Regelmatige controle en onderhoud van de fiets kost weinig moeite

De fiets is tegenwoordig een van de meest gebruikte vervoersmiddelen in Nederland. Ga maar na, hoeveel fietsen zie je 's morgens als je naar je werk gaat? Dat zijn er behoorlijk veel. Dat is niet altijd zo geweest. De fiets heeft namelijk een lange ontwikkeling doorgemaakt om te worden zoals we de fiets nu kennen.

Geschiedenis van de fiets

De ontwikkeling van de fiets begon bij baron Karl von Drais (1785-1841). In 1816 maakte de baron zijn allereerste fiets. Dit was een loopfiets van hout. Met een soort hendel kon je het voorwiel draaien om te sturen. Deze fiets vernoemde hij naar zichzelf, de draisine. Deze fiets werd later door velen verbeterd en aangepast. Ernest Michaux, een Fransman, kwam in 1861 met de volgende grote verbetering. Hij monteerde pedalen aan het voorwiel van zijn fiets. Michaux noemde zijn fiets Velocipede. De fiets van Michaux werd een succes. In veel landen werden op basis van deze velocipede fietsen gebouwd en werden allerlei verbeteringen aangebracht. De fiets die het sterkste lijkt op de huidige variant van de fiets werd in het jaar 1865 uitgevonden door de Fransman Pierre Michaux en zijn zoon.

Zorg en onderhoud

Net als elk ander mechanisch apparaat heeft een fiets regelmatig en volledig onderhoud nodig. Dat voorkomt schade en dure reparaties op latere tijdstippen.

Maandelijkse controle en/of onderhoud 

• smeer de fietsketting. Maak deze zonodig schoon,
• controleer de werking van de derailleurs,
• smeer de derailleurwieltjes,
• ga na of alle bouten en moeren nog goed vastzitten. Vervang roestige exemplaren. Gebruik zo veel mogelijk roestvrijstalen bouten, moeren en sluitringen,
• controleer de buitenbanden op haarscheurtjes en zwakke plekken,
• controleer de wielen op lossen spaken. Vooral bij nieuwe wielen moet je de spaakspanning de eerste maanden geregeld controleren,
• loop de zijkant van de velgen regelmatig na. Verwijder olie, vet, zand en modder vooe een betere remwerking. Door zand te verwijderen verleng je bovendien de levensduur van de remblokjes en velg.

Drie maandelijkse controle en/of onderhoud

• Maak je fiets grondig schoon. Tijdens het schoonmaken kom je mogelijk gebreken tegen aan je fiets,
• controleer de zadelhoogte (zoals deze afgesteld is bij aflevering),
• controleer of er geen speling in het balhoofd zit. Dit doe je door naast je fiets te gaan staan en de voorrem in te knijpen , je fiets naar voren en achter te bewegen. Het balhoofd moet speling vrij zijn,
• ga na of er geen speling in het crankstel zit,
• controleer de toestand van de remblokjes. 

Halfjaarlijkse controle en/of onderhoud

• ga na of de ketting en cassette vervangen moeten worden,
• kabels nalopen op slijtage,
• veeg regelmatig met een doekje het vuil van de derailleurwieltjes,
• controleer het lakwerk van het frame (beschadiging kan gaan roesten).

Jaarlijkse controle en/of onderhoud

• controleer of er geen speling in de wielnaven zit. Draai de naven niet te vast aan, omdat het de rolweerstand verhoogd. Te los is ook niet goed, omdat dan de slijtage groter is en er kan vuil in de naven komen,
• verwijder de derailleurwieltjes uit de derailleur en maak deze goed schoon,
• smeer een keer per jaar de scharnierpunten van de derailleur,
• eens per jaar smeer je de draaipunten van veren en remmen,
• verwijder een keer per jaar de pedalen, om te voorkomen dat deze vast komen te zitten.

