Onvoldoende smering of smering met ongeschikte producten kan overmatige en onnodige slijtage aan de te smeren (machine) onderdelen tot gevolg hebben. Dit kan leiden tot extra reparaties en storingen. Door de slijtage is het vervangen van onderdelen of zelfs een totale revisie sneller noodzakelijk. De financiele schade is dan niet alleen vanwege de kosten aan ondedelen en arbeidsloon groot, maar ook vanwege het niet kunnen gebruiken van de betreffende machines of onderdelen.
Doel van de smering
Smering is het verminderen van wrijving en slijtage door het aanbrengen van een smeermiddel tussen twee langs elkaar bewegende delen, teneinde:
- de levensduur van de mechanismen te verlengen,
- minder energie te verbruiken,
- oververhitting te voorkomen,
- de oppervlakken te beschermen (b.v. tegen corrosie).
Het smeermiddel moet een beschermende film vormen tussen de oppervlakken. Het smeermiddel moet in symbiose (evenwicht) zijn met de mens en het milieu. Er moet in het bijzonder opgelet worden schadelijke of gevaarlijke stoffen te vermijden.
Soorten smeermiddelen
Men onderscheidt:
De vaste smeermiddelen, (grafiet, molybdeendisulfide, wolfraamdisulfide, polytetrafluorethyleen of PTFE, keramiek, enz.) worden gebruikt in poedervorm of opgenomen in andere smeermiddelen.
De vloeibare smeermiddelen, ook wel olien genoemd, van minerale oorsprong (petroleum), syntethische of natuurlijke oorsprong (dierlijk of plantaardig) met additieven. Ze kunnen eventueel onderling vermengd worden.
De plastische smeermiddelen, (vetten en pasta's) verkregen door de spreiding van additieven in een vleoibaar smeermiddel, consistent gemaakt met een verdikkingsmiddel.
Vaste smeermiddelen
Deze worden in diverse vormen aangeboden:
- poeders,
- gedispergeerd in een droge vloeistof,
- geperst in blokken,
- gedispergeerd in een thermohardende kunststof (glijlak).
Poeders kunnen zeer effectief zijn. Voorwaarde is wel dat ze op een schoon en oxidevrij oppervlak worden aangebracht, door borstelen of trommelen. Het aanbrengen kan alleen goed geschieden tijdens het productiestadium van een apparaat/machine.
Dispersies kunnen ook later worden aangebracht, hetzij als enig smeermiddel, hetzij als aanvulling op tijdens gebruik verloren gegaan van poeder of glijlak.
MoS2 (molybdeendisulfide) wordt soms gebruikt in blokvorm. Het blok drukt dan tegen een bewegend loopvlak en door wrijving wordt er smeerstof over gedragen naar het te smeren loopvlak.
Het aanbrengen van glijlakken geschiedt door kwasten of dompelen, waarna er enige tijd (en/of hogere temperatuur) nodig is om de hars met daarin het vaste smeermiddel te laten uitharden.
Vloeibare smeermiddelen (olien)
Vloeibare smeermiddelen bestaan uit:
- een of meer basisvloeistoffen,
- additieven ter verbetering van bestaande eigenschappen en/of additieven die nieuwe eigenschappen toevoegen,
- (soms) kleur-en/of geurstoffen.
Basisolie en additieven samen vormen de eindproducten zoals die op de markt worden aangeboden.
Additieven
De meest gebruikte additieven zijn:
- viscositeitsindexverbeteraars,
- dispersanten en detergenten,
- stolpuntverlagers,
- anti-oxidanten,
- anti-slijtage stoffen,
- hechtingsverbeteraars.
Ook worden wel wrijvingsverlagende stoffen, anti-schuim additieven, corrosieremmers, emulgatoren en demulgatoren gebruikt. Niet alle eigenschappen van het eindproduct worden in eerste instantie bepaald door de gebruikte basisvloeistof, die 80 tot meer dan 95 procent van het volume inneemt.
Plastische smeermiddelen (vetten en pasta's)
Smeervetten bestaan uit: een indikkingsmiddel, een of meer basisvloeistoffen, additieven en (soms) een kleurstof. In technische zin is smeervet een "gel", een vloeistof met daarin zodanig veel vaste stof dat de stromingseigenschappen mede daardoor worden bepaald.
Indikker
Als indikker worden vooral gebruikt:
- enkelvoudige metaalzepen,
- complexe metaalzepen,
- gemengde metaalzepen,
- bepaalde kleisoorten (bentoniet),
- polyurethaan.
De indikker geeft het vet zijn structuur en bepaald voor een groot deel ook de belangrijkste eigenschappen van een smeervet zoals mechanische stabiliteit, maximale bedrijfstemperatuur en waterbestendigheid.
(Vet)pasta's
Vast consistent smeermiddel uit een basis olie, verdikker, vaste smeerstoffen en additieven.
Toepassing vaste smeermiddelen
Deze worden toegepast wanneer vloeibare smeermiddelen of smeervetten niet kunnen worden ingezet. Daar kunnen verschillende redenen voor zijn:
- temperatuur extremen (zeer hoge of juist zeer lage temperatuur,
- wanneer er alleen grenssmering en gemengde smering kan optreden als gevolg van de heersende belasting/snelheid combinatie tussen de loopvlakken,
- toepassingen onder hoog vacuum,
- wanneer het gebruik van vloeistoffen of smeervetten op cosmetische bezwaren stuit.
Het laatste is bijvoorbeeld het geval bij veel toepassingen in de automobielindustrie en bij allerlei huishoudelijke apparatuur.
Toepassing vloeibare smeermiddelen (olien)
Als het smeermiddel moet bijdragen aan koeling van loopvlakken en machine delen of aan afvoer van slijtagemateriaal, maakt men gebruik van vloeibare smeermiddelen, zoals:
- bij hoge bedrijfstemperaturen,
- bij hoge toerentallen,
- bij hoge belastingen,
- bij hoge omgevingstemperaturen,
- wanneer bij vetsmering de nasmeerintervallen te kort zouden worden,
- wanneer de machine waarin het lager zit zelf oliegesmeerd is of wanneer er warmte uit het lager afgevoerd moet worden.
Toepassing van vetsmering
Vetsmering wordt toegepast waar een continue olie toevoer niet kan worden verzorgd, zoals in open tandwielen en lagers. Voor het selecteren van een geschikt vet moeten de veteigenschappen zoals de viscositeit en de consistentie in beschouwing worden genomen en daarnaast de bedrijfscondities zoals de optredende temperatuur, waterbestendigheid en de oxidatiestabiliteit.
Vet is het meest toegepaste smeermiddel in wentellagers en lage snelheid applicaties.
Toepassing (vet)pasta's
Door een vaste smeerstofgehalte van 15-25 procent is een vetpasta zeer geschikt voor smering van applicaties in het grenswrijvingsgebied. Ook geschikt voor veiligheidsmechanisme, rolgeleidingen en as/naaf verbindingen.
De opleidingen die ik gevolgd heb zat ook het pakket smering met olien en vetten in vandaar deze keuze van het artikel. Ik heb ook via Google gekeken op enkele sites als "aanvulling".
