'Toen wachtte hij nog zeven dagen en hij liet de duif weer uit de ark; tegen de avond kwam de duif bij hem, en zie, een vers olijfblad was in haar snavel'. De olijfboom was dus de eerste plant, die na de zondvloed gezien werd.
Weinig planten hebben in de geschiedenis van de menselijke beschaving zo'n belangrijke rol gespeeld als Oleo europaea. De plant is van origine inheems in West-Azië en niet in Zuid-Europa, zoals de soortnaam suggereert.
De cultuur van olijfbomen was in de Oudheid zo algemeen en wijdverbreid, dat de olijfgaarden in de Bijbel vrijwel in een adem met wijngaarden en graanvelden worden genoemd. Vrijwel elk dorp had zijn eigen olijfgaard. Vanwege zijn zuiverheid werd olijfolie gebruikt bij kroningen en bij de zalving van hogepriesters en koningen. Ook werd de olie gebruikt tijdens het offeren, als brandstof voor lampen en als versteviging voor haar en huid. Daarnaast werd er een medicinale werking aan toegeschreven. Voorts vormde het de basis voor geparfumeerde zalven die in het klassieke Rome en Athene werden verhandeld.
Bereiding van olijven
Ofschoon olijven erg bitter zijn, kunnen ze zowel in onrijpe als in rijpe toestand rauw worden gegeten. Meestal worden ze daarvoor ingelegd in een pekeloplossing. Uit het buitenste, vlezige gedeelte van de vrucht wordt de zo waardevolle olijfolie gewonnen; ook de zaadkern bevat olie. De olie werd in Bijbelse tijden gewonnen door de vruchten te persen met behulp van een rechtop geplaatste ronde maalsteen.
Voor het verkrijgen van goede vruchten moet de olijfboom worden geënt. Voor dit doel wordt een takje van een rijkdragend exemplaar geënt op een snelgroeiende onderstam. Niet geënte bomen brengen slechts miserabele vruchtjes voort. Dit verklaart de krachtige zinnebeeldige voorstelling in de brief van Paulus aan de Romeinen.
Oogst en gebruik van olijf en olijfboom
In het late najaar of tijdens de wintermaanden worden de olijven geoogst. Dit gebeurt door simpelweg aan de boom en takken te schudden of er met stokken tegen te slaan. Aan de grootste takken werden vroeger altijd enige vruchten gelaten, ten behoeve van armen, vreemdelingen, wezen en weduwen die ze na de oogst verzamelden. Een boom kon een hele familie voorzien van vetten. Het is echter wel zo dat hij een zeker onderhoud vraagt. Indien dit achterwege wordt gelaten, zal hij nauwelijks vrucht dragen, zoals is te zien bij bomen op verlaten plantages. Het harde, fijnnervige hout van stam en takken is intens geel of amberkleurig, doorlopen met grillige, roodachtige en onregelmatig gevormde aders, hetgeen een gevlamde structuur teweegbrengt. Ook tegenwoordig is het olijfhout een begeerd artikel, omdat er vele mooie voorwerpen mee kunnen worden gemaakt.
Modern gebruik als medicijn tegen hoge bloeddruk
Dat olijfolie en olijven door de evenwichtige verdeling van de vetzuren, goed zijn voor hart en bloedvaten is algemeen geweten dat het olijfblad ook een geneeskrachtige werking heeft is minder bekend. Pas de laatste decennia is het olijfblad medisch bekend geraakt om zijn bloeddrukverlagende werking.
Het bevat als voornaamste werkzame stof oleuropeïne, een bittere stof die behoort tot de iridoïdglycosiden, waarvan de werking nog ondersteund wordt door polyfenolen zoals het bioflavenoïde luteoline. Van olijfbladextract is een dosisafhankelijk bloeddrukverlagend effect aangetoond. In standaard diermodellen voor het testen van bloeddrukverlagende medicijnen blijkt olijfbladextract de chemisch opgewekte bloeddrukverhoging te kunnen neutraliseren.
Extracten van olijfblad zijn naast kruiden zoals meidoorn, maretak en anderen dan ook te gebruiken bij een te hoge bloeddruk.
Olive leafextract. Walker. Kessington Books 1997
Olive oil Miracle. Barilla. Keats Good Health Guide 1996
Olijfolie. 101 heilzame toepassingen. Frohn.&