Fiets compleet reinigen

• gebruik warm water en zeep om je fiets helemaal schoon te maken. Forceer geen zeepsop op plekken waar het niet kan. Forceer geen borstels in plekken waar ze niet kunnen , bijvoorbeeld wielkogellagers, trapaskogellagers en kogellagers in de voorvork,
• reinig de kettingtandwielen en de kettingschakels grondig. Hier zet zich veel vuil, stof en vet af en dat kan ertoe leiden dat de ketting van de tandwielen afloopt. Opgehoopt vuil kan ook leiden tot moeilijk schakelen naar een andere versnelling, sneller slijten van onderdelen en meer trapkracht die nodig is om dezelfde snelheid te bereiken. Gebruik hiervoor altijd een zachte borstel,
• reinig de velgen en de remblokjes. Ook hier kan zich veel vuil verzamelen. De remmen werking door druk op en wrijving van de velgen. Als er aan beide kanten te veel vuil op zit, werken de remmen minder goed,
• gebruik een doek en een borstel voor het schoonmaken van de grote en achterderailleurs. Beide derailleurs hebben twee wieltjes die meelopen met deketting, maar niet goed zullen draaien als er vuil inzit,
• na het schoonmaken droog je alles met een zachte doek.
• controleer de banden op de juiste spanning en zorg dat ze schoon zijn,
• gebruik ontvetters en speciaal kettingschoonmaakmiddel voor het schoonmaken van de ketting (verkrijgbaar bij rijwielzaken) en volg de aanwijzingen op de verpakking of van de rijwielhandelaar. Er bestaan ook speciale borsteltjes voor het schoonmaken van de ketting,
• gebruik een beetje autowas en eventueel polijstmiddel om de fiets te laten glanzen.

Vetten en smeermiddelen

• Teflon spray (fietsolie)

Een veel gebruikt smeermiddel is teflon fietsolie, omdat dit vuilwerend en waterafstotend is zodat de kans op slijtage wordt verkleind. Er bestaat ook smeermiddel die zorgt voor minder wrijving en roestvorming tegengaat. Teflon gebruik je met name voor het smeren van ketting, derailleur, remkabels, versnellingkabels en scharnierpunten van remmen en veren.

• Kopervet

Kopervet is een soort montagevet dat kleine koper korreltjes bevat. Kopervet gebruikt men voor stelbout van pedalen en boutjes.

• Montagevet

Montagevet is ideaal voor het invetten van bijvoorbeeld de stuurpen en zadelpen. Montagevet heeft de eigenschap niet uit te drogen en is dus perfect voor onderdelen die na een jaar ook nog los moeten kunnen.

• Lagervet

Lagervet wordt met name gebruikt voor het invetten van balhoofd, trapas, wielnaven en pedalen. Lagervet voorkomt het binnendringen van vocht en vuil voor een lange levensduur.

Ketting smeren

• draai tijdens het aanbrengen van de teflon fietsolie langzaam aan de pedalen en laat die op de ketting druppelen,
• na het aanbrengen draai je de ketting een aantal malen naar voren en achteren om de olie goed te verspreiden,
• verwijder de olie die niet in de schakels zit.

Opmerking: de cassette hoeft niet gesmeerd te worden.

Kabels smeren

• voor een betrouwbare werking is het belangrijk dat de binnenkabels goed gesmeerd zijn. Verwijder de buitenkabel (bij veel fietsen kunnen de remkabels en versnellingskabels gemakkelijk worden los geklikt),
• verwijder de binnenkabel. Maak deze schoon en droog met een doek. Vervang zonodig versleten kabels. Gebruik eventueel staalwol om wat roestvorming te verwijderen,
• na het schoonmaken smeer je de binnenkabel in met teflon fietsolie. Tenslotte zet je de kabel weer vast en controleer de juiste werking,
• opmerking: natuurlijk is het niet altijd nodig de hele binnenkabel te verwijderen. Nadat je de buitenkabel los hebt gekliktdoe je wat druppels teflon fietsenolie in de buitenkabel en beweeg je de binnenkabel enkele keer heen en weer zodanig dat je geen weerstand ondervind.

Remmen smeren

• smeer alle draaipunten van de remmen en veren met teflon fietsolie.

Derailleur smeren

• smeer regelmatig de scharnierpunten van de derailleur met teflon fietsolie.

Pedalen smeren

• om te voorkomen dat de pedalen gaan kraken smeer je regelmatig de scharnierpunten in met teflon fietsolie. De stelbout vet je regelmatig in met kopervet. Om te voorkomen dat de pedalen vast komen zitten verwijder je deze eens per jaar om ze opnieuw in te vetten met lagervet.

Stuurpen invetten

• om te voorkomen dat de stuurpen vast komt te zitten en/of gaat kraken, is het belangrijk eens per jaar het stuur te verwijderen, schoon te maken en in te smeren met montagevet.

Zadelpen invetten

• om te voorkomen dat de zadelpen vast komt te zitten en/of gaat kraken, is het belangrijk eens per jaar de zadelpen te verwijderen, schoon te maken en in te smeren met montagevet.

Tip: plaats een merkteken op de zadelpen voordat deze wordt verwijderd, zodat je bij het terugplaatsen van de zadelpen gemakkelijk de juiste hoogte kunt bepalen.

Naven invetten

• om de 10.000 km moeten de naven van de wielen opnieuw worden ingevet met lagervet.

Tip: gebruik gelijk ook nieuwe kogeltjes, deze zijn meestal niet rond meer.

Ik heb zelf regelmatig een nieuwe fiets gekocht en onderhouden.