Waarom onkruid schoffelen goed voor de tuin en gezond is

Een warm voorjaar, en een koele zomer. Ideale omstandigheden voor onkruid. De bestrijdingsvormen voor onkruid zijn er legio. Schoffelen blijft een relatief goedkope en zeker milieuvriendelijke manier om het ‘groene tuig’ de baas te blijven. 

Wat is onkruid?

Simpel: kruid dat niet gewenst is. Het verdringt planten of groenten die je kweekt. Grofweg wordt gesproken over wortelonkruid en zaadonkruid. Het eerste onkruid is meerjarig en heeft twee eigenschappen: zo lang de (pen)wortel leeft, schiet het op de meest onverwachte plaatsen op en als je het stuk hakt, dan vermeerdert het zich gigantisch.

Zaadvormend onkruid verspreidt zich door de wind of doordat je met modderige laarzen door de tuin loopt. Dat type onkruid gooi je ook niet op de composthoop. Of je moet een expert zijn die voldoende hoge temperaturen creëert voor zaden en schimmels om te sterven. Omdat het ene onkruid een andere levenscyclus dan het andere heeft, creëer je door schoffelen soms een goede situatie voor onkruid dat tot dan toe geen kans kreeg.

Onkruid is vaak een indicatie voor de bodemgesteldheid. Begin je net met een nieuwe tuin of zie je het onkruid in de tuin veranderen? Dan weet je dat je misschien actie moet ondernemen. De tuin raakt wellicht voedselarm, of heeft bijvoorbeeld juist een teveel aan stikstof of bepaalde zuren.

Onkruid vergaat niet

Vergeet maar dat je een onkruidvrije tuin kunt creëren. De bodem bevat altijd zaden. Zijn ze niet van je ‘eigen’ onkruid, dan kunnen ze komen van een buurman die het minder nauw neemt en onkruid in bloei laat komen. Natuurlijk zijn er methoden om zo min mogelijk onkruid te krijgen. Te denken valt aan:

• bodembedekking ('mulching' met bijvoorbeeld houtsnippers);
• inzaaien van kruiden tussen groenterijen of het plaatsen van bodembedekkers;
• stukken tuin na het seizoen afdekken met zwart folie;
• (bij een groentetuin) diep omspitten, minstens 2 spadieptes.

Waarom schoffelen?

Schoffelen doodt onkruid en geeft daardoor lucht, ruimte, voeding en water aan de planten die je wél wilt hebben. Door het woelen sluit je de zogeheten capillaire kanalen in de grond een beetje af, zodat waterverlies door verdamping afneemt. Andersom, met schoffelen breek je de door regen aangekoekte grond. Vooral een probleem in gebieden met zwaardere grondsoorten. Wetenswaardigheidje: schoffelen is één van de bezigheden in het groen die rustgevend werkt (Wageningen Universiteit, 2011).

To schoffel or not to schoffel

Het klinkt vreemd, maar schoffelen is als methode niet onomstreden. Nadelen zouden zijn:

• Het woelen levert alleen maar méér onkruid op omdat je zaadjes aan de oppervlakte brengt;
• De schade aan stengels van groenten en planten maakt ze vatbaarder voor ziekten en schimmels;
• Het is erg tijdrovend en belastend voor o.a. gewrichten en rug (zie Todio: schoffelen zonder spierpijn).

Schoffelen combineren met trekken

Sommige stukjes van de tuin bereik je slecht met de schoffel. Je komt met het scherpe staal te dicht bij kwetsbare plantjes of je ziet (pen)onkruid dat je juist niet wilt afsnijden (omdat je zo stimuleert dat het dubbel zo hard teruggroeit). Met de hand plantjes trekken is soms dus onvermijdelijk. Er zijn daarom tuinders die zweren bij op het juiste moment, dat wil zeggen wanneer het onkruid net groot genoeg is, (de) plantjes te trekken en helemaal niet te schoffelen.