Zelf ben ik een verwoed bergliefhebber. Geen bergbeklimmer maar wel bergwandelaar tot aan de rand van het klimmen toe. En ik vraag me wel eens af hoe het moet geweest zijn toen deze woeste gebieden nog nooit verkend waren en er dus ook geen kaarten noch paden waren.
Alpendromen bevat verhalen uit een tijd die voorgoed voorbij is. De mensen die ze hebben beleefd en verteld, zijn dood. De bergen die het decor van hun avonturen vormden, zijn er nog, maar de wijze waarop wij naar ze kijken, is voorgoed veranderd.
Centraal in de keuze van verhalen staat het element van ontdekken. Voor de alpinisten, voor zover we hen zo mogen noemen, van de negentiende eeuw waren de Alpen vooral een gebergte dat nog ontdekt moest worden. Het was een gebergte waar zij, trouwe lezers van de romantische schrijvers, een idylle van onbedorvenheid hoopten aan te treffen. Een gebergte waar zij hun eigen emoties wilden beleven, waar zij echt wilden bestaan, zich wilden onttrekken aan de grijsheid van het leven in de stad. En bovenal een witte plek op de kaart, een plek die het vaderland ter wille in kaart gebracht diende te worden. Nooit meer zullen mensen met gevoelens zoals zij die hadden, door de Alpen trekken. Toch benaderen we vaak op onze eigen bergtochten hun gevoelens. Veel van wat zij opschreven, is herkenbaar; veel is ook onherkenbaar veranderd. Niet alleen aan het landschap, maar meer nog aan ons zelf, aan onze perceptie van landschap dat, in tegenstelling tot ons eigen bestaan, altijd was en altijd zal zijn.
In zijn boek AIpendromen beschrijft Mark van Hattem historische bergtochten uit de tijd dat de beklimmingen in de Alpen nog echte ontdekkingsreizen waren. Deze alpinisten van het eerste uur beklommen het hooggebergte louter om het te leren kennen en te ontsluiten. De mensen die in die dagen de toppen bestegen, bezaten een pioniersgeest en waren vervuld van de romantische droom het hooggebergte te onderzoeken en in kaart te brengen. Zij kwamen tijdens hun vaak riskante tochten in aanraking met een nooit vermoede wereld vol idyllische schoonheid, woeste pracht en onbekende gevaren. Nadat deze pioniers hun droom hadden verwezenlijkt, werd voor de klimmers na hen de sportieve prestatie een doel op zichzelf.
Van Hattum heeft de droom en pioniersgeest van die eerste Alpenontdekkers weten vast te leggen. Beschreven worden de eerste beklimmingen van de Jungfrau in 1841, de Ortler in 1834, de Grossglockner in 1799, de Matterhorn in 1865 en natuurlijk de Mont Blanc in 1786.
Mark Van Hattem, de schrijver
Mark van Hattem is historicus. Hij heeft verschillende publik[*c]aties op zijn naam staan, waaronder boeken over alpinisme, onder andere Grenzeloos verlangen; tweehonderd jaar alpinisme (1995) geschreven in samenwerking met alpinist Robert Eckhardt.
Andere boeken van Van Hattem
- Grenzeloos verlangen: tweehonderd jaar alpinisme
- Trefwoordengids Historische Afdeling
- Trefwoordengids Historische afdeling Centraal Museum Utrecht
- Vaderlandse Geschiedenis. Over Neerlands helden en hun koude kikkerlandje.
- Kozakkendag. De bevrijding van Utrecht in 1813
Mark Van Hattem. Alpendromen. De beklimming als ontdekkingstocht. Uitgeverij Kwadraat.