Hoegaarden is niet alleen de naam van een bier. Het is ook een dorp, mijn geboortedorp en een landbouwstreek, die met zijn holle wegen bijzondere en geheimzinnige natuur heeft te bieden.
Hauthem bij Hoegaarden, een smalle, verharde holle weg voert naar het kapelletje. Het is een winterse dag met zon en zware wolken. Omringd en beschermd door de overal aanwezige vlierstruiken met hun pokdalig kwetsbaar hout, word ik aangetrokken door het topje van de toren aan de einder van de holle weg. Even door stappend en op de hoogte gekomen glinstert het glooiend landschap mij langs alle kanten toe. Overal akkers met de laatste huizen van Hauthemem dichtbij, verder voor mij Hoegaarden en rechts in de diepte Tienen. Akkers kaal of al licht groen van het in gelid gezaaid graan. Een mooi maar nogal gewoon zicht, geen grootse bergen maar toch gevoelig landschap voor mij, persoonlijk landschap uit mijn jeugd.
Rosdel, landschap uit mijn jeugd
Nog jeugdlandschap vind ik aan de andere kant van Hauthem. Rosdel noemt het nu, het Schoor noemden mijn ouders het acht en vijftig jaar geleden. Als kind mochten we of moesten we mee naar den akker, naar het verzorgen en oogsten van het graan in het vochtige schoorland. Als zevenjarige moesten we niet echt mee helpen, maar mochten langs de rand van het veld wat aan rommelen. Gelukkig was er een spannend beekje, waar kikkers, dikkoppen en ander 'on'gedierte ons bezig hielden. Het was een vanzelfsprekende vorm van kinderopvang met de natuur als oppas.
Nu, zoveel jaren later ben ik voor de eerste keer weer hier in Schoor. Ik herken de beek maar ons akkerlandje is onherkenbaar. Het is vochtig weiland, natuurgebied geworden, als natuurliefhebber moet ik daar blij mee zijn, maar als herinnering aan vroeger had ik het graanakkertje wel terug willen vinden.
Mooi is het nu wel, kleinschalig landbouwlandschap doorweven met holle wegen. Een, af en toe uit zijn oevers tredende Schoorbeek met moerasplassen, rietkragen en opvliegende wilde ganzen en boven dat alles wilde wolkenluchten. De rode wandeling volgend bloed ik een beetje van vreugde en verdriet. Wat is er veel én weinig veranderd!
Een natuuroase in een intensief akkergebied
Een natuuroase in een intensief akkergebied noemt Natuurpunt mijn heimweeakkertje. In april 1993 legde de provincie Vlaams Brabant hier een wachtbekken aan om het centrum van Hoegaarden tegen overstromingen te beschermen. Later werd op aandringen van de natuurvereniging het lelijke houten keurslijf verwijderd, de beek verbreed en ondieper gemaakt, waardoor het zijn beschermfunctie voor Hoegaarden behield maar een natuurlijk overstromingsgebied werd. En nu kan het zich met een beetje hulp van de mens verder ontwikkelen tot vochtige, kruidenrijke graslanden omringd met struwelen van doornige struiken zoals sleedoorn en rozenbottel. In het open gedeelte van de holle weg vind ik blaadjes van de wilde marjolein en zelfs een frisgroen roset van de Wouw. Wouw, geen uitroep van verwondering maar gewoon de naam van een verfstofplant, Reseda lutea.
De oorspronkelijke holle weg die via de watertoren naar het gebied leidde, werd al in mijn jeugd gedeeltelijk dicht gegooid. In feite gebruikt als vuilnisstortplaats. Zo ging het vroeger, onvruchtbare grond moest vruchtbaar gemaakt worden. Er was té veel natuur en die moest gecultiveerd worden. Nu is het net omgekeerd, landbouwgrond wordt terug verwilderd. Of verwilderd gemaakt, ook een vorm van cultiveren? Ik wandel even over de gebetonneerde holle weg, over de vroegere stort richting watertoren en voel weer alles samen vallen. Verleden wordt heden, heden verleden. Een-der!
Info over de plantengroei rond Rosdel
Op de hoger gelegen droge en kalkrijke graslanden groeien zeldzame planten als donderkruid, marjolein, aardaker, graslathyrus, beemdkroon, stalkruid,… maar ook meer algemene soorten zoals margriet, knoopkruid, heelblaadje, sint-janskruid en jakobskruiskruid. Op de oudere percelen groeien borstelkrans, havikskruid, kaasjeskruid en slangenkruid. Bijzonder zijn zeldzame orchideeën als bleek bosvogeltje, groengele wespenorchis en de vele bijenorchissen. In en op de holle wegen is ook ruimte voor sleedoorn, hondsroos, kornoelje, meidoorn, kardinaalsmuts en natuurlijk ook de gewone vlier. De natuurverenigingen en ook de herboristenvereniging organiseren regelmatig excursies in het gebied, maar langs de bewegwijzerde routes kun je natuurlijk zonder problemen op eigen houtje wandelen.
Wandelgids Natuurpunt. www.natuurpunt.be
