Na de dood van Mao ontstond er opnieuw de strijd tussen de Dogmatici (conservatieven) en Pragmatici (progressieven). Uiteindelijk zou Deng zegevieren en het land grondig hervormen.
Na de dood van Mao
De machtsstrijd na de dood van Mao ging tussen de Pragmatici onder leiding van Hua Guofeng en Deng Xiaoping en de Dogmatici onder leiding van de Bende van vier met onder andere de vrouw van Mao. De Pragmatici wonnen en schakelden de Bende van vier uit. Hua werd hiermee de eerste opvolger van Mao. In 1981 nam Deng de macht over en kwam hij met een nieuw programma: ‘De vier moderniseringen’. Die moderniseringen vonden plaats op het gebied van landbouw, industrie, wetenschap en technologie en defensie.
Programma Deng
Landbouw
Ten eerste hief Deng de volkscommunes op, de weerstand daarop was te groot en de geschiedenis had uitgewezen dat het niet werkte. Hij liet ook boeren grond pachten van de staat. Wat ze meer produceerden mochten ze op de vrije markt verhandelen.
Industrie
Deng nam de beslissing om privéondernemingen toe te staan, tot een maximaal van tien werknemers. Hij had een manier bedacht om de mensen te motiveren en de productie te verhogen: een prestatie/stukloon. Mensen die hard werkten of meer produceerden, kregen beter betaald. Deng week hiermee wel af van de oorspronkelijke communistische gedachte waarbij je prestatie niet uitmaakt. Ook stond hij het stichten van Joint Ventures toe in speciale economische zones. China leverde de arbeiders, fabrieken en grondstoffen. Het westen het kapitaal en de technische kennis.
Wetenschap en technologie
Deng zag in dat China ook moest starten met verbeteringen in wetenschap en technologie. Hij begon met het verbeteren van technisch onderwijs. Later stuurde hij ook studenten naar het buitenland. Voordat ze de kennis zelf hadden, moesten ze eerst westerse technologie invoeren (om dat zodoende over te nemen).
Defensie
China heeft het leger altijd een beetje onderschat, de gedachte was altijd: ‘We hebben zat mensen.’ Deng zag in dat kwaliteit belangrijker was dan kwaliteit, dus ging hij het leger inkrimpen en het materieel flink opschroeven. Ook startte hij met een uitgebreid ruimtevaartprogramma.
Gevolgen
Het programma van Deng had gevolgen:
- Toename van de welvaart, er werd immers harder gewerkt
- Toename van de welvaartsverschillen
- Geweldige economische groei (meer dan acht procent)
- Toename van het verschil stad-platteland en tussen verschillende regio’s (in de economische zones hadden mensen het duidelijk beter)
- Toename van de corruptie. Dit komt doordat op lokaal niveau men zich onttrok aan de centrale macht
Politieke maatregelen van Deng
Deng hervormde niet alleen op economisch vlak, hij besloot ook politiek gezien de nodige maatregelen te treffen. De basis daarvan was de demaoïsering. Deng vond dat Mao een groot man was, maar ook veel fouten had gemaakt. Hij schafte de massacampagnes af en later ook het idee achter de polyvalente mens. Bovendien laaide hij ook de discussie op over de decentralisatie van de macht.
Hierdoor ontstond er een roep om een vijfde modernisering, namelijk de democratie. Dat leidde in 1989 tot de gebeurtenissen op het Plein van de Hemelse Vrede (het Tien An Minplein).
Gebeurtenissen op het plein
Aanleiding voor de gebeurtenissen was de herdenking van de dood van de hervormer Huo Yaobang. Op zich niets verkeerd mee, maar de herdenking liep uit op een demonstratie. Ook dat vormde nog niet zo’n gevaar, maar toen het een bezetting werd en de studenten een gesprek eisten met de partijleiding werd het serieuzer. De partijleiding weigerde dat gesprek en de studenten zetten een hongerstaking in. Het leger besloot in te grijpen en het plein werd ontruimd. Wat overbleef was een bloedbad.
Houding van de partijleiding
De houding van de partijleiding in deze kwestie is interessant. De Partij was in de eerste instantie afwachtend, en discussieerde over ingrijpen of niet. De afwachtende houding had ook te maken met de aanwezigheid van buitenlandse pers wegens het bezoek van Gorbatsjov. Later besloot de Partij om gewelddadig in te grijpen, de positie van de Partij was immers in gevaar.
Het volk nam ook een afwachtende houding aan en stelde zichzelf de vraag: ‘Wat doet de partij?’ Daarna koos het de kant van de studenten en probeerde de bevolking het leger tegen de houden.
Gevolgen
De gebeurtenissen hadden belangrijke gevolgen. Politiek werden de touwtjes weer aangehaald (streng vasthouden aan dictatuur) uit angst dat in China hetzelfde zou gebeuren als in de Sovjet-Unie . Een positief gevolg was dat er meer economische vrijheid was. Deng verwoordde dit door het volgende te zeggen: ‘To get rich is glorious’. De economie werd uitgebouwd in de kapitalistische richting. Het buitenland speelde daarop in en ging op grote schaal in China investeren.
Nadelen
Ieder voordeel heeft zijn nadeel, en dat was ook in dit geval zo. De welvaart was zeer ongelijk verdeeld en er waren enorme verschillen tussen arm en rijk. Dit kwam door de goedkope arbeid, de slechte werkomstandigheden en de afwezigheid van sociale voorzieningen. Ook leidde de urbanisatie tot problemen (toename misdaad, vervuiling en corruptie). Als laatste werd duidelijk dat het rechtssysteem slecht functioneerde. De staat had immers altijd gelijk, rechters kozen altijd voor de rijken en mensenrechten werden geschonden.
Ontwikkelingen vanaf 1992
Na 1992 ontstond er een welvarende middenklasse, China was immers een geweldig grote afzetmarkt. De massaproductie ging van matige kwaliteit naar productie van producten van betere kwaliteit volgens moderne methodes. Hierdoor had China ineens een beter concurrentiepositie in het buitenland. In 1997 stierf Deng en was zijn opvolger Jiang Zemin. In 2002 kwam er weer een nieuwe leider: Hu Yintao.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Deng_Xiaoping
http://factsanddetails.com/china.php?itemid=80&catid=2
