Beoordeling: Het diner van Herman Koch

Het diner; dé commerciële doorbraak van Herman Koch(1953). Koch is vooral bekend van Jiskefet. Hij maakt met het boek Het diner naam als schrijver bij het grote publiek ondanks dat hij tussen 1985 en 2005 ook al vijf romans schreef.

De observator

Twee broers dineren gezamenlijk met hun vrouw in een luxueus restaurant in Watergraafsmeer om een situatie te bespreken die op zijn zachts gezegd netelig is. De kwestie wordt niet direct besproken, maar er wordt om de hete brei heen gedraaid met geneuzel over films, werk en vakantieplannen. De verteller Paul verafschuwt alles aan de avond. Zijn broer – gedoodverfd minister president -, het restaurant en het om elkaar heen draaien. De enige reden dat we ons door het geneuzel worstelen, is omdat dit met zeer veel venijn en humor geschreven is. Bovendien is Koch zeer precies in zijn beschrijvingen en beschouwingen.

‘Wat in de eerste instantie opviel aan Claires bord was de onafzienbare leegte. Natuurlijk, ik weet ook wel dat in de betere restaurants kwaliteit boven kwantiteit wordt gesteld, maar er zijn leegtes en leegtes.’ Blz. 49.

We worden getrakteerd op een uitgebreide beschrijving van iedere gang, inclusief hoe dit door het personeel wordt aangeprezen. Het zijn treffende beelden die het verhaal voortstuwen.

‘De gerant wees met zijn pink naar iets op onze tafel. Naar het waxinelichtje, dacht ik eerst (…) maar de pink wees naar het schaaltje met olijven dat de gerant daar kennelijk zojuist had neergezet. (…) ‘Dit zijn Griekse olijven uit de Peloponnesos, licht besprenkeld met een eerste oogst extra vergine olijfolie uit Noord-Sardinie, en afgemaakt met rozemarijn uit…” Blz. 26-27.

Ook wie nog nooit in een sterrenrestaurant is geweest, kan zich hier een voorstelling van maken.

Moraal

De reden dat de personages bijeenkomen is omdat hun zoons een misdaad hebben gepleegd. Tot op heden hebben alleen zij hun kinderen herkend bij Opsporing Verzocht en dit geeft het dilemma meteen al weer. Verzwijgen ze dit en nemen ze hun kinderen in bescherming of moeten de pubers verantwoordelijkheid dragen voor hun eigen daden? Hoever zullen ze gaan om hun kinderen in bescherming te nemen?

Dat het er iets is met de zoon van Paul, is vanaf het begin duidelijk. Koch maakt opmerkingen, die er naar mijn smaak te dik bovenop liggen. Hij wijdt er zelfs een volledig hoofdstuk aan. Jammer genoeg onderschat hij hier de lezer mee.

Koch vond dit onderwerp kennelijk erg mager omdat hij er ook nog aan toevoegt dat Serge Lohman een zoon heeft geadopteerd, een zwart kind uit Burkina Faso. Ook uitbuiting van het lokale volk van Frankrijk staat op het programma.

“De mensen hier krijgen respect voor je wanneer je zelf aan je huis werkt,’ zei hij. ‘Dat merk je.’ Zo sjouwde hij met een kruiwagen vol dakpannen veertig keer op en neer van de vijftienhonderd meter verderop gelegen provinciale weg, waar ze waren afgeleverd, naar de aangebouwde keuken. Hij stond er geen seconde bij stil of hij door zijn zelfwerkzaamheid een aanzienlijk deel van de betaalde werkuren van het metselaartje afsnoepte.' Blz. 71.

Kapstok

Gedurende het hele boek komen we nauwelijks het restaurant uit. Af en toe neemt Koch ons mee in een flashback naar bijvoorbeeld Frankrijk, een scene die voor het verhaal niet functioneel is, maar puur is bedoeld om Serge Lohman een nog afzichtelijker karakter te geven. Bijna alsof hij wil dat de lezer hem net zo verachtelijk vindt. Koch verrast dan ook door Serge als enige de bereidheid te geven zijn zoon en zijn eigen carrière op te offeren voor de waarheid.

Zoals van een plot te verwachten is, hebben Paul en zijn vrouw een andere mening en komen beiden tegenover elkaar te staan en wordt de lezer getrakteerd op een dubieus einde.

‘Ik had nog maar net de stoep bereikt toen de klapdeurtjes van het cafe openklapten (…) Er kwam een brancard naar buiten, (…). Van de persoon op de brandcard stak alleen het hoofd onder het groene laken uit.’ Blz. 228

Zo langzaam als het begin is opgebouwd, zo snel is het einde afgeraffeld. Cruciale informatie die in het begin van het boek meer op zijn plaats was geweest, komt pas op het einde aan bod. Alsof de stukjes voor de schrijver toen pas in elkaar vielen en hij geen zin had om het begin te herschrijven.

Eindconclusie

Door de stijl waarin Koch schrijft, is het verhaal licht verteerbaar en bij tijd en wijle grappig. Helaas irriteert het vertellende personage Paul met zijn cynisme. Koch weet zichzelf als auteur niet onzichtbaar te maken, in tegendeel; hij is zeer nadrukkelijk aanwezig. Het diner wekt de indruk een one-men-show op papier te zijn. Het zou dan ook beter op zijn plaats zijn in de Kleine Komedie dan op het literaire podium. Verder is het plot slecht opgebouwd en niet spannend.

Of dit boek de titel roman mag dragen, kan ter discussie worden gesteld. Als een vrouw dit zou schrijven valt het onder het genre literaire thriller.

Het diner, Herman Koch