Een vast onderdeel van vrijwel iedere protestants-christelijke kerkdienst vormt de preek. Meestal legt de dominee of voorganger daarin een bijbeltekst uit aan de kerkgangers. Wie regelmatig naar kerk gaat, zal beamen dat er preken zijn die boeien, maar ook preken die saai zijn en eindeloos lijken te duren. Hoe komt dat? Wat is het geheim van een preek die mensen raakt? Hieronder wat do's en don'ts voor op de kansel. Dominees, doe er je voordeel mee en je toehoorders een plezier!
Do: houd het simpel
Een kerkgemeente bestaat meestal uit een gemengd gezelschap. Er zullen ongetwijfeld hoogopgeleiden tussen zitten, maar ook oudere mensen die soms niet meer opleiding hebben genoten dan de lagere school. En niet te vergeten: kinderen. Houd hier in je preek goed rekening mee, door je woorden eenvoudig te houden. Strooi vooral niet met dure, ingewikkelde termen! Ingewikkeld taalgebruik staat echt niet intelligent en bovendien zal je preek aan een deel van je toehoorders voorbijgaan.
Don't: vreemde intonatie
Sommige dominees menen vromer over te komen door op de kansel een zangerige of huilerige intonatie te gebruiken. Misschien wordt dit in sommige (zwaar orthodoxe) kerken van een voorganger verwacht, maar vaak geeft het toch de indruk van een poppenkast. De vreemde intonatie wekt irritatie op of werkt op de lachspieren. Het leidt in elk geval af van de inhoud die je probeert over te brengen. Preek dus zoals je normaal praat en focus op de inhoud!
Do: gebruik humor
Als dominee ben je geen cabaretier, maar wil je je boodschap over brengen, dan is het wel belangrijk je toehoorders bij de les te houden. Een beetje humor, niet afgezaagd of voorspelbaar en goed afgestemd op je publiek, kan daarbij heel verfrissend zijn. Zelfs bij een uitvaartdienst kan gepaste humor de sombere sfeer even doorbreken. In de Bijbel staat nergens dat een mens niet mag lachen!
Don't: ellenlange preek
Als je je boodschap niet in een kwartier kunt overbrengen, kun je dat ook niet in een uur. Zeker in onze tijd, waarin we gewend zijn geraakt aan snelle media als televisie en internet, is het voor mensen moeilijk om lang hun aandacht bij een preek te houden. Houd het dus kort én zorg voor een goede opbouw van je preek. Een preek waar kop noch staart aanzit, komt niet over!
Do: wees actueel
Of een preek mensen raakt of niet, hangt nauw samen met de inhoud ervan. Het is belangrijk dat je toehoorders zich herkennen in je verhaal. Leg daarom steeds een verband tussen de bijbeltekst die in de dienst centraal staat en het dagelijkse leven van je toehoorders. Maak duidelijk wat deze tekst je toehoorders nu wil zeggen en speel daarbij zoveel mogelijk in op de actualiteit van vandaag.
Geboren prediker?
Behalve factoren waarop je als dominee of voorganger direct invloed hebt (opbouw van je preek, inhoud en duur), spelen er ook factoren mee waar je minder of geen invloed op hebt. Sommige mensen hebben een natuurlijk charisma, wat bij anderen ontbreekt, en de een heeft een prettigere stem meegekregen dan de ander. Met een hoge kinderstem, bijvoorbeeld, moet je als volwassen man extra je best doen om de aandacht van je publiek van je stem af te leiden. En dat geldt ook voor je uiterlijk. Een opvallend uiterlijk zal meer de aandacht van je preek afleiden dan een 'normaal' uiterlijk, al heb je daar natuurlijk wel (gedeeltelijk) zelf de hand in. Betreed je de kansel in een versleten spijkerbroek, bijvoorbeeld, op gymschoenen of met een baard van drie dagen, dan zal dat een aantal mensen waarschijnlijk tegen de borst stuiten. Door deze ergernis, zullen ze niet goed meer kunnen luisteren naar wat je zegt. Let er dus op hoe je je kleedt, welk kapsel je kiest en hoe je je verzorgt. Punt blijft dat je als dominee niet alles zelf in de hand hebt, maar een goede performance op de kansel valt wel degelijk te leren!
