De feestdagen in Turkije zijn in twee categorieën onder te verdelen: enerzijds zijn er de religieuze feestdagen, anderzijds de feestdagen of herdenkingsdagen die betrekking hebben op de oprichting van de republiek Turkije. 'Zafer bayramı' is zo’n herdenkingsdag die valt in de tweede categorie. Op 30 augustus wordt ‘de Dag van de Overwinning’ gevierd ter herinnering aan de overwinning op de Grieken in de slag bij Dumlupınar in 1922.
VOORGESCHIEDENIS
Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914 – 1918) vocht het Ottomaanse Rijk aan dezelfde kant als Duitsland. Na het verlies van deze oorlog werd op 30 oktober 1918 het vredesbestand van Mondros getekend. Het verzwakte Ottomaanse Rijk legde zich neer bij de eisen van de geallieerden: zuidoost Anatolië kwam in handen van de Britten en Fransen, zuid Anatolië werd beheerst door de Italianen en Istanbul kwam onder controle van de gezamenlijke geallieerde troepen. Gesteund door de geallieerden, viel Griekenland op 15 mei 1919 Izmir binnen en bezette west Anatolië. De status van de Grieken was van meet af aan anders dan die van de andere buitenlandse machten; de Britten, Fransen en Italianen werden vooral als controleurs gezien terwijl de Grieken op het veroveren van (delen van) Turkije uit waren.
De Turken hadden slechts zelfbestuur in het gebied rond Ankara. Deze verdeling werd als zeer onrechtvaardig gezien door het Turkse volk en onder leiding van Mustafa Kemal startte het volk de ‘onafhankelijkheidsoorlog’. De sultan werd afgezet en op 23 april 1920 werd het nieuwe parlement opgericht.
HOE HET VERDER GING
De belangrijkste taak van het nieuwe parlement was het vormen van een leger en het bepalen van een strategie om de oprukkende Grieken tegen te houden.
Omdat het Ottomaanse leger vrijwel alle wapens en munitie had moeten inleveren na het verlies van de Eerste Wereldoorlog, had het nieuw gevormde leger nauwelijks de middelen om te vechten. Ondanks deze fysieke achterstand slaagde het leger er toch in de eerste slag om Inönü op 10 januari 1921 te winnen. Daarna volgden de overwinningen in de tweede slag om Inönü op 31 maart 1921 en de slag om Sakarya die 22 dagen duurde: van 23 augustus tot 13 september 1921.
Omdat het leger door deze acties enorm was verzwakt, duurde het een jaar voor een nieuwe aanval kon worden ingezet. Deze aanval begon op 26 augustus 1922 en eindigde vier dagen later met de overwinning, op 30 augustus 1922. Deze dag wordt herdacht als de “Dag van de overwinning’.
Op 9 september 1922 trok het Turkse leger Izmir binnen en verdreef er de Grieken. Op 11 oktober 1922 werd het vredesbestand van Mudanya getekend waarna de geallieerde troepen Turkije moesten verlaten. In 1923 werd de Vrede van Lausanne getekend en kreeg de republiek Turkije internationale erkenning.
DE VIERING VAN ZAFER BAYRAMI
Zafer bayramı is vooral een dag van herdenking. Het is een herdenken van de gezamenlijke strijd tegen de bezetters, een herdenken van de slachtoffers, een herdenken van de armoede en ontberingen van het Turkse volk. In heel Turkije worden in stadions herdenkingsceremonies gehouden waarvan toespraken en een minuut stilte de belangrijkste ingrediënten zijn. Ook buiten Turkije worden dergelijke ceremonies georganiseerd voor de aldaar verblijvende Turken.