECT is een behandeling waarbij een epileptisch insult (convulsie) wordt opgewekt. Dit insult heeft voor bepaalde patiënten een heilzame uitwerking op de depressie. Het opwekken van het insult gebeurt door twee elektroden op het hoofd te plaatsen en hierdoor enkele seconden stroom te geleiden. Het insult kan gepaard gaan met heftige spiertrekkingen, dit kan gevaar opleveren. Van te voren worden om deze reden vaak spierverslappende middelen toegediend. Wegens de spierverslappende middelen moet de behandeling worden uitgevoerd onder algehele lichte narcose. Deze therapie wordt alleen in bijzondere gevallen gebruikt:
– Als een snelle respons gewenst is, zoals bij ernstige zelfmoordneigingen, weigering voedsel of vocht
– Bij een depressie met psychotische kenmerken
– Indien sprake is van een resistentie voor medicatie
Deze therapie komt niet vaak voor, alleen in de uitermate ernstige gevallen. Als de situatie van de patiënt al zo erg is dat hij nogal ver heen is, dan kan dit een methode zijn om dit te proberen behandelen. Deze methode is meer een noodoplossing dan een behandelingsmethode van een ‘gewone’ depressie. Dit is dus zeker niet de oplossing voor iemand die een beetje last heeft van een depressie. In die gevallen zijn er andere, veel minder heftige, therapieën.
Lichttherapie
Lichttherapie wordt toegepast bij patiënten met een zogenaamde winterdepressie. Dit is bijvoorbeeld een vorm van een minder heftige therapie. Het idee dat achter deze therapie schuilt, is dat een sombere winterdag met kunstmatig zonlicht wordt verlengd tot een zomerdag met volspectrumlicht (licht dat is samengesteld uit alle kleuren van de zon, met de intensiteit van zonlicht op een normale heldere dag). Bij ongeveer 80% van de patiënten die lijden aan een winterdepressie verdwijnen hierdoor de klachten gedeeltelijk of zelfs geheel.
Deze therapie geldt alleen voor een bepaalde vorm van depressie, namelijk een winterdepressie. Hiervoor is het een uitstekende oplossing. Ook deze behandelingsmethode is nogal beperkt. Toch laat het zien dat we in onze tegenwoordige maatschappij verschillende mogelijkheden hebben en we hebben al veel kennis over de verschillen.
Sint-Janskruid (Hypericum perforatum)
Dit kruid wordt aanbevolen bij milde tot matig ernstige depressies. Belangrijk om te weten is dat Sint-Janskruid professionele hulp niet kan en mag vervangen. Bijwerkingen die hierbij komen kijken, treden in het algemeen minder vaak op dan in vergelijking met de eerste generatie tricyclische antidepressiva. Het gebruik van Sint-Janskruid kan de werking van geneesmiddelen verminderen. Het kruid kan bijvoorbeeld de werking van bepaalde HIV-geneesmiddelen, de anticonceptiepil en antistollingsmiddelen reduceren. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en sport (VWS) raadt dan ook het gebruik van Sint-Janskruid in combinatie met andere geneesmiddelen af.
Omega-3-vetzuren
Uit een recent literatuuronderzoek met behulp van PubMed (1966-maart 2006) kwam uit dat het grootste deel van epidemiologisch en vetzuurconcentratie onderzoek in de richting wijst van een verband tussen omega-3-vetzuren en stemmingsstoornissen. Zo staat visolie bijvoorbeeld steeds meer in de belangstelling, wegens mogelijke gunstige effecten van de daarin aanwezige omega-3-vetzuren. Dit onderzoek is nog niet geheel afgerond, want tot nu toe zijn niet alle resultaten eensluidend. In enkele onderzoeken werd een zeer positief effect gevonden, maar het aantal proefpersonen was nog te klein.
Wat moeilijk is aan de medische wereld, is dat het nog voortdurend kan veranderen. De ene keer zouden omega-3-vetzuren bijvoorbeeld heel goed zijn voor je gezondheid en stemmingsstoornissen tegengaan, maar de andere keer komt er dan juist een negatief effect uit de resultaten. Dit komt ook omdat elk mens een bepaalde behandeling anders ervaart. Er moet dus nog veel over ontdekt worden. Misschien zou het wel een goede manier zijn, samen met verschillende andere om een gezonde leefstijl aan te nemen waarbij een gezond leven je helpt om een depressie te voorkomen.
